Wat gezonde spanning rondom een bevalling is heel normaal. Je weet tenslotte nooit helemaal wat je te wachten staat. Bij sommige vrouwen slaat dit door naar iets groters: bevalangst.
Yvette Hendrix is arts-assistent gynaecologie en verloskunde bij het OLVG en doet onderzoek naar bevalangst. Tevens is ze medisch psycholoog.
Wanneer vind je bevallen spannend en wanneer is er sprake van heuse bevalangst? Een eenduidige definitie bestaat nog niet, maar Hendrix legt uit waar in haar wetenschappelijke onderzoek de grens ligt. “Bij bevalangst is iemand zó angstig dat ze er dagelijks mee bezig is en het haar leven ook echt beïnvloedt. Die angst kan verschillende vormen aannemen: angst voor de pijn, maar ook voor het onbekende, de gezondheid van jezelf of je baby, het verlies van controle of het toekomstige ouderschap. Het is een breed spectrum. Bij sommige vrouwen is de bevalangst zo heftig, dat ze hierdoor niet eens zwanger durven te worden.”
Ze vertelt dat zo’n tien tot twintig procent van de zwangere vrouwen last heeft van bevalangst. Het werkelijke aantal ligt mogelijk nog hoger, vertelt Hendrix. “Schaamte speelt hierin ook een rol. Een zwangerschap ‘hoort’ volgens veel mensen leuk te zijn, een fijne periode. Als dat een keer niet het geval is, durft men dat vaak niet hardop te zeggen. In mijn onderzoek komt naar voren dat slechts 35 procent van de vrouwen met bevalangst haar gevoelens aankaart bij een gynaecoloog of verloskundige. Daar ligt voor ons ook echt nog een kans om dit beter bespreekbaar te maken.”
Bevalangst komt voor bij vrouwen met én zonder bevalervaring. Bij vrouwen met ervaring wordt de angst vaak veroorzaakt door een eerdere moeizame zwangerschap of complicaties tijdens een bevalling. Bij vrouwen die nog niet eerder zijn bevallen zijn er vaak meerdere oorzaken. Bevalangst kan bijvoorbeeld komen door verhalen van anderen in de vriendenkring, maar ook door het lezen van negatieve ervaringen op fora of sociale media. Daarnaast kan het gebrek aan steun van een partner, familie of vrienden een oorzaak zijn.
Hendrix: “Ook zien we dat bevalangst veroorzaakt kan worden door een ander trauma. Dit hoeft niet per se een bevalling te zijn. Denk bijvoorbeeld aan een seksueel trauma, of een andere ervaring waarbij je vreesde voor je eigen gezondheid. Die angst kun je gaan associëren met je zwangerschap.”
Vrouwen met bevalangst liggen vaak ’s nachts wakker en piekeren veel over mogelijke problemen die zich kunnen voordoen. Concentratieproblemen en paniekaanvallen kunnen hier ook bij horen. “Bevalangst kan er ook voor zorgen dat je kleine pijntjes gaat interpreteren als een klacht, of als iets dat misschien wel écht mis is. Je bent dan te veel aan het focussen op je eigen lichaam.” Het vervelende van bevalangst is ook dat je moeilijk kunt genieten van je zwangerschap, terwijl dit juist een mooie periode zou kunnen zijn. Door de zorgen slaap je waarschijnlijk (nog) slechter. Hierdoor voel je je overdag vermoeid en minder fit.
Door bevalangst wordt de bevalling zelf ook vaker als vervelend of traumatisch ervaren dan bij vrouwen die hier geen last van hebben. Er is een grotere kans op een langere bevallingsduur, keizersnede of het gebruik van andere medische handelingen zoals pijnstilling. Ook heb je een hoger risico op een postnatale depressie en een posttraumatische stressstoornis (PTSS).
Bevalangst zorgt bij sommige vrouwen voor het vermijden van zorg. Zo gaan ze bijvoorbeeld niet naar controles, omdat ze daar nerveus van worden. “Het tegenovergestelde bestaat ook, dat je extra controles aanvraagt om jezelf gerust te stellen. Beide voorbeelden zorgen er helaas niet voor dat de angst wegblijft. Het zijn kortetermijnoplossingen die voortkomen uit onzekerheid.”
Hoe ga je die bevalangst dan wél tegen? Dat verschilt per vrouw. Sommige vrouwen zijn al gebaat bij uitleg over het fenomeen, zodat ze weten wat het inhoudt en dat ze hier niet alleen in zijn. Anderen hebben iets meer nodig. Hendrix benadrukt dat erover praten het beste is wat je kunt doen.
“Het is heel normaal, je bent niet de enige. Praat erover, met je partner of anderen uit je omgeving. Dit advies geldt ook voor ons als verloskundigen en gynaecologen. Wij moeten actiever gaan vragen of vrouwen misschien dit soort angstgevoelens hebben.” Daarnaast kun je een zwangerschapscursus volgen, boeken lezen of betrouwbare websites bezoeken. “Maar sla die verhalen op allerlei fora maar gewoon even over.”
“Bereid je daarnaast goed voor op je bevalling, maar pin jezelf niet te veel vast op hoe je wilt dat het gaat. Een bevalling loopt toch ook vaak net anders dan je je had voorgesteld. Dus bespreek al de opties met een professional. Dat kan rust brengen.”
Voor vrouwen die hun bevalangst hebben opgedaan door een vorig bevaltrauma is het een ander verhaal. EMDR-therapie is een bewezen effectieve behandeling voor het verwerken van een trauma, zoals een bevaltrauma. Voor het behandelen van bevalangst is EMDR nog niet bewezen, maar hier wordt al wél onderzoek naar gedaan.
Het belangrijkste is volgens Hendrix om na te denken waar jij je goed bij voelt. “Vertrouw op de mensen die je bevalling begeleiden, maar vertrouw vooral op jezelf en je eigen lijf. Het is hiervoor gemaakt.”
Marieke had een kinderwens, maar ook extreme angst om over te geven
