Marjolein van Egmond

Volgens Van Egmond is een vaccin in feite “een instructie om het afweersysteem te leren hoe de bedreiging (ziekte) eruitziet om er vervolgens voor te zorgen dat mensen niet ziek worden”. “Dat is het principe achter ieder vaccin, maar hoe de informatie wordt afgeleverd, kan verschillend zijn”, vertelt de hoogleraar immunologie.

Vandaar dat we in dit stuk alleen ingaan op het zogeheten RNA-vaccin, een vaccin dat een stukje genetische informatie (RNA) bevat. Ongeveer de helft van de coronavaccins waar Nederland contracten voor heeft gesloten zijn namelijk RNA-vaccins. De grote vraag is natuurlijk: hoe werkt het coronavaccin waarmee Nederland vanaf januari mensen gaat vaccineren?

Coronavaccin

In het vaccin zit een klein stukje genetische code (RNA) van het spike-eiwit. Dat zijn de ‘uitsteeksels’ van het virus die ervoor zorgen dat het onze cellen binnendringt. “Als het ware krijg je met de vaccinatie dus een heel klein stukje toegediend van de genetische informatie van het coronavirus”, vertelt Van Egmond. “Dat RNA komt vervolgens in onze cellen terecht en zorgt ervoor dat ons lichaam zelf deze spike-eiwitten gaat aanmaken.”

Misschien klinkt het een beetje gek, dat je lichaam meer spike-eiwitten gaat aanmaken terwijl juist die uitsteeksels ervoor zorgen dat het virus in ons lichaam terechtkomt. Toch is dat het niet. “Ons afweersysteem komt dan juist in actie tegen die spike-eiwitten en maakt antistoffen en afweercellen aan”, aldus Van Egmond. “Het lichaam gaat het virus dus herkennen en onthoudt die spike-eiwitten als indringers.”

Die antistoffen en afweercellen zorgen er op hun manier weer voor dat – op het moment dat je het echte coronavirus binnenkrijgt – je afweersysteem het virus herkent. “En met die herkenning wordt vervolgens het virus ook direct uitgeschakeld”, legt Van Egmond uit. “Je bent dan immuun en beschermd tegen COVID-19.”

Precies genoeg

Bang dat je toch het coronavirus binnenkrijgt hoef je niet te zijn. “Ons afweersysteem herkent namelijk al bij een heel klein stukje van het virus dat het foute boel is”, aldus Van Egmond. “Het vaccin bevat precies genoeg RNA om ervoor te zorgen dat ons afweersysteem antistoffen gaat aanmaken tegen het spike-eiwit.” Het coronavirus oplopen via het vaccin, kan dus niet. “Daarvoor is het stukje RNA echt te klein om de rest van het coronavirus te creëren.”

Lees ook
Overheid hoopt met deze advertenties zorgen over coronavaccin weg te nemen

Bijwerkingen

Op het moment dat je gevaccineerd bent en het afweersysteem aan de slag gaat, kan het zijn dat je je een beetje grieperig gaat voelen. “Ons afweersysteem werkt beter bij een hogere temperatuur en dus kun je last krijgen van wat verhoging”, vertelt Van Egmond. Ook kan de plek waar je geprikt bent rood worden. Je kunt wat spierpijn voelen in je bovenarm of hoofdpijn krijgen.”

Je hoeft je – ernstige klachten uitgezonderd – geen zorgen te maken over deze kortetermijn bijwerkingen. “Die bijwerkingen geven eigenlijk alleen maar aan dat het vaccin z’n werk doet en dat je lichaam bezig is met het opbouwen van antistoffen en afweercellen”, aldus Van Egmond. Die verschijnselen zijn volgens haar dan ook een goed teken. “Het is een normale reactie van ons lichaam en het zorgt er uiteindelijk voor dat je beschermd bent tegen het coronavirus.”

Marjolein van Egmond is hoogleraar immunologie bij het Amsterdam UMC.