Liveblog vrijdag 1 april

22.32 | Poetin heeft leger bevolen Russische westgrens te versterken

De Russische president Vladimir Poetin heeft het leger bevolen de westelijke grenzen van het land te versterken, zei een Kremlin-woordvoerder vrijdag tegen een Belarussische tv-zender. Poetin wil daarmee mogelijke aanvallers ontmoedigen een aanval te lanceren.

De woordvoerder zei tevens dat enkele landen, die hij niet bij naam noemde, hun militaire potentieel aan het versterken zijn nabij de westelijke grenzen van Rusland. Minister van Defensie Sergei Shoigu werkt daarom aan een veiligheidsplan, aldus de woordvoerder.

21.21 | VN: ruim vijftig historische plekken Oekraïne beschadigd

In Oekraïne zijn al zeker 53 historische gebouwen en monumenten, maar ook onder meer kerken en musea, beschadigd sinds de Russische invasie. En dat is zonder de schade in twee zuidelijke havensteden, het belegerde Marioepol en het veroverde Cherson, benadrukt UNESCO, de culturele organisatie van de Verenigde Naties (VN). Vooralsnog is er alleen een overzicht van verwoestingen in het noorden en oosten.

De UNESCO gebruikt satellietbeelden en getuigenverslagen om de schade op te nemen. De organisatie trekt op die manier informatie na die door de Oekraïense autoriteiten is verstrekt.

In de oostelijke regio van Charkov, die zwaar is getroffen door Russisch vuur, lijkt de schade het grootst. Geen van de getroffen gebouwen staat op de Werelderfgoedlijst van de UNESCO.

20.17 | Oekraïne: 6266 mensen via corridors uit steden geëvacueerd

In totaal zijn vrijdag 6266 mensen via humanitaire corridors uit Oekraïense steden geëvacueerd, meldt een Oekraïense regeringsfunctionaris. Daaronder bevonden zich 3071 mensen die de belegerde havenstad Marioepol hadden verlaten.

Eerder vrijdag meldde zowel het Rode Kruis als een assistent van de burgemeester van Marioepol dat evacuatie uit die stad onmogelijk is. Rusland had voor vrijdag een humanitaire corridor voor Marioepol aangekondigd, maar die was volgens de assistent in de ochtend niet geopend. Volgens hem “laten de bezetters sinds gisteren geen humanitaire hulp, zelfs niet in kleine hoeveelheden, toe”.

Hoe de ruim 3000 evacués vrijdag toch Marioepol wisten te verlaten, zei de regeringsfunctionaris niet.

19.12 | Evacuatie Marioepol ook volgens Rode Kruis onmogelijk

Het team van het Rode Kruis dat vrijdag naar Marioepel ging om duizenden burgers te evacueren, moest noodgedwongen omkeren omdat omstandigheden het “onmogelijk maakten om ver te gaan”. Dat meldt het Rode Kruis vrijdag.

Het Rode Kruis-team, dat bestaat uit drie voertuigen en negen personeelsleden, kon Marioepol niet eens bereiken, laat staan dat het de veilige doorgang van burgers kon faciliteren.

Zaterdag zal het team een nieuwe poging wagen, aldus het Rode Kruis.

18.54 | Oekraïne weerspreekt dat het Russisch oliedepot aanviel

Oekraïne weerspreekt de Russische beschuldigingen dat het een oliedepot in het Russische Belgorod heeft aangevallen. Het klopt niet, aldus de hoogste Oekraïense regeringsfunctionaris voor veiligheid. De Oekraïense buitenlandminister had eerder nog gezegd dat hij de betrokkenheid van Oekraïne niet kon bevestigen of ontkennen.

Volgens Rusland is Oekraïne verantwoordelijk voor de aanval op zo’n 30 kilometer van de grens. Het is de eerste keer dat de Russische autoriteiten Oekraïne beschuldigen van een dergelijke luchtaanval op een doel in Rusland.

Rusland stelt dat twee Oekraïense militaire helikopters vrijdagochtend de grens over zijn gevlogen en een complex van de Russische staatsoliemaatschappij Rosneft beschoten. Daardoor ontstond een grote brand.

17.30 | Schoolleiders: mogelijk al 10.000 Oekraïense leerlingen

In het Nederlandse onderwijs zijn mogelijk al meer dan 10.000 Oekraïense leerlingen beland. Het gaat om alle vormen van onderwijs, het reguliere maar ook bijvoorbeeld de zogenoemde nieuwkomersscholen.

Dat schat de Algemene Vereniging Schoolleiders (AVS) op basis van een peiling afgelopen week onder bijna duizend schooldirecteuren. Op 37 procent van de scholen hebben zich leerlingen uit Oekraïne gemeld.

“Volgens officiële cijfers zijn er momenteel 6000 Oekraïense leerlingen geregistreerd, het verschil wordt mogelijk verklaard doordat scholen al kinderen opnemen in het onderwijs die nog niet zijn ingeschreven bij de gemeenten”, vermoedt de organisatie.

“Het aantal Oekraïense leerlingen is hoe dan ook beduidend meer dan twee weken geleden, toen op 15 procent van de scholen leerlingen waren gemeld, in totaal 3500.”

16.35 | Tot 1400 Oekraïense vluchtelingen op cruiseschip in Rotterdam

Rotterdam gaat Oekraïense vluchtelingen opvangen op een cruiseschip. Op het schip, de Volendam van de Holland America Line, kunnen maximaal 1400 mensen terecht. Het schip meert zaterdag aan in de Merwehaven, niet ver van Schiedam, en blijft daar drie maanden liggen.

Volgens de gemeente Rotterdam kunnen de eerste Oekraïners in de loop van volgende week naar het cruiseschip verhuizen. Het gaat om mensen die nu nog in hotels overnachten. Holland America Line zorgt voor eten, drinken schoonmaak en beveiliging. De gemeente Rotterdam is verantwoordelijk voor zorg en onderwijs.

“De humanitaire gevolgen van de oorlog in Oekraïne dwingen ons tot nationale daadkracht. Daarom stroopt Rotterdam de mouwen op, in samenwerking met heel veel maatschappelijke organisaties, bewoners en het bedrijfsleven. De overeenkomst met Holland America Line, een bedrijf dat zo nauw verbonden is met de geschiedenis van Rotterdam, komt niet alleen als geroepen; het is hartverwarmend”, laat wethouder Vincent Karremans in een verklaring weten.

14.59 | Poetin wil Russische tegenstanders nog harder aanpakken

De Russische president Vladimir Poetin wil zijn tegenstanders binnen Rusland nog harder aanpakken. Hij heeft met zijn veiligheidsraad aanvullende maatregelen besproken om “de interne veiligheidsbedreigingen af te wenden en te neutraliseren”, meldt het Russische persbureau TASS.

De aanscherping komt in de zesde week van de bloedige Russische invasie in het buurland Oekraïne. De oorlog wordt in Rusland verkocht als “speciale militaire operatie” en vredesmissie.

Hoewel uit peilingen zou blijken dat een grote meerderheid van de Russen de aanpak van Poetin steunt, is er ook verzet. Dat wordt echter in de kiem gesmoord.

14.45 | Regio’s Kyiv en Tsjernihiv zien vertrek van Russische militairen

Rusland haalt een deel van zijn troepen weg uit de Oekraïense regio’s Kyiv en Tsjernihiv, melden de gouverneurs. De Russische autoriteiten zeiden dinsdag de inzet van het leger op die plekken te verminderen. Volgens de NAVO trekken de soldaten zich niet terug, maar hergroeperen zij zich.

De gouverneur van Kyiv zegt de bewegingen van de Russische voertuigen in de gaten te houden. Een deel van de troepen zou onderweg zijn naar de grens met Belarus. Ook zegt hij dat Russische militairen de plaats Hostomel, naast een belangrijke luchthaven, hebben verlaten maar wel in het aangrenzende Boetsja zitten.

Dat er militairen vertrekken, betekent niet dat de strijd in de regio is gestaakt. Ten noorden en ten oosten van de hoofdstad Kyiv vinden volgens de burgemeester “zeer grote” gevechten plaats. Hij heeft gevluchte inwoners opgeroepen weg te blijven. “Het risico om te overlijden is behoorlijk hoog en daarom is mijn advies aan iedereen die terug wil komen: neem alsjeblieft wat meer tijd.”

De lokale autoriteiten zeiden eerder deze week dat in de stad Tsjernihiv 350 doden, vooral burgers, zijn gevallen sinds het begin van de oorlog.

13.10 | Help Oekraïner aan euro’s te komen, stelt Europese Commissie voor

Oekraïense vluchtelingen in de Europese Unie krijgen hulp bij het wisselen van hun Oekraïense geld, als het aan de Europese Commissie ligt. Nu kunnen zij in hun land van aankomst meegebrachte grivna’s vaak niet of slechts tegen hoge tarieven ruilen voor euro’s, zloty’s of forinten omdat banken en wisselkantoren daarvoor huiverig zijn.

De inmiddels meer dan 3,8 miljoen gevluchte Oekraïners moeten grivna’s kunnen inwisselen tot een bedrag van ongeveer 300 euro, beveelt de commissie de EU-landen aan. Tot dat bedrag zou de vaste koers gelden die de Oekraïense centrale bank heeft bepaald. Ook zouden geen extra kosten in rekening moeten worden gebracht.

Het is aan de EU-landen zelf of ze de aanbeveling volgen. De ministers van Financiën van de lidstaten buigen zich er begin volgende week over. Sommige landen hebben al eigen wisselregels gemaakt.

12.44 | Moskou ziet toch voortgang in overleg met Oekraïne

Rusland ziet toch vooruitgang in de gesprekken met Oekraïne. Minister van Buitenlandse Zaken Sergej Lavrov zei dat het overleg door moet gaan en dat Oekraïne meer begrip toont voor de situatie op het schiereiland de Krim en de oostelijke regio Donbas.

Bovendien begrijpt Oekraïne dat een neutrale status van het land noodzakelijk is. Het land wilde lange tijd lid van de NAVO worden tot ongenoegen van het Kremlin. Vrijdag is opnieuw overleg gaande tussen de strijdende partijen met videoverbindingen.

Een woordvoerder van het Kremlin zei vrijdag dat het niet gemakkelijk is te praten na een luchtaanval op een Russisch brandstofdepot. Rusland stelt dat Oekraïense aanvalshelikopters in Belgorod, ruim 30 kilometer van de Oekraïense grens ten noorden van Charkov, een brandstofopslagplaats in brand hebben geschoten. Vrijdag rond het middaguur werden daar een nieuwe explosie gemeld.

Woensdag waren er een reeks explosies in een munitiedepot in dezelfde streek nog dichter bij de grens. Rusland heeft geen melding gemaakt van betrokkenheid van Oekraïne bij dit incident in het dorp Krasni Oktiabr.

11.06 | Bijna 300.000 Oekraïense vluchtelingen geregistreerd in Duitsland

In Duitsland zijn bijna 300.000 vluchtelingen uit Oekraïne geregistreerd, meldt het ministerie van Binnenlandse Zaken. Er zijn momenteel 294.508 personen bekend bij de Duitse autoriteiten, een stijging van ruim 16 procent ten opzichte van een week eerder.

De groep vluchtelingen bestaat net als in andere landen met name uit vrouwen, kinderen en ouderen. Mannen tot 60 jaar moeten in Oekraïne blijven voor het geval ze worden opgeroepen voor het leger.

Omdat er binnen de Europese Unie geen vaste grenscontroles zijn en er voor Oekraïners geen meldplicht is, is niet duidelijk hoeveel vluchtelingen precies naar Duitsland zijn gekomen. De federale politie voert vanwege de vluchtelingenstroom extra controles uit aan de grenzen, in treinen en op stations.

Door de oorlog in Oekraïne zijn meer dan 4,1 miljoen mensen het land ontvlucht. Ruim de helft is de grens met Polen overgestoken. Een deel reist vanuit Polen door naar andere EU-landen. Duitsland vindt dat de vluchtelingen in de Europese Unie gelijkmatig moeten worden verspreid.

10.23 | Jetten: ‘We laten ons niet chanteren door Poetin met gasleveringen’

Nederland en andere Europese landen zullen zich niet laten chanteren door de Russische president Vladimir Poetin, als die erop aandringt dat Russisch gas in de toekomst alleen betaald kan worden met Russische roebels. Dat zei minister Rob Jetten (Energie en Klimaat) vrijdag.

Jetten benadrukte dat handelen met roebels geen optie is, gezien de sanctiepakketten die Europa heeft afgekondigd tegen Rusland. Daarnaast hebben Europese landen contracten met Rusland, waarin is afgesproken dat er met euro’s of dollars wordt betaald.

Ook benadrukte de bewindsman dat Nederland voldoende gas op voorraad heeft om de winter door te komen, ook als de gasleveranties uit Rusland snel zouden stoppen. “We willen natuurlijk sowieso zo snel mogelijk van het Russische gas af. Daarom nemen we heel veel maatregelen om die afhankelijkheid zo snel mogelijk af te bouwen. Het is belangrijk dat we ons niet laten chanteren als Europees blok.”

Poetin zei eerder deze week dat Russisch gas vanaf 1 april alleen nog met roebels betaald zou kunnen worden. Maar uit een decreet dat hij hierover ondertekende, bleek dat er toch een omweg zou blijven bestaan voor buitenlandse partijen om in euro’s te blijven betalen.

Het Russische gasbedrijf Gazprom zei vrijdag ook dat de gasleveringen gewoon doorgaan.

10.16 | Leger Oekraïne claimt herovering dorpen in regio Cherson

De Oekraïense strijdkrachten zeggen in de afgelopen dagen elf dorpen in de zuidelijke regio Cherson te hebben heroverd. De hele regio werd eerder geclaimd door de Russische troepen.

Bij de opmars in het noorden van de regio troffen Oekraïense soldaten verlaten Russisch militair materieel aan, waaronder T-64-tanks, zei het ministerie van Defensie in Kyiv. Ook wordt gemeld dat de Oekraïense autoriteiten voedsel en medicijnen hebben geleverd aan de lokale bevolking.

De regio Cherson ligt in het zuiden van Oekraïne en grenst aan de regio Donetsk, waar de stad Marioepol ligt. Rusland heeft afgelopen week gezegd dat zijn troepen in Oekraïne zich aan het hergroeperen zijn om zich te gaan focussen op de “bevrijding” van de regio’s Donetsk en Loehansk. Daar zitten pro-Russische separatisten die al sinds 2014 vechten tegen het regeringsleger.

09.45 | Marioepol: bevoorrading en evacuaties van burgers niet mogelijk

De belegerde stad Marioepol blijft afgesloten voor iedereen die probeert binnen te komen en het is “zeer gevaarlijk” voor iedereen die probeert te vertrekken, meldt een assistent van de burgemeester vrijdag.

Rusland had voor vrijdag een humanitaire corridor voor Marioepol aangekondigd, maar die was volgens de assistent in de ochtend niet geopend. Volgens hem “laten de bezetters sinds gisteren geen humanitaire hulp, zelfs niet in kleine hoeveelheden, toe.”

Voor donderdag beloofde Rusland bij Marioepol een wapenstilstand voor “humanitaire doeleinden”. Oekraïne stuurde 45 bussen naar de stad om burgers te evacueren, maar volgens functionarissen zijn die daar nooit aangekomen. Russische troepen zouden de bussen hebben tegengehouden. Rusland en Oekraïne geven elkaar de schuld van humanitaire corridors die ondanks afspraken niet doorgaan.

In Marioepol, al weken omsingeld door Russische troepen, zitten volgens de lokale autoriteiten tot 170.000 mensen vast in erbarmelijke omstandigheden. Door de oorlog is een groot deel van de stad vernietigd of beschadigd. Ook zouden er 5000 doden zijn gevallen. “Iedereen weet dat daar een humanitaire catastrofe aan de gang is”, zei president Volodymyr Zelensky donderdag.

08.16 | Toespraak Zelensky op tv gezien door 558.000 mensen

De toespraak die de Oekraïense president Volodymyr Zelensky donderdagochtend voor de Tweede Kamer hield, is bekeken door 558.000 mensen, meldt de Stichting Kijkonderzoek (SKO) vrijdag. De uitzending om 10.00 uur trok daarmee veel meer kijkers dan andere programma’s die normaal om die tijd te zien zijn.

Zelensky vroeg in de Tweede Kamer om aandacht voor de wederopbouw van zijn land als de Russische invasie ten einde is. Hij hoopt op Europese steun en op de inzet van Oekraïense vluchtelingen die naar Nederland zijn gekomen.

06.55 | Brand in Russisch brandstofdepot bij Oekraïense grens

Er woedt vrijdagochtend brand in een brandstofdepot in de Russische stad Belgorod, op zo’n veertig kilometer van de grens met Oekraïne. Volgens de gouverneur van de Russische regio is het brandstofdepot aangevallen door militaire helikopters van het Oekraïense leger. Bewijzen daarvoor gaf de bestuurder niet.

Op sociale media gaan ongeverifieerde beelden rond waarop een grote brand en zwarte rookwolken in een bewoond gebied te zien zijn. Twee dagen eerder vond er in de regio een grote explosie plaats in een Russisch munitiedepot. Dat gebeurde bij het dorp Krasni Oktiabr, 12 kilometer van de Oekraïense grens. Vier mensen raakten daarbij gewond.

Het is ondanks de claim van de gouverneur onduidelijk waar de explosie van eerder deze week en de brand van vrijdag door zijn veroorzaakt. Oekraïne heeft geen verantwoordelijkheid opgeëist. Het is dan ook niet te zeggen of de incidenten iets te maken hebben met de oorlog in Oekraïne die enkele tientallen kilometers verderop, bij Charkov, woedt.

06.00 | CNV: Ruim de helft van werkend Nederland verwelkomt Oekraïners

Ruim de helft van werkend Nederland verwelkomt Oekraïners graag als nieuwe collega’s. Dat meldt vakbond CNV op basis van onderzoek onder 2000 leden. Oekraïners die vanwege de oorlog zijn gevlucht mogen aan het werk zonder tewerkstellingsvergunning. Vanaf 1 april geldt wel een meldplicht voor hun werkgever en de Oekraïners moeten in loondienst.

Volgens CNV maakt bijna twee derde van de werknemers Oekraïense collega’s graag wegwijs. Iets meer dan een op de tien is daartoe niet bereid. “Dit draagvlak is belangrijk nu we aan de vooravond staan van een grote vluchtelingenstroom”, zegt CNV-voorzitter Piet Fortuin in een toelichting.

De vakbond roept het kabinet op met een plan te komen om Oekraïense vluchtelingen goed te laten integreren op de werkvloer. “We hebben te maken met getraumatiseerde vluchtelingen, en ook cultuur- en taalbarrières”, aldus Fortuin. “Daar hoort specifieke begeleiding bij.”

Er zijn onder de leden van CNV ook zorgen dat de komst van Oekraïners tot knelpunten leidt. Ruim de helft van de respondenten vreest voor nog grotere personeelstekorten in het onderwijs, de zorg en in de kinderopvang. Onder onderwijspersoneel is dat aandeel met 66 procent een stuk groter. “Het kabinet zal echt aan de slag moeten met een plan om deze problemen het hoofd te bieden”, stelt Fortuin.

05.50 | Situatie rondom Kyiv lijkt iets te verbeteren

De situatie rondom de Oekraïense hoofdstad Kyiv lijkt iets te verbeteren. De militaire commandant van de stad meldt dit in de nacht van donderdag op vrijdag in een verklaring. In de buitenwijken van de stad zou nog altijd gevochten worden, maar verder bleef het donderdag relatief rustig.

Het Oekraïense leger zou bezig zijn om de bevrijde gebieden rondom de hoofdstad vrij te maken van explosieven en mijnen. Ondanks de vorderingen moeten inwoners van de stad voorzichtig blijven en schuilen als het luchtalarm klinkt, meldt de commandant.

04.30 | EU vraagt China op top om Rusland niet te hulp te schieten

De videotop die de Europese Unie en China vrijdag hebben belegd draait om de Russische oorlog tegen Oekraïne. De EU wil de verzekering van China dat het Rusland daarbij niet gaat helpen.

China is bezig met een hachelijke koorddansoefening, zeggen hooggeplaatste Brusselse bronnen voor aanvang van het overleg van EU-kopstukken met de Chinese premier en president. Het wil bondgenoot Rusland uit de wind houden zonder rechtstreeks met het Westen te botsen.

Maar als het tegemoetkomt aan Ruslands verzoek om militaire steun en hulp bij het omzeilen van westerse sancties, valt Beijing van het koord, aldus ingewijden. “Dan ben je gewoon niet langer neutraal.” Voorzitter Ursula von der Leyen van de Europese Commissie, voorzitter Charles Michel van de raad van regeringsleiders van de EU-landen en buitenlandchef Josep Borrell “zullen de verzekering vragen dat China niet van zins is een economische reddingsboei of concrete steun te leveren in deze oorlog”.

Als China daarvoor toch kiest, heeft dat volgens de EU-bronnen ook voor het land zelf grote gevolgen. Dan worden ook Chinese bedrijven en banken geraakt en komt de aanhoudende groei van de welvaart, waarop het bewind in Beijing steunt, in het geding. Voor de Chinese economie is het Westen immers oneindig veel belangrijker dan Rusland.

03.30 | Oekraïners mogen nu zonder vergunning aan het werk

Oekraïners die vanwege de oorlog zijn gevlucht mogen aan het werk zonder tewerkstellingsvergunning. Vanaf 1 april geldt wel een meldplicht voor de werkgever en moeten ze in loondienst komen.

Veel naar Nederland gevluchte mensen hebben al aangegeven graag aan het werk te willen. Ook veel bedrijven zien de komst van Oekraïners zitten, vooral vanwege de krapte in veel sectoren. Vakbonden waken voor eventuele uitbuiting van Oekraïners.

Tot 1 april was voor een tewerkstellingsvergunning formeel nog een arbeidsmarkttoets nodig. Bedrijven moeten daarmee aantonen dat er geen geschikte kandidaten zijn in landen in de Europese Economische Ruimte. Dat maakte het bijna onmogelijk om werknemers van buiten die landen zoals Oekraïne aan te nemen. De Europese Unie nam op 4 maart al de Richtlijn Tijdelijke bescherming aan. Daarmee konden Oekraïners die dat wilden al wel aan het werk, mits er een aanvraag voor een vergunning was gedaan.

03.20 | Zelensky ontslaat twee Oekraïense generaals vanwege verraad

De Oekraïense president Volodymyr Zelensky heeft in zijn dagelijkse videoboodschap laten weten dat twee “verraders” zijn ontslagen. Het zou gaan om hooggeplaatste generaals die voor de Oekraïense veiligheidsdiensten werken. De president zegt dat hij “geen tijd heeft voor landverraders”.

Zelensky noemt de twee mannen bij naam. De Oekraïense president waarschuwt “antihelden” dat zij “uiteindelijk allemaal gestraft zullen worden”. De BBC spreekt van “een zeldzame glimp van interne onenigheid” in Oekraïne.

01.48 | Voorzitter Europees Parlement onderweg naar Kyiv

De voorzitter van het Europees Parlement, Roberta Metsola, is onderweg naar de Oekraïense hoofdstad. Op Twitter schrijft de Maltese in zowel het Oekraïens als het Engels dat zij “onderweg is naar Kyiv”. Het bericht is voorzien van een foto van Metsola op een treinstation.

De reis van de kersverse voorzitter van het Europees Parlement was uit veiligheidsoverwegingen niet aangekondigd. Ook is het niet duidelijk wat er precies op het programma staat. Een woordvoerder wil enkel kwijt dat Metsola “een boodschap van hoop en steun zal brengen”. Ze is de eerste leider van een Europees instituut dat sinds het begin van de oorlog een bezoek brengt aan de Oekraïense hoofdstad.

Vorige maand reisden de regeringsleiders van Polen, Slovenië en Tsjechië per trein naar Kyiv. Na afloop van dat bezoek riep de Poolse premier Mateusz Morawiecki Europese, Britse en Amerikaanse leiders op om Kyiv ook te bezoeken om er “in de ogen van de vrouwen en kinderen te kijken”.

01.24 | Zelensky: gevechten nog niet voorbij, situatie ‘extreem moeilijk’

De Oekraïense president Volodymyr Zelensky heeft vrijdag in zijn dagelijkse videoboodschap gezegd dat “de gevechten nog niet voorbij zijn” en “er moeilijke dagen in het verschiet liggen”. In het zuiden van het land en in de Oost-Oekraïense Donbas-regio is de situatie momenteel “extreem moeilijk”, stelt Zelenski.

De Oekraïense president bevestigt dat de Russische troepen succesvol verdreven worden ten noorden van Kyiv en rondom de steden Soemi en Tsjernihiv. “We moeten ons echter ook realiseren dat dit onderdeel is van de Russische tactiek”, zegt Zelensky, die benadrukt dat er geen sprake is van “toevalligheden”.

Zelensky zegt te weten wat de Russen van plan zijn. “De troepen trekken weg van gebieden waar we ze verslaan en concentreren zich op andere belangrijke plekken waar het voor ons moeilijk kan zijn”, aldus de president. Hij vreest voor “krachtige aanvallen” op onder meer Marioepol, Charkov en Cherson.

00.57 | Brits leger: Russische troepen vanuit Georgië naar Oekraïne

Rusland verzamelt troepen die momenteel in Georgië zijn om te helpen bij de strijd in Oekraïne. Volgens het Britse leger gaat het om zo’n 1200 tot 2000 militairen die worden verdeeld over drie verschillende bataljons.

Het is “hoogst opmerkelijk dat Rusland op deze manier aan versterkingen probeert te komen”, schrijven de Britten over de troepenverzameling in Georgië. Volgens het Britse leger, dat de oorlog in Oekraïne volgt met behulp van inlichtingendiensten, “is dit indicatief voor de onverwachte verliezen aan Russische zijde”.

In de regio’s Abchazië en Zuid-Ossetië in Georgië zijn Russische militairen gelegerd sinds Rusland het land in 2008 binnenviel.

Liveblog donderdag 31 maart

23.20 | IAEA bereidt missie voor naar Tsjernobyl na terugtrekking Rusland

De nucleaire VN-waakhond IAEA meldde donderdag voorbereidingen te treffen om een missie naar de kerncentrale in Tsjernobyl te sturen, nu de Russische troepen die het complex controleerden zich volgens Oekraïne hebben teruggetrokken. Het internationale atoomagentschap wil onder meer controleren of het nucleaire afval van de in 1986 ontplofte centrale nog veilig is opgeslagen.

“Het IAEA is in nauw overleg met de Oekraïense autoriteiten over het sturen van een eerste hulp- en ondersteuningsmissie van het Agentschap naar Tsjernobyl in de komende dagen”, verklaarde het IAEA. De atoomwaakhond voegde eraan toe dat Oekraïne “veronderstelt” dat ook de resterende Russische troepen in de omgeving zich voorbereiden op een vertrek.

Ook wil het IAEA onderzoeken of de beweringen kloppen dat sommige Russische troepen aan hoge doses radioactieve straling zijn blootgesteld toen ze zich nabij de kerncentrale van Tsjernobyl bevonden.

21.05 | Rusland zegt 1 april humanitaire corridor uit Marioepol te openen

Het Russische ministerie van Defensie kondigde donderdag aan dat het vrijdag een humanitaire corridor zou openen die moet lopen van de belegerde havenstad Marioepol naar het noordwestelijker gelegen Zaporizja.

Defensie-official Mikhail Mizintsev zei tegen het Russische persbureau Tass dat Moskou daartoe overgaat op verzoek van de Franse president Emmanuel Macron en de Duitse kanselier Olaf Scholz.

De burgemeester van Marioepol zei begin deze week dat nog zo’n 160.000 mensen vastzitten in de zuidelijke havenstad, die voor de oorlog meer dan 430.000 inwoners telde. Marioepol moet volgens hem volledig worden geëvacueerd omdat er een humanitaire ramp dreigt.

20.30 | Ruim half miljard aan Russische tegoeden en contracten bevroren

In Nederland is bijna 516 miljoen euro aan Russische tegoeden en contracten bevroren, melden betrokken bewindspersonen in een brief aan de Tweede Kamer. De meeste meldingen kwamen bij banken en trustkantoren vandaan. Ook zijn er transacties tegengehouden van bij elkaar bijna 155 miljoen euro.

19.28 | Dode na beschieting humanitair konvooi in noorden Oekraïne 

Bij beschietingen door Russische troepen op een humanitair hulpkonvooi vlak buiten de Noord-Oekraïense stad Tsjernihiv zijn een dode en vier zwaargewonden gevallen, melden Oekraïense functionarissen op Telegram.

Vijf bussen zouden onder vuur zijn genomen toen ze probeerden de door Russische troepen omsingelde stad te bereiken, waar ze hoopten burgers te kunnen evacueren.

Er zaten volgens de functionarissen alleen burgervrijwilligers in de bussen. De Russen zouden “geen enkele mogelijkheid bieden om burgers uit het belegerde Tsjernihiv te evacueren, waardoor in wezen tienduizenden mensen gegijzeld worden zonder voedsel, water of verwarming”. Ook zouden Russische troepen voortdurend woonwijken beschieten.

18.01 | Oekraïense president Zelenski: ‘Het is Kyiv, niet Kiev’

De Oekraïense president Volodymyr Zelensky noemt het hoog tijd dat de Sovjetspelling van Oekraïense plaatsnamen in het “correcte” Oekraïens worden geschreven, iets wat men in Japan blijkbaar al langer doet. ‘Kiev’ zou bijvoorbeeld voortaan als ‘Kyiv’ moeten worden gespeld, Charkov als Charkiv.

“Hoog tijd om eindelijk de verouderde Sovjet-spelling van onze steden af te schaffen en de correcte Oekraïense vorm aan te nemen”, schreef Zelensky op Twitter. Hij toonde zich dankbaar voor Japan en de Japanse premier Fumio Kishida om dit al te doen en hij moedigde anderen aan om te volgen: #KyivNotKiev.

17.53 | Rusland legt inreisverbod op aan EU-kopstukken

Rusland legt sancties op aan leiders van de Europese Unie, een aantal EU-commissarissen en Europese militaire topfiguren, als reactie op de sancties na de Russische invasie in Oekraïne. In de praktijk betekent dat een verbod om naar Rusland te reizen.

Ook het leeuwendeel van de Europarlementariërs wordt getroffen door de maatregel. De lijst bevat verder regeringsleden en parlementariërs uit een aantal EU-lidstaten, evenals publieke figuren en mediapersoonlijkheden die zich tegen Rusland uitspreken.

“Het sanctiebeleid van de Europese Unie jegens Rusland gaat alle grenzen te buiten”, aldus het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken. “Door haar optreden zorgt de Europese Unie niet alleen voor een impasse in de betrekkingen met Rusland, maar brengt zij ook het welzijn en de veiligheid van haar eigen burgers in gevaar, evenals de stabiliteit van het mondiale financiële en economische systeem”, staat in een verklaring. Namen worden daarin niet genoemd.

16.20 | Poetin: Russisch gas moet vanaf april met roebels worden betaald

Russisch gas moet vanaf april met roebels worden afgerekend, anders worden de leveringen gestopt. Dat heeft de Russische president Vladimir Poetin gezegd. Het is in directe tegenspraak met wat de Italiaanse premier Mario Draghi wat eerder op de dag zei na een telefoongesprek met Poetin. Volgens Draghi kon er juist nog wel in euro’s worden betaald.

Poetin eiste dat vorige week al van “onvriendelijke” landen, die sancties hebben ingesteld tegen Rusland wegens de oorlog in Oekraïne, zoals EU-lidstaten en het Verenigd Koninkrijk. Donderdag heeft hij op de Russische televisie gezegd dat kopers om te betalen roebelrekeningen moeten openen bij Russische banken. Doen ze dat niet, dan wordt dat beschouwd als een wanbetaling van de kopers en dan worden bestaande contracten verscheurd.

15.13 | Nederland leverde al voor ruim 50 miljoen aan wapens aan Oekraïne

Nederland leverde al voor meer dan 50 miljoen euro aan wapens aan Oekraïne. Dat maakte minister Kajsa Ollongren (Defensie) woensdag bekend in de Tweede Kamer. Dat bedrag (het gaat om de boekwaarde) zal verder oplopen, want Nederland gaat door met wapenhulp, zei ze.

De minister meldde het bedrag in een debat na een toespraak van de Oekraïense president Volodymyr Zelensky. Het kabinet kondigde voor de oorlog al aan wapens te zullen leveren. Er zijn onder meer antitankraketten, antiluchtdoelraketten en scherpschuttersgeweren naar de regering in Kiev gestuurd.

15.06 | Ruim 21.000 Oekraïners opgevangen, bijna 32.000 plekken gecreëerd 

Ruim 21.000 Oekraïners zijn tot dusver opgevangen door Nederlandse gemeenten. Voor gevluchte Oekraïners zijn tot dusver bijna 32.000 plekken gecreëerd. Dat laat het ministerie van Justitie en Veiligheid donderdag weten.

Oekraïense vluchtelingen vinden in steeds groteren getale hun weg naar Nederland. Sinds half maart is het aantal vluchtelingen in door de overheid geregelde opvang ruim verdrievoudigd. Het werkelijke aantal ligt nog hoger, omdat er ook mensen zijn die Oekraïners thuis opvangen.

Een steeds groter deel van de beschikbare bedden is in gebruik genomen door Oekraïense vluchtelingen. Twee weken geleden waren de opgevangen Oekraïners goed voor 37 procent van de beschikbare bedden, vorige week 56 procent en donderdag 66 procent.

Het aantal Oekraïners dat zich heeft geregistreerd bij gemeenten in de Basisregistratie Personen (BRP) is toegenomen. Tussen vorige week donderdag en maandag kwamen er zo’n 4000 registraties bij. Sinds maandag zijn er bijna 6500 Oekraïners bijgekomen in de BRP.

14.32 | Zelensky vraagt aandacht voor wederopbouw Oekraïne

De Oekraïense president Volodymyr Zelensky heeft in de Tweede Kamer aandacht gevraagd voor de wederopbouw van zijn land als de Russische invasie ten einde is. Hij hoopt op Europese steun en op de inzet van Oekraïense vluchtelingen die naar Nederland zijn gekomen.

Volgens Zelensky proberen de Russen de landbouw in Oekraïne te vernietigen. “Ons land kan een van de sterkste landbouwnaties zijn in de wereld”, zei hij. “Ik droom van de dag dat de vluchtelingen na het einde van de Russische agressie jullie bedanken, om naar het herbouwde Oekraïne terug te keren.”

De president riep Nederland op om verantwoordelijkheid te nemen voor een deel van de wederopbouw. “Voeg je bij het project om Oekraïne te herbouwen. Kies een stad die je wilt herbouwen, zodat we echt jullie steun voelen.”

14:30 | Kremlin verwerpt ‘verontrustende’ westerse informatie over Poetin

Het Kremlin heeft berichten van westerse inlichtingendiensten verworpen dat Russische topadviseurs de Russische president Vladimir Poetin voorliegen over de tegenslagen van het Russische leger in Oekraïne. Volgens het regime in Moskou begrijpen de westerse diensten niet wat er in het Kremlin gebeurt. De Russen zouden daar ongerust over zijn. Ze vrezen voor ernstige gevolgen.

De Amerikaanse ministeries van Buitenlandse Zaken en Defensie hebben geen idee van wat er zich in het Kremlin afspeelt, aldus een Kremlin-woordvoerder. “Ze begrijpen gewoon niet wat er in het Kremlin gebeurt. Ze begrijpen president Poetin niet. Ze begrijpen het mechanisme van onze beslissingen niet. Ze begrijpen onze manier van werken niet.”

De zegsman noemde dit niet alleen jammer: “Het is een bron van zorg voor ons. Zo’n totaal onbegrip leidt alleen maar tot slechte beslissingen, tot onzorgvuldige beslissingen die verschrikkelijke gevolgen kunnen hebben.”

13.54 | Meer scholen opgericht voor gevluchte Oekraïense kinderen

Oekraïense leerlingen gaan op steeds meer plaatsen in Nederland naar speciaal voor hen ingerichte scholen of klassen. Zo opent maandag in Arnhem een nieuwe ‘Oekraïneschool’ en zijn deze week in Utrecht zestig scholieren op hun ‘Shkola’ aan de slag gegaan. Ze krijgen er een op maat gemaakt lesprogramma.

Het onderwijs op dit soort scholen wordt in een mengeling van talen gegeven. De leerlingen krijgen lessen Nederlands als tweede taal, leren Engels en krijgen voor een deel ook nog les in het Oekraïens.

Oekraïense vluchtelingen krijgen les op legerplaats Harskamp. 

13.08 | Georgië: ‘Referendum regio over aansluiting Rusland onacceptabel’

De Georgische minister van Buitenlandse Zaken noemt een mogelijk referendum in de afvallige regio Zuid-Ossetië over aansluiting bij Rusland onacceptabel. De separatisten zeiden woensdag dat ze stappen willen zetten om zich bij Rusland te voegen.

Zuid-Ossetië noemt zich sinds 2008 een zelfstandige staat. De regio heeft al lang een conflict met de Georgische regering, waarbij Rusland nauw betrokken is.

Rusland heeft altijd de kant van Zuid-Ossetië gekozen en was in 2008 het eerste land dat de regio officieel erkende als onafhankelijke staat. In 2015 sloten het land en de regio een verdrag, waarin onder meer de onderlinge samenwerking en veiligheid werd geregeld.

10.47 | Zelensky in toespraak: ‘Rusland had voor MH17 gestraft moeten worden’

De Oekraïense president Volodymyr Zelensky zei tegen het Australische parlement dat Rusland gestraft had moeten worden voor het neerschieten van vlucht MH17 boven Oost-Oekraïne in 2014. “Als Rusland daarvoor was gestraft, dan had deze oorlog nooit plaatsgevonden. Het ongestrafte kwaad komt terug”, zei hij volgens Australische media.

09.07 | Tientallen bussen naar Marioepol voor evacuatie burgers

De Oekraïense autoriteiten hebben 45 bussen naar de belegerde havenstad Marioepol gestuurd om burgers te evacueren. Rusland kondigde voor donderdag een staakt-het-vuren aan voor “uitsluitend humanitaire doeleinden”.

De burgers reizen via een humanitaire corridor naar het veiligere Zaporizja, een stad ten westen van het zwaar getroffen Marioepol. Eerder werden ook al afspraken gemaakt over vluchtroutes, maar die werden niet altijd nageleefd. Rusland en Oekraïne geven daar elkaar de schuld van.

08.11 | Britten zien dat Russisch leger actief blijft rond Kyiv

De Britse inlichtingendiensten zeggen dat het Russische leger nog steeds alle posities rond Kyiv heeft gehouden en dat maar een klein aantal militairen is vertrokken. De Britten verwachten dat er komende dagen hevige gevechten gaan plaatsvinden rond de Oekraïense hoofdstad.

Rusland had eerder deze week na onderhandelingen met Oekraïne aangekondigd militairen rond Kyiv terug te trekken. Dat is volgens de Britten dus gebeurd, maar het gaat om een klein aantal soldaten. De Britse inlichtingendiensten komen dagelijks met nieuws over de oorlog in Oekraïne.

06.01 | Oekraïense neutraliteit alleen na referendum dat ‘jaar kan duren’

Eventuele toekomstige neutraliteit van Oekraïne kan alleen worden toegezegd na een referendum. Dat zou zeker drie miljoen handtekeningen van de bevolking vereisen en kan een jaar duren, zegt de Oekraïense onderhandelaar David Arachamia volgens onder meer de BBC en The Guardian in een tv-interview.

De neutraliteit van het land, die ter sprake kwam tijdens onderhandelingen met Rusland in Istanboel, is volgens Arachamia “een vraag voor het volk, niet voor politici”. Een referendum is volgens hem “een langdurige procedure die alleen in vredestijd plaats kan vinden”.

5.27 | ‘Poetin misleid door eigen adviseurs’

Volgens de VS wordt de Russische president Poetin misleid door zijn eigen adviseurs. Volgens woordvoerder van het Witte Huis, Kate Bedingfield, durven zijn adviseurs niet eerlijk toe te geven hoe slecht het gaat met de oorlog in Oekraïne. Volgens Bedingfield heeft de VS ook informatie dat Poetin zich bedrogen voelt door de Russische legerleiding.

WH Communications Dir. Kate Bedingfield says the administration believes Pres. Putin has been misinformed about military progress by his advisers.

"Putin felt mislead by the Russian military which has resulted in persistent tension between Putin and his military leadership." pic.twitter.com/fPYqwZ18zp

— CBS News (@CBSNews) March 30, 2022

05.22 | President Biden ontmoet ouders van in Rusland opgesloten ex-marinier

De Amerikaanse president Joe Biden heeft woensdag de ouders van Trevor Reed ontmoet, een Amerikaanse ex-marinier die in Rusland een gevangenisstraf van negen jaar uitzit.

Volgens woordvoerder Jen Psaki van het Witte Huis doet Biden er alles aan om “ten onrechte opgesloten Amerikanen in Rusland en elders in de wereld vrij te krijgen”. Reed zit vast omdat hij agenten zou hebben aangevallen na een feest in Moskou. Zijn straf werd vorig jaar in hoger beroep door Russische rechters gehandhaafd.

03.30 | Britse inlichtingendienst: ‘Moraal Russische soldaten is laag’

De moraal onder Russische soldaten is laag, troepen zouden weigeren bevelen op te volgen en er is aan de Russische kant een tekort aan wapens. Ook zouden de Russen tijdens de oorlog in Oekraïne per ongeluk een eigen vliegtuig uit de lucht hebben geschoten, meldt de chef van de Britse inlichtingendienst GCHQ tijdens een werkbezoek aan Australië.

De uitspraken van GCHQ-chef Jeremy Fleming in Canberra sluiten volgens The New York Times aan bij informatie die de Amerikaanse inlichtingendiensten de afgelopen weken prijsgaven. Volgens Fleming heerst er “chaos” binnen het Russische leger, dat wordt geteisterd door allerhande problemen.

De inlichtingenchef gaat niet verder in op details.

00.01 | Gesprekken tussen Oekraïne en Rusland vrijdag digitaal voortgezet

De onderhandelingen tussen Oekraïne en Rusland worden vrijdag digitaal voortgezet, meldde de Oekraïense onderhandelaar David Arachamia woensdag. Oekraïne was volgens Arachamia graag opnieuw fysiek om de tafel gegaan, maar Rusland weigerde dit. Volgens het Kremlin moet er eerst verder gewerkt worden aan een verdrag tussen de twee landen.

De vredesonderhandelingen werden woensdag weinig hoopvol beëindigd nadat het Kremlin “niet kon stellen dat er iets veelbelovends of enige doorbraak was”. Ook de Oekraïense president Volodymyr Zelensky zei in zijn dagelijkse videoboodschap dat de gesprekken “niets concreets” hebben opgeleverd.

Delegaties van beide kanten waren een dag eerder nog positief over onderhandelingen in Istanbul, waarbij Oekraïne onder meer voorstellen deed over toekomstige neutraliteit en Rusland beloofde troepen terug te trekken.

Lees ookLiveblog oorlog in Oekraïne: 29 tot en met 30 maart 2022