Dossier ‘Eenzaamheid’

Sinds 25 jaar meten we eenzaamheid in Nederland. “Waarom? Omdat het ervaren van eenzaamheid grote gevolgen kan hebben voor je gezondheid”, trapt Machielse af.

En de cijfers van deze onderzoeken liegen er niet om. Bijna de helft van alle Nederlanders (49 procent) voelt zich eenzaam. Maar ook onder jongeren neemt het aantal eenzamen alsmaar toe; de meesten leven in de stedelijke regio’s.

Hoewel de omvang van het aantal eenzame mensen de laatste jaren best gelijk lijkt te blijven, is de groep sinds 2012 in omvang gegroeid met tien procent. In 2012 gaf 39 procent van de volwassenen aan zich eenzaam te voelen, dit aantal is nu dus 49 procent.

Tiffany (27) deelt ervaring met eenzaamheid: 'Elke dag was overleven'Lees ook

Een tegen Eenzaamheid

Het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport wil met het actieprogramma ‘Een tegen Eenzaamheid’ dat gevoel van isolement in Nederland bestrijden.

Elke twee jaar worden daarom de cijfers rondom eenzaamheid in Nederland in kaart gebracht. De onderzoeken richten zich op jongeren, volwassenen en ouderen. Om eenzaamheid te kunnen bestrijden is het belangrijk in kaart te brengen wie eenzaamheid ervaart en waarom.

LINDA. besteedt met het nieuwe dossier ‘eenzaamheid’, aandacht aan eenzaamheid in Nederland. Voor het dossier werkt LINDA. samen met Een tegen Eenzaamheid.

Gezondheid

Je hoort, leest en ziet de laatste tijd steeds meer over eenzaamheid. Dit komt omdat het thema ‘eenzaamheid’ de laatste jaren meer aandacht heeft gekregen binnen onze samenleving.

“Dat heeft te maken met een toename van bewustwording rondom eenzaamheid”, vertelt Machielse. “Daarnaast laat onderzoek zien dat eenzaamheid een bedreiging kan zijn voor je gezondheid.”

Zo hebben mensen die zich langdurig eenzaam voelen, een grotere kans op bijvoorbeeld hart- en vaatziekten en diabetes. Deze en meer onderzoeken zijn momenteel nog in volle gang.

Taboe

Hoewel eenzaamheid dus veel voorkomt in Nederland, heerst er nog altijd een taboe rondom het thema. “Eenzaamheid hoort bij het leven”, vertelt Machielse. “En van tijd tot tijd kan iemand met eenzaamheid te maken krijgen, bijvoorbeeld wanneer je relatie uitgaat of als je gaat verhuizen.”

“Het zijn hele normale momenten om gevoelens van eenzaamheid te ervaren”, vertelt de hoogleraar. Alleen langdurige eenzaamheid kan een gevaar vormen voor je gezondheid.

‘Steeds meer jongeren voelen zich eenzaam’

Sinds er onderzoek wordt gedaan naar eenzaamheid, blijft het grote aantal Nederlanders dat leeft in een isolement al jaren ongeveer gelijk. Wat wel verandert is de samenstelling van deze groep. “Zo voelen steeds meer jongeren zich eenzaam of sterk eenzaam”, vertelt Machielse. “We zagen dit aantal al toenemen voor de coronaperiode. En dit aantal stijgt nog steeds.”

De cijfers rondom eenzaamheid onder jongeren zijn zorgwekkend. Bijna de helft van alle jongeren tussen de 19 en 34 jaar voelt zich eenzaam, hiervan voelt 15 procent zich zelfs sterk eenzaam.

“Dat heeft te maken met hoe onze samenleving zich heeft ontwikkeld”, legt Machielse uit. Zij noemt de grote informatiestromen, de opkomst van sociale media én “het constant aanstaan”, als mogelijke redenen voor dit groeiende aantal.

Jongeren en adolescenten

“Jongeren en adolescenten zijn nog bezig met het ontwikkelen van hun identiteit, je spiegelt je op die leeftijd daarom aan anderen en bent bewuster bezig met wat wel en niet past in jouw wereld en jouw leven”, vertelt Machielse. “Het kan zijn dat het door die toenemende sociale druk lastig is om te bepalen waar jouw grenzen liggen.”

Zo gaan jongeren volgens Machielse soms mee in activiteiten of ideeën omdat ze erbij willen horen, ondanks dat ze daar helemaal geen zin in hebben.

“Jongeren raken hierdoor het contact met zichzelf kwijt. Wat voor persoon wil ik zijn en wat voor vrienden wil ik? Als je het gevoel krijgt dat je niet voldoet aan de normen, kun je je heel eenzaam voelen ”, vertelt Machielse. “Je moet wel heel stevig in je schoenen staan om te kiezen wat bij je past”, concludeert de onderzoeker.

Mannen sneller eenzaam

Wanneer het in het algemene onderzoek gaat over het aantal vrouwen en mannen dat last heeft van eenzaamheid, komt naar voren dat de verschillen klein zijn. Wel voelen mannen zich net wat sneller eenzaam dan vrouwen.

Margot (24) mist een beste vriendin: 'Ik dacht vroeger: er is iets mis met mij'Lees ook

Vrouwen kunnen zich vaker emotioneel eenzaam voelen, mannen voelen zich weer vaker sociaal eenzaam. “Vrouwen hebben vaak meer behoefte aan diepgaande gesprekken en vriendschappen. Mannen zijn vaak wat meer gericht op functionele contacten en zijn wat praktischer ingesteld”, zo verklaart Machielse.

Dat heeft er volgens Machielse onder meer mee te maken dat vrouwen in Europese landen degene zijn die sociale contacten voor het gezin onderhouden. “Vrouwen zijn van oudsher meer de socialisers dan mannen.”

Economische situatie

Daarnaast toont onderzoek aan dat je economische status deels invloed kan hebben op eenzaamheid. “Als je minder geld hebt dan de mensen om je heen, kan dat ervoor zorgen dat je niet mee kan doen aan sociale activiteiten, zoals het vieren van een verjaardag. Hoewel de mensen om je heen dat misschien helemaal niet erg vinden, kun je het zelf wel als vervelend ervaren.”

Sociale intelligentie

Onderzoek naar eenzaamheid richt zich ook op het opleidingsniveau. “Bekend is dat de meeste hoogopgeleiden zich wat makkelijker sociaal bewegen in de maatschappij, dat heeft onder meer met zelfvertrouwen te maken”, vertelt Machielse.

Wel plaatst ze hier ook kanttekeningen bij. “Sociale intelligentie is iets anders dan gewone intelligentie”, licht Machielse toe. “En dat gaat lang niet altijd samen. Ik denk dat het gevoel dat je erbij mag horen eigenlijk gewoon het belangrijkste is, voor iedereen.”

En dat laatste is niet altijd gemakkelijk. “Mensen die hoogbegaafd zijn, kunnen soms juist lastiger aansluiting vinden met mensen om hun heen”, vertelt Machielse. “Als je de hele tijd maar het idee hebt dat je van jongs af aan anders denkt, dan mis je sneller dat gevoel van aansluiting. Dit kan leiden tot het gevoel van eenzaamheid.”

'Hoe zou het zijn als je op latere leeftijd nog net zo makkelijk vrienden maakt als vroeger?'Lees ook

Cijfers

De cijfers in onderzoeken hierover kunnen van elkaar verschillen – dit ligt aan de meetmethode. LINDA. gaat bij dit artikel uit van de onderzoeken, uitgevoerd en geraadpleegd, door het Ministerie van Volksgezondheid Welzijn en Sport.

Dit artikel is onderdeel van het LINDA. en LINDA.meiden dossier Eenzaamheid. Het hele dossier lees je hieronder.

ONTDEK HET DOSSIER HIER

'We vergeten soms het belangrijkste: menselijk contact' - lees nu Dossier Eenzaamheid van LINDA. en LINDA.meidenLees ook