’s Avonds je warme bed induiken is voor de meeste mensen écht een feest. Toch is er ook een groep mensen die er bewust voor kiest dit uit te stellen.
Nóg een aflevering kijken of eindeloos scrollen op social media – puur omdat je een moment voor jezelf wilt. We noemen dit ‘opblijfwraak’ of ‘revenge bedtime procrastination‘. En ja, het heeft nadelige gevolgen.
Stel je even het volgende voor: je ligt op zondagavond languit op de bank en je bent eigenlijk nog niet klaar voor de start van een nieuwe (werk)week. Je kiest ervoor om nog wat langer op te blijven, omdat je die tijd voor jezelf écht nodig hebt. Het wordt steeds later en de volgende dag word je uitgeput wakker. Maak kennis met opblijfwraak.
De term komt regelmatig voor op socialmediakanalen als Instagram en TikTok. Hoewel opblijfwraak zich uit in veel verschillende vormen, hebben de voorbeelden allemaal iets gemeen. De persoon in kwestie is zich namelijk héél bewust van de nadelige gevolgen van het wakker blijven. Toch is de verleiding te groot.
Slaappsycholoog Helmy Pluis komt in haar werk dagelijks mensen tegen die – tegen beter weten in – te laat naar bed gaan. Hoewel het voornamelijk jonge mensen betreft, komt het fenomeen in elke leeftijdsgroep voor.
“Het gaat vooral om mensen die een druk leven hebben, met veel stress en verplichtingen”, licht Pluis toe. Denk hierbij aan mensen met een drukke baan of juist huisvrouwen en -mannen, die na een dag vol verplichtingen toe zijn aan een uurtje extra ontspanning. Bovendien worden kinderen ouder, waardoor hun bedtijd én dat uurtje ontspanning steeds verder opschuiven.
Zo’n moment van ontspanning voor het slapen klinkt positief. Toch ziet Pluis veel nadelige gevolgen wanneer je regelmatig te laat naar bed gaat. “Je kunt last krijgen van slaperigheid overdag, gewichtstoename en depressie. Ook je denkvermogen en geheugen kunnen achteruit gaan”, licht Pluis toe. Echte diehards lopen ook risico op cardiovasculaire problemen, diabetes en een verminderd immuunsysteem.
Om opblijfwraak te verminderen, is het volgens Pluis belangrijk om uit te zoeken wat de oorzaak is dat je niet wilt slapen. Wanneer je je daarvan bewust bent, is het makkelijker om deze praktische tips toe te passen. “Drink geen koffie, cola of alcohol ’s avonds en beperk het gebruik van apparaten met blauw licht”, zegt Pluis.
Andere tips om je aan je slaaptijd te houden, zijn het zetten van een wekker en het vragen of iemand je wil helpen herinneren aan je bedtijd. Tot slot is een maandelijkse cheatnight ook een goed idee: een avond waarin je geen bedtijd hebt en júist mag scrollen en bingen tot je er genoeg van hebt.
Nachtbrakers hoeven zich in ieder geval (nog) geen zorgen te maken. Volgens Pluis is het geen verloren zaak, maar kun je dit met genoeg wilskracht gewoon trainen.
Waarom je elke dag (ja, óók in de winter) op hetzelfde tijdstip je bed uit moet
