Een manager die scheldt, mensen voortrekt of kleinerende grapjes maakt: waar ligt de grens van grensoverschrijdend gedrag op de werkvloer? Wat kenmerkt een goede manager? En wat doe je als zoiets je overkomt als werknemer?
Deze vragen leggen we voor aan organisatiepsycholoog Kilian Wawoe.
“Wat voor de een grensoverschrijdend is, is dat voor de ander niet”, zegt Wawoe. “Ik heb collega’s die aanrakerig zijn. Er zijn mensen die dat echt vervelend vinden. Dan wordt het lastig: moet je regels vastleggen dat je elkaars hand niet mag vastpakken?” De vraag stellen is ‘m beantwoorden: volgens Wawoe helpt het niet om eindeloos regels vast te leggen. Wat hij wél waardevol vindt, is het bespreekbaar maken van ongewenst gedrag.
Volgens Wawoe is psychologische veiligheid van cruciaal belang voor een veilige sfeer op de werkvloer. “Mensen moeten zich veilig genoeg voelen om elkaar aan te spreken op bepaald gedrag”, legt hij uit. “Uit onderzoek weten we dat het moeilijker wordt iemand aan te spreken die hoger in de boom zit. De allerhoogste baas aanspreken is iets dat we moeilijk vinden. Leiders worden omgeven door leugenaars: als je veel aanzien hebt en je doet iets raars, dan hebben mensen eromheen de neiging om te gaan liegen.”
Het ontbreken van een veilige werksfeer kan ertoe leiden dat mensen minder functioneren en de productiviteit achterblijft. “Zo kan een stagiair van 24 ook goede ideeën hebben, maar als daar iemand zit die mensen uitscheldt, dan denk je wel twee keer na voordat je je mond open doet.”
José (58) werd weggepest op haar werk: 'Je hele zelfbeeld gaat eraan'
Volgens Wawoe zie je in de top van organisaties vaak een vorm van narcisme. “Die top wil bekrachtigd worden in hun zelfbeeld. Je denkt misschien dat iemand hoog in de rang blaakt van het zelfvertrouwen en jouw compliment niet nodig heeft, maar vaak is niets minder waar.”
Een goede manager vraagt volgens Wawoe actief om tegenspraak en weet de werksfeer zo te organiseren dat mensen wél de ruimte voelen hun eerlijke mening te delen. “Hoe meer status je krijgt, hoe meer je moet vragen. Vraag dan niet: wat vond je ervan?” Die vraag is volgens Wawoe een open deur naar sociaal gewenste antwoorden. “Goede vragen zijn: wat zou ik beter kunnen doen? Doe ik wel eens iets wat jij vervelend vindt? En zou je me er eens op willen aanspreken als ik zoiets doe?”
Volgens Wawoe is een goede leider iemand die knopen doorhakt, maar óók luistert. “Mensen denken vaak dat de alfaman iemand is die als sterke manager vertelt hoe het zit. Terwijl alfamannetjes in het dierenrijk juist mensen zijn die goed kunnen luisteren, conflicten vermijden en verbinding zoeken. Juist die vermindert zijn sterke leiders want in goede samenwerking zit de kracht van een bedrijf.”
Wat kun je doen als je als werknemer grensoverschrijdend gedrag ervaart? “Ik zie eigenlijk maar twee mogelijkheden”, vertelt Wawoe. “Het bespreekbaar maken óf weggaan. Zeker in de arbeidsmarkt durf ik dat laatste wel te zeggen. Vaak hebben we de neiging in de situatie te blijven zitten, maar als je diep ongelukkig wordt van je werkomgeving, gá wat anders doen.”
Kilian Wawoe:
Vera's baas ging te ver op de werkvloer: 'Hij kwam er nooit op terug, ik sliep niet meer'
