Zo’n 1115 kinderen van slachtoffers van de Toeslagenaffaire zijn uit huis geplaatst. Nila’s kinderen ook voor twee jaar. Door zichzelf aan te melden voor de compensatieregeling, dreigt ze nu voor de tweede keer in tien jaar haar kinderen kwijt te raken.
“Mijn man deed al twee zelfmoordpogingen. Nu ligt hij de hele dag in bed en praat niet. Ik weet niet hoelang ik dit nog volhou.”
De ruim elfhonderd kinderen zijn in de periode van 2015 tot 2020 bij hun ouders weggehaald, meldt het Centraal Bureau voor de Statistiek. Zij deden onderzoek in opdracht van het ministerie van Justitie en Veiligheid. Vermoedelijk is dit het topje van de ijsberg gezien de Toeslagenaffaire al vanaf 2006 speelt. Tijdens de Toeslagenaffaire werden ouders ten onrechte beschuldigd van fraude met kinderopvangtoeslag en moesten tienduizenden euro’s terug betalen waarna veel van hen in de financiële problemen raakten.
Zo ook Nila. Dit is een gefingeerde naam, want ze is bang voor Jeugdzorg. Ze heeft een turbulent verleden achter de rug. Opgegroeid in een onstabiele thuissituatie waar ze te maken had met een vader met een kwade dronk, seksueel misbruik en uithuisplaatsingen. Toen ze op haar 16e haar eerste kind kreeg, bezwoer ze dat ze alleen het allerbeste voor haar kind wilde. “Ik zou alle liefde geven die ikzelf nooit zelf heb gehad.”
Nila bouwt haar leven op en krijgt later met haar nieuwe vriend nog drie kinderen. Ze hebben een lat-relatie. Nila zorgt alleen voor de kinderen: “’k Nam me voor mijn kinderen perfect groot te brengen, ik zou ook een studie afronden en een goede baan krijgen. Het zou de kids aan niets ontbreken.” Ze doet een opleiding, weet een leuke baan te vinden en haar kinderen gaan naar de kinderopvang en naar school. Het lijkt hen voor de wind te gaan.
Tot ze op een dag de jongste naar de kinderopvang brengt. De leidster zegt: “De Belastingdienst betaalt niet meer voor de opvang en naschoolse opvang. Waarschijnlijk een foutje. Totdat je het hebt geregeld, mogen we jouw kind geen opvang bieden.” En de oudsten mogen niet meer na de naschoolse opvang.
Die dag neemt ze de jongste mee naar haar werk. Ze belt talloze keren naar de Belasting om erachter te komen wat er mis is. Wat ze verkeerd heeft gedaan. Er komt geen antwoord. Hoe vaak ze ook belt, hoe vaak ze bezwaar maakt, een antwoord waarom de toeslag gestopt is, blijft uit: “Nee, uw bezwaar hebben we niet ontvangen. Nee, ik kan de reden niet zien.” Gekmakend noemt ze het.
Op haar werk merken ze dat ze afgeleid is, dat ze haar kind meeneemt, dat ze privételefoontjes pleegt. Op een dag maakt ze een fout met belangrijke papieren uit de kluis: “Dat was de druppel. Tijdens de proefperiode werd ik ontslagen.” Huilend verlaat ze haar werkplek. Niet alleen heeft ze nu geen inkomen meer, inmiddels zijn ook de huur- en zorgtoeslag zwaar verlaagd. De huur, gas en licht en alle andere kosten lopen door. Nila weet niet hoe ze alles moeten betalen.
Vervolgens gaat ze naar het kantoor van de Belastingdienst. “Net zolang tot ze doodziek van me werden, maar misschien zouden ze dan wel iets doen?” Op een dag daar pakt een vrouw Nila bij de schouder vast, troont haar mee en zegt: “Jullie nemen zoveel kinderen! Je hebt je zaakjes niet op orde en dan kom je hier huilen en ons stalken?!’ Vervolgens stuurde de beveiliging me naar buiten.”
Nila die al die tijd sterk is geweest, breekt. “Het was zo vernederend.”
Het gezin raakt in financieel noodweer. Nila is bang dakloos te raken. Haar partner maakt dan zonder medeweten van Nila een rare bokkesprong. Hij blijkt iets gedaan te hebben in de hoop hen pijlsnel van de financiële ondergang te redden, maar in plaats daarvan belandt hij in de cel. Nila durft geen hulp te vragen en ligt nachtenlang wakker. Ze begint met drinken. Eerst alleen stiekem ’s avonds, om makkelijker te kunnen slapen, maar al snel drinkt ze hele dagen. Al die tijd weet Nila Jeugdzorg op afstand te houden: “Nooit zou ik mijn kinderen in het systeem willen hebben. Ik weet te goed hoe verknipt je eruit komt.”
De moeder van 4 realiseert zich dat ze hulp nodig heeft met haar alcoholprobleem. Ze gaat intern in behandeling en de kinderen blijven ondertussen noodgedwongen bij haar moeder. Wanneer zij Nila’s post openmaakt, ziet ze dat er een huisuitzetting op handen is. Zij schakelt toch hulpverlening in. Zonder dat Nila het weet, worden haar kinderen uit huis geplaatst. Met een vader in detentie en een alcoholverslaafde moeder is het gezin geen veilige basis. De kinderen worden bij haar moeder geplaatst: “Ik ging kapot van verdriet. En mijn vriend ook, maar we konden niets.”
Natasja en Radjesh zijn gedupeerden van toeslagenaffaire: 'Kregen klappen op klappen'
Na talloze rechtszaken krijgen Nila en haar vriend het gezag over hun kinderen twee jaar later terug. Nila drinkt geen druppel meer, haar man is inmiddels vrij, ze wonen samen en werken allebei: “Toen zei de rechter: ‘Ik zie geen bezwaren om de kinderen weer bij hun ouders onder te brengen.’ Dat is nu een aantal maanden geleden. Het stel krijgt een brief van Jeugdzorg dat hun dossier gesloten zou gaan worden.
Inmiddels is Nila in therapie. Na het horen van haar verhaal, wijzen haar behandelaars erop dat zij vermoedelijk slachtoffer is van de Toeslagenaffaire. Zij slachtoffer van de Toeslagenaffaire? Maar ze heeft geen enorme bedragen terug hoeven te betalen, omdat alles destijds direct aan de kinderopvang werd overgemaakt. Een geluk bij een ongeluk, maar door het verminderen van de andere toeslagen heeft de familie wel enorme schulden opgebouwd.
Maar het patroon komt overeen met de verhalen van andere gedupeerden. Ook zij kregen nooit een antwoord op de vraag waarom ze de toeslagen kwijtraakten. Tel daarbij op dat de in Nederland geboren en getogen Nila in een achterstandswijk woonde en een buitenlandse achternaam heeft. Het is algemeen bekend dat er etnisch geprofileerd werd. Haar behandelaren raden haar aan zich te melden en een aanvraag voor compensatie te doen.
Zodra Nila dit doet, worden alle gemeentelijke schulden bevroren. “Hierdoor zagen andere schuldeisers hun kans schoon en zaten we weer tot onze nek in de problemen.” Ondertussen heeft de Belastingdienst hen tot tweemaal toe afgekeurd als erkend slachtoffer van de Toeslagenaffaire. “Als reden gaven ze aan dat ik het zelf verkeerd invulde en daarom een torenhoge terugvordering kreeg. Dat was niet waar.”
Na de tweede afwijzing werd er gezegd dat een burger iets aan een ambtenaar zou hebben doorgegeven waarna Nila’s toeslag werd stopgezet. “Hoe en wat precies? Geen idee. Nu zeggen ze ineens dat ik dat zelf heb doorgegeven.”
Ondertussen krijgt Jeugdzorg lucht van de financiële problemen door een bemoeizuchtige wijkzorgmedewerker. Nila: “Ze lieten weten opnieuw naar onze zaak te gaan kijken. Want financiële problemen betekent geen stabiele thuissituatie voor de kinderen.” Nila en haar vriend zitten nu beiden thuis met een burn-out. Niemand mag de deur opendoen uit angst dat de kinderen voor de tweede keer bij hen worden weggehaald.
Haar partner heeft twee zelfmoordpogingen gedaan. “Hij praat niet meer en ligt hele dagen in bed. Ondertussen probeer ik te redden wat er te redden valt, maar niemand kan me helpen. Iedereen heeft alle begrip, zegt dat onze situatie nijpend is, maar we komen nergens voor in aanmerking. Het enige wat helpt: zo snel mogelijk een speciale code van de Belastingdienst krijgen waarmee álle schulden worden bevroren. Maar voor ik daar uitsluitsel over heb? Dat kan wel een jaar duren, zeggen ze. Een Belastingdienstmedewerker zegt doodleuk aan de telefoon: “Heel triest. Hopelijk heeft u uw huis en kinderen dan nog.” Ik ben als de dood van niet.”
De naam Nila is om redenen van privacy gefingeerd.
Naschrift
Na verschijning van bovenstaand artikel krijgt Nila bewijs in handen waaruit blijkt dat ze op een geheime zwarte lijst van de Belastingdienst stond, de FSV. Deze Fraude Signalerings Voorziening is een datasysteem dat sinds 2014 (de voorloper ervan werd sinds 2001 gebruikt) geruchten, anonieme tips en andere informatie over zo’n 180.000 nietsvermoedende burgers bundelde. Waarna je als mogelijke fraudeur te boek staat en ook zo wordt behandeld.
Waarom Nila erin staat, blijft de vraag. Nila: “Ik zou in de voorloper, het regionale PIT-systeem hebben gestaan en dat is in die FSV integraal overgenomen. Maar dat PIT-systeem is helemaal vernietigd, is me verteld. Dus de reden waarom ik en al die andere mensen in de FSV staan, valt niet te achterhalen.”
Gisteravond komt eindelijk het verlossende bericht: Nila is officieel erkend als gedupeerde van de Toeslagenaffaire. Dit betekent dat ze voor de Commissie Werkelijke Schade (CWS) voor de zoveelste keer haar verhaal zal gaan moeten vertellen. Hoewel Alexandra van Huffelen eerder zei dat ouders daar niet per se met bonnen en bewijs de vervolgschade hoeven aan te tonen, blijkt uit berichtgeving van RTL en Trouw dat zo’n 30 procent van de gedupeerden bij de CWS wordt afgewezen.
Tips over het handelen van Jeugdzorg bij slachtoffers van de Toeslagenaffaire? Mail naar: zvezdana.vukojevic@linda.nl
Videoland werkt aan dramaserie over toeslagenaffaire
