Een onbedoelde zwangerschap is een zwangerschap die op een verkeerd moment komt of helemaal niet gepland was. Er bestaan veel misvattingen over wie het overkomt. Zo wordt nog vaak gedacht dat met name jonge vrouwen onbedoeld zwanger raken.
Maar zo zit het niet, vertelt Eline Dalmijn van Fiom, het expertisecentrum voor ongewenste zwangerschappen in Nederland. “De meeste ongewenste zwangerschappen komen voor in de leeftijdscategorie 25-35 jaar. Deze groep heeft vaak al één of meerdere kinderen.”
Dalmijn is psycholoog en werkt bij Fiom als Programma Manager Ongewenste Zwangerschap. “Voor iedereen die ermee te maken krijgt stellen we betrouwbare informatie en goede hulp beschikbaar. Dat is gericht op het maken van een eigen keuze, zonder dwang of drang. We werken samen met een netwerk van hulpverleners, van bijvoorbeeld de GGD, die we hebben opgeleid om speciale keuzehulp te geven. Jaarlijks krijgen zij bijscholing om hun kennis up-to-date te houden.”
Wat is een onbedoelde zwangerschap? “Dat een zwangerschap niet bedoeld of gepland was, zegt niets over hoe de zwangerschap wordt ervaren. De zwangerschap kan worden ervaren als gewenst of ongewenst. Dit gevoel kan er direct zijn of ontstaan tijdens de zwangerschap, en kan ook veranderen. Wij gebruiken de term ‘ongewenste zwangerschap’ omdat dit een term is die door zwangere vrouwen zelf veel wordt gebruikt. Ook sluit dit aan bij de ervaring van vrouwen die in een ongewenste situatie zitten waarbij ze een beslissing moeten nemen over een zwangerschap. Maar niet iedereen vindt de term ongewenst aansluiten bij de eigen ervaring.”
“Hoe iemand een zwangerschap ervaart staat los van hoe iemand kijkt naar het kind dat (mogelijk) geboren wordt. Een ongewenste zwangerschap kan een gewenste zwangerschap worden van waaruit een gewenst kind geboren wordt. Ook kan iemand een sterke kinderwens hebben, maar een zwangerschap op dit moment toch als ongewenst ervaren”, vertelt Dalmijn.
Ongewenst zwanger, tóch rouw na miskraam: ‘Verdriet en opluchting bestaan naast elkaar‘
Het expertisecentrum biedt vrouwen en mannen zorg op maat. “We kijken per persoon waar behoefte aan is. Op de websites van Infopunt Onbedoeld Zwanger en Fiom staat alle informatie over de keuzeopties die mensen met een onbedoelde zwangerschap hebben.
Is er behoefte aan meer informatie, dan kunnen ze online zelfhulp benaderen, waar ze in een afschermde omgeving anoniem opdrachten kunnen maken om gedachtes op een rij te zetten. Verder kunnen ze contact opnemen met Fiom of het Infopunt Onbedoeld Zwanger, waar wij ze doorverwijzen naar een gespecialiseerde hulpverlener. Met hen kunnen vrouwen, mannen of stellen hun gevoelens delen. Dat kan telefonisch of op locatie.”
Het kan blijven bij één gesprek, maar de hulpverlener kan ook langer begeleiding geven. “In 75 procent van de gevallen komt de vrouw alleen, bij twintig procent is de man erbij en bij vijf procent komen mannen alleen. Er wordt ruimte geboden om vragen te stellen, zoals: als je een zwangerschap uitdraagt en je stelt het kind ter adoptie, hoe verloopt het dan? Wat voor opties zijn er als je kiest voor het afbreken van de zwangerschap? We geven een beeld wat het voor hen inhoudt. Het doel is niet dat iemand aan het einde van een gesprek een keuze maakt, het doel is om te helpen in het proces om zelf tot een keuze te komen.”
Ongewenst zwanger? 'De keuze ligt bij jou, maar je hoeft het niet alleen te doen'
“We proberen iemand uit hun eigen netwerk te betrekken, zodat ze ergens steun kunnen vinden. Wil iemand het juist niet delen met hun omgeving – dat zien we overigens niet vaak – dan geven we wel altijd aan dat het helpt om iemand in vertrouwen te nemen. We wijzen ook op ervaringsverhalen die op onze site staan, zodat vrouwen lezen dat ze niet de enigen zijn die dit meemaken. Daar kunnen ze ook steun uit halen.”
Over onbedoelde zwangerschappen gaat er regelmatig desinformatie rond. Dalmijn: “We zien steeds meer (online) organisaties die zich presenteren als betrouwbaar en neutraal, maar die toch gekleurde informatie geven omdat ze bijvoorbeeld tegen abortus zijn. Zo plaatsen ze bijvoorbeeld vooral positieve ervaringsverhalen over het uitdragen van de zwangerschap en negatieve ervaringsverhalen over abortus. De informatie over abortus klopt vaak niet of is eenzijdig.”
Daarnaast kan desinformatie het taboe op onbedoeld zwanger worden in stand houden. “Kiezen vrouwen voor een abortus, dan praten ze er vaak toch niet over omdat ze vervelende reacties krijgen of het gevoel hebben zichzelf te moeten verantwoorden dat ze op dat moment geen kind wilden krijgen of hun zwangerschap niet wilden uitdragen. De desinformatie geeft een verkeerd beeld over onbedoelde zwangerschappen en abortus. Hierdoor horen we vaak dat vrouwen zich schamen en zich alleen voelen.”
LINDA. loopt mee in een abortuskliniek: 'Niemand denkt hier: dit doen we even'
Ook zijn er veel misvattingen over wie het overkomt. “Mensen denken nog vaak dat het om jonge vrouwen gaat die veel bedpartners hebben, maar dat is helemaal niet het geval. De helft van de vrouwen heeft al kinderen als ze onbedoeld zwanger worden of voor abortus kiezen.
Het maakt niet uit wat voor leeftijd, leefsituatie, opleiding, cultuur of achtergrond iemand heeft: het kan iedereen overkomen. Het is vooral kwalijk dat mensen in hun keuzeproces gestuurd worden of in ieder geval het gevoel hebben dat er weinig ruimte is om abortus te overwegen. Dit maakt dat vrouwen die het meemaken kunnen denken: ik pas niet in het plaatje.”
Ons beeld van abortus is gedateerd: 'Minder tienermeisjes, méér dertigplus-vrouwen'
Dalmijn vindt het zorgelijk. “Degene die op een zogenaamd neutrale website terechtkomt, heeft misschien niet door dat de informatie niet klopt en onvolledig is. Daarom zijn we vanuit Fiom veel bezig om de bekendheid van het Informatiepunt Onbedoelde Zwangerschap en van Fiom te vergroten. We staan ervoor dat mensen álle keuzeopties te zien krijgen en zelf de ruimte krijgen om ze te overwegen.”
Want een weloverwogen keuze maken, is volgens Dalmijn heel belangrijk. “Uit onderzoek blijkt dat mannen en vrouwen die nazorg nodig hebben na het maken van hun keuze, of langer met emoties blijven rondlopen, het gevoel hebben gehad dat ze de keuze minder voor zichzelf hebben gemaakt. Ze vertellen vaak dat de keuze onder druk is gemaakt en ze hierbij vooral rekening hielden met anderen. Degene die weloverwogen een keuze maakt, kan het besluit beter een plek geven. Zij ervaren na afloop geen emotionele klachten.”
Heb je iemand in je omgeving die met een onbedoelde zwangerschap te maken heeft, laat dan je mening achterwege, adviseert Dalmijn. “Vraag hoe het voor diegene is en waar je mee zou kunnen helpen. Je mag natuurlijk aangeven dat het iets met je doet, maar kijk vooral wat die persoon nodig heeft van jou en hoe je kan steunen. Dat is niet door je mening te geven, maar door een luisterend oor te bieden. Denk mee als er behoefte is aan extra informatie en ga samen op zoek naar hulp.”
Ben je onbedoeld zwanger of heb je te maken met een onbedoelde zwangerschap? Neem dan 24/7 gratis en anoniem contact op 0800-6160 of chat op informatiepuntonbedoeldzwanger.nl
Carola (41) en Petra (47) raakten onbedoeld zwanger: 'Ik dacht: nee, ik wil dit écht niet'
