Als Mark Zijlstra (45) zestien is, overlijden zijn opa en oma en krijgt zijn moeder borstkanker. Haar leven hangt aan een zijden draadje, maar ze overleeft het.
Die traumatische gebeurtenis is de basis voor de eetstoornis die hem ruim drie jaar in zijn greep zal houden.
“Mijn opa en oma overleden toen ik zestien was”, vertelt Mark. “Dat was zwaar, want onze familieband was hecht. Ook kreeg mijn moeder de diagnose borstkanker. Ze was er vroeg bij en de operatie zou borstsparend zijn. De week voordat ze naar het ziekenhuis ging, leerde ze mij hoe ik moest koken. Ze dacht al een paar stappen vooruit.”
De dag na de operatie gaat Mark samen met zijn vader en zus naar het ziekenhuis. “De dokter vertelde ons dat mijn moeder die nacht bijna was overleden. Tijdens de operatie was er iets misgegaan. Artsen hadden haar borst afgezet en ze lag op de intensive care. Met zijn drieën keken wij van achter het glas naar haar: onder narcose, lijkbleek en met apparatuur om haar situatie stabiel te houden.”
Het is een trauma waar door Mark niet over wordt gesproken en het plant het zaadje voor Marks eetstoornis. “Mijn wereld stortte in elkaar. Het interesseerde me allemaal geen moer meer.” Langzaam stopt hij met eten. “Mijn moeder smeerde ’s ochtends altijd brood voor mij. Aan dat boterhamzakje zat haar luchtje. Ik ontwikkelde een soort dwangneurose, waardoor ik de zakjes moest bewaren. Niet meer eten was voor mij een manier om controle over mijn leven te houden. Dat voelde veilig. Ik dacht dat de positieve dingen die gebeurden, kwamen doordat ik was gestopt met eten.”
Volgens Mark heeft het niks te maken met het eten zelf. “Daar was ik dol op. Ik was nooit bezig met lijnen.” Het ging om de controle en het onverwerkte trauma. “Ik at weinig tot niks. Als ik twee boterhammen voor mijn neus had liggen, at ik hooguit tien procent. Ik nam een paar slokjes water of thee. En elke dag legde ik me iets nieuws op. Dronk ik gisteren slechts één glas water, dan nam ik de volgende dag maar drie kwart glas.”
De anorexia nervosa die hij heeft ontwikkeld is levensgevaarlijk. “Ik woog op mijn dieptepunt nog maar 38 kilo. Ik heb zo’n vijf keer aan de sondevoeding gelegen in het ziekenhuis. Zonder die sonde had ik dit interview nu niet kunnen doen.” Na een jaar op de wachtlijst kan hij eindelijk terecht in een kliniek. “Het was een vreselijk jaar, een hel. Vooral voor mijn ouders en zus. Mijn vader zat soms huilend voor me en vroeg me of ik asjeblieft weer wilde gaan eten. Maar iemand met een eetstoornis is egocentrisch. Alles draaide om mij. De hele wereld interesseerde me niks, zolang ik de controle maar in handen hield.”
De impact daarvan is groot. “Ik raakte geïsoleerd, kon nergens meer aan deelnemen. Als het zomers dertig graden was, had ik het nog steeds koud en ik had overal donshaartjes. Mensen keken me na en lichamelijk voelde ik me slecht. Om wel te kunnen genieten van eten, keek ik naar plaatjes in kookboeken. Ik fantaseerde wat ik zou gaan eten als ik beter zou zijn: een zak patat met heel veel mayonaise.”
In de kliniek ziet Mark het licht. “Ik zag zo veel ellende om mij heen. Een van mijn medebewoners lag in scheiding en haar ouders wilden geen contact meer met haar. Ik ging alles relativeren, besefte dat ik een lieve familie heb, dat mijn ouders nog leven en dat mijn opa en oma toen ze overleden al op leeftijd waren. Ik ben naar de directie gegaan en heb ze verteld dat ik beter was. ‘Dat horen we wel twintig keer per dag, eerst maar eens aankomen’, zeiden ze. Maar het was echt klaar. Ik heb nooit meer een terugval gehad.”
Het gaat goed met Mark. Hij is een succesvolle zakenman en geniet enorm van lekker eten. “Ik ga het liefste drie keer per week uit eten.” Hij gaat vanaf 12 maart als ervaringsdeskundige lezingen geven bij het Leontienhuis. “Ik wil mensen met een eetstoornis vertellen wat ik destijds zo graag had willen horen. Ik heb mezelf uitgehongerd en er een rommeltje van gemaakt, maar mijn leven nu is helemaal geweldig. Ik heb spijt van mijn eetstoornis en spijt van elke dag dat ik mijn herstel uitstelde. Dat geef ik anderen ook mee: elke dag met een eetstoornis is er een te veel.”
Heb jij zelf een eetstoornis of ken je iemand die kampt met een eetstoornis en wil je erover praten? Dat kan bij Mind Korrelatie via 0900-1450, maandag tot en met vrijdag van 09.00 tot 21.00 uur, of via de chat op www.mindkorrelatie.nl.
Ann doet noodoproep voor dochter met anorexia: 'Ik heb nog minder dan vijf weken om haar leven te redden'
