Katja Teunissen wil al jarenlang dolgraag in een hospice werken. Enig probleem: ze is stervensbang voor de dood. Toch besluit ze haar angst te overwinnen en zich aan te melden als zorgvrijwilliger bij hospice Kalorama Bethlehem.
Billen poetsen, bedden verschonen, luisteren naar de verhalen van de bijzondere bewoners: het boeit haar mateloos.
Pablo is een paar dagen geleden bij ons opgenomen. Ik ontmoet hem vandaag voor het eerst. Annet, de verpleegkundige, vertelt me dat hij inmiddels al in de stervensfase zit. Dat betekent dat hij binnen enkele dagen zal overlijden. Hij eet en drinkt niet meer en krijgt medicatie die hem in een kunstmatige slaap houdt. Ik hoor zijn adem met elke teug een poos stokken. “We gaan hem even op zijn andere zij leggen om doorligplekken te voorkomen”, zegt mijn collega.
Samen draaien we hem heel voorzichtig op zijn linkerzij. Pablo begint onrustiger te ademen. “Dat was vervelend hè, Pablo”, reageert Annet met een bezorgde blik. “We zijn nu klaar, hoor. Ik ga nog even medicijnen voor je halen.” We gaan er altijd vanuit dat onze gasten ons kunnen horen, ook als ze slapen. Of dat werkelijk zo is, weten we niet.
“Wil jij even bij hem blijven?”, vraagt Annet. “Misschien wordt hij dan weer wat kalmer.” Ik ga op een stoel naast zijn bed zitten, pak zijn hand vast en streel er zachtjes over. Zal hij dit wel prettig vinden, vraag ik me ineens af. Misschien vindt hij mijn geaai wel heel irritant en frustreert het hem mateloos dat hij dit niet duidelijk kan maken. Ik schrik van dat idee en laat langzaam zijn hand los. Dan zie ik dat hij zijn vingers beweegt en naar mijn hand grijpt. Kennelijk vond hij mijn strelingen best te pruimen.
Ik kijk naar zijn slapende gezicht dat versierd is met diepe rimpels. Hij ziet er breekbaar uit en oogt tegelijkertijd als een innemende man. Ooit was je een baby, gaat het door me heen. En nu lig je hier. Wat is er in tussentijd met je gebeurd? Heb je een fijn leven gehad? Ik weet niets van Pablo, alleen dat hij is opgegroeid in Spanje en veel bezoek krijgt in het hospice. In gedachten zie ik hem met een stralende lach en zongebruind, gespierd lichaam door een groene vallei vol amandelbomen lopen – met horden vrouwen achter zich aan. Terwijl ik zijn leven overdenk en mezelf laat meeslepen door mijn fantasie, voel ik ineens tranen achter mijn ogen prikken. Een mensenleven zien wegvloeien blijft aangrijpend.
“Hij lijkt veel rustiger nu”, constateert Annet als ze terug is met nieuwe slaapmedicatie. Ze kijkt naar zijn hand die de mijne vasthoudt. “Wat ben je toch ook een charmeur, Pablo. Jij weet precies hoe je ons kunt inpakken.”
Zo charismatisch en geliefd als onze Spaanse gast is helaas niet iedereen. Sommige bewoners krijgen nooit bezoek en sterven alleen of met een verpleegkundige of vrijwilliger naast het bed. Zoals Ruud. “We komen niet”, was het antwoord van een familielid toen de verpleegkundige haar belde dat Ruud stervende was. “Het was een enorme nare man.”
Hartverscheurend, dat hij niemand kende die zijn hand wilde vasthouden op zijn sterfbed. Zijn uitvaart werd door de gemeente geregeld, omdat ook verder geen mens zijn begrafenis wilde organiseren en betalen. Wat voor leven heb je geleid als niemand bij je wil zijn in je laatste uren?
'Dat hij spoedig zou sterven, was te verwachten. Dat het vandaag zou gebeuren niet'
Katja Teunissen is journalist, werkt daarnaast op de Radboud Universiteit en woont samen met haar 18-jarige dochter Luca in Nijmegen.
