Katja Teunissen wil al jarenlang dolgraag in een hospice werken. Enig probleem: ze is stervensbang voor de dood. Toch besluit ze haar angst te overwinnen en zich aan te melden als zorgvrijwilliger bij hospice Kalorama Bethlehem.
Billen poetsen, bedden verschonen, luisteren naar de verhalen van de bijzondere bewoners: het boeit Katja mateloos.
Het stond groot in de krant: het Nijmeegse hospice Bethlehem – waar ik werk – dreigt wegens financiële problemen te moeten sluiten. We zijn in shock. Maar het werk gaat door. “Tijd om te demonstreren tegen het huidige zorgstelsel hebben wij niet”, reageerde een verpleegkundige. Onze gasten hebben onze volle aandacht nodig.
Zoals Bart, die vandaag vanuit het ziekenhuis in het hospice is opgenomen. Aan zijn voeteneinde kijken drie mannen op stoelen stilletjes toe als ik hem eten breng en vraag of hij hulp nodig heeft met rechtop gaan zitten. “Dat lukt me zelf wel”, zegt hij. “Bel me als we iets voor je kunnen doen”, druk ik hem op het hart. Als zijn bezoek weg is en ik nog even binnenloop, neemt hij me in vertrouwen: “Ik vind hulp vragen heel moeilijk, en ook grenzen aangeven. Iedereen wil langskomen, maar het is me te veel. Als de een weg is, komt de volgende alweer binnen. Dat kost zoveel energie. En kijk”, hij houdt zijn telefoon omhoog, “47 appjes. Ik wil ze graag allemaal lezen en beantwoorden, maar het lukt niet.”
We praatten erover hoe belangrijk het is dat hij zijn kostbare tijd doorbrengt zoals hij dat zelf wil en voldoende energie overhoudt voor wat nu echt waardevol voor hem is. “Wat ik graag wil, is met mijn beste maten af en toe een biertje drinken en een sigaret roken. Mag dat hier?” vraagt hij. “Natuurlijk”, antwoord ik. “We hebben niet voor niets een rookkamer en een balkon met adembenemend uitzicht over de Waal.” Hij heft zijn hand op voor een high five. “Ook wil ik nog even zeggen dat ik heel blij ben met de verpleegkundige die de wond op mijn onderrug net heeft verzorgd. In het ziekenhuis had ik geregeld jonge, onervaren meiden aan mijn bed. Als die mijn wond schoonmaakten, spoten ze vaak het hele bed nat dat dan weer verschoond moest worden. Dat vond ik zo ongemakkelijk.”
Hoelang kunnen we uitbehandelde mensen als Bart nog een laatste, warme thuisplek geven? Het hele team maakt zich grote zorgen. “En waar moeten terminaal zieken die speciale zorg nodig hebben en mensen zonder familie en vrienden in de buurt straks naartoe?” vraagt verpleegkundige Marja zich hardop af. “Door de vergrijzing neemt de vraag naar hospicezorg alleen maar toe.”
Ik denk terug aan Danielle, wiens kinderen in de Randstad woonden. En aan Noud, die een geïsoleerd leven leidde voordat hij bij ons kwam. “Er zal ook steeds meer druk op mantelzorgers komen te staan”, vervolgt Marja. “Bij ons kunnen zonen en dochters weer gewoon de kinderen van hun ouders zijn in plaats van hun verzorgers. Naasten vertellen me vaak dat ze met alle liefde een tijdlang voor hun partner, vader of moeder hebben gezorgd. Maar vaak is dat niet vol te houden en dreigen ze zelf om te vallen. In het hospice kunnen ze in alle rust afscheid nemen en is er nog tijd om samen te genieten.”
Hoelang nog? Blaast ons hospice binnenkort zijn laatste adem uit?
''Ik moet terug naar het echte leven', mompelt ze. Heeft ze een delier? Is het de alcohol?'
Katja Teunissen is journalist, werkt daarnaast op de Radboud Universiteit en woont samen met haar 18-jarige dochter Luca in Nijmegen.
