Iedereen verdient een uitvaart die recht doet aan wie hij of zij was, vindt uitvaartverzorger Iede Hoorn. Want hoewel de dood verdrietig en schrijnend is, is er ook zoveel liefde.
Elke twee weken schrijft Iede over bijzondere mensen en hun uitvaart. Om de dood bespreekbaar te maken en te laten zien dat er veel meer is dan koffie en cake.
‘Wil jij bij mijn euthanasie aanwezig zijn?’
Wow. Even terug. Nu heb ik uiteraard veel met de dood te maken, maar dit heb ik nog nooit meegemaakt. Ik heb überhaupt nog nooit iemand zien sterven. Wil ik dat zien? Moet ik dat wel doen? Het gaat hier ook niet om een dierbare van mij, maar om iemand die ik bijsta. Iemand die mij zeker na aan het hart ligt, maar toch. Hier moet ik even over nadenken.
Op dit moment zijn van alle uitvaarten die ik begeleid ongeveer de helft overlijdens door euthanasie. Allemaal mensen die ik nog bij leven heb gezien en gesproken, en dat is soms best gek. Dan spreek en zie je iemand die er een dag later niet meer is. Wat zeg je dan tegen elkaar? Dat afscheid nemen, die laatste knuffel: ik ervaar het altijd als heel intens, maar ook als heel bijzonder en mooi. Tot ik met dit werk begon, had ik nog nooit te maken gehad met euthanasie. Ik had ook geen idee wat het precies inhield, behalve dat je doodgaat. En nu geeft Ellen mij de mogelijkheid om bij een euthanasie te zijn.
'Ze ligt in haar kist, op een groene handdoek in haar groene bikini met slippers aan de voeten'
Ellen en ik hebben elkaar eerder dit jaar digitaal ontmoet. Ze stuurde mij een bericht dat ze over een tijdje zou gaan overlijden door euthanasie, en of ik interesse had om te zijner tijd haar uitvaart te regelen. Daaruit volgde een ontmoeting en veel contact via de app. Ieder detail van de uitvaart werd besproken. Dat is het mooie van euthanasie: er is een datum, er is duidelijkheid, waardoor mensen vaak wat berusting ervaren én in de regelmodus schieten. Je leeft bewust naar het einde toe en de organisatie van de uitvaart wordt dan heel belangrijk. Het is het laatste waar iemand nog zijn stempel op kan drukken.
Samen met een aantal van haar hulpverleners heeft Ellen mij gevraagd om bij haar euthanasie aanwezig te zijn, omdat ze geen contact meer heeft met familie of vrienden. Ze heeft een moeilijk leven achter de rug en zou het fijn vinden als de mensen die de laatste maanden van haar leven een grote rol hebben gespeeld, bij het einde aanwezig zijn. Juist omdat ze dat contact als heel prettig heeft ervaren. Dat is voor mij uiteindelijk reden genoeg om ja te zeggen op haar verzoek. Ik voel me bevoorrecht dat ik in zo’n fase van iemands leven iemand kan en mag helpen. Dat is waarom ik dit werk doe, dus vind ik dat ik moet gaan.
Op de dag van de euthanasie arriveer ik met een knoop in mijn maag in het ziekenhuis. Daar zal de euthanasie plaatsvinden, omdat Ellen heeft gekozen voor orgaandonatie. Ik had haar nog gevraagd of ik iets moest meenemen. Iets lekkers? Muziek? Dat hoeft van Ellen allemaal niet. Wel spreekt ze iedereen graag nog een op een voordat het zover is. Een kwartier voor de daadwerkelijke euthanasie zit ik met haar alleen op de kamer. Ik kijk op de klok. Over een kwartier is ze er gewoon niet meer. Zelf vindt ze dat ook gek, maar ze vertelt me dat ze er ook heel erg naar uitkijkt.
De dood laat zich niet plannen: 'Twee jaar lang na zijn verwachte overlijden, is hij er nog altijd'
We krijgen een diep gesprek over de levenslessen die ze mij nog wil meegeven en wat ze hoopt dat haar na de dood te wachten staat. Dan is het tijd voor de euthanasie. De hele groep gaat om haar heen zitten en heel bewust kijkt ze ons allemaal nog één keer aan. Niet veel later valt ze weg, alsof ze in een diepe slaap verzinkt. Op een scherm zien we hoe haar hartslag langzaam minder wordt en uiteindelijk stopt. Tien minuten later wordt ze dood verklaard. Heel lang hebben we daarna niet met haar, want de chirurgen staan al klaar om haar te opereren. Met haar organen gaan andere levens gered worden en om dat voor elkaar te krijgen telt iedere seconde. Leven en dood liggen weer eens zeer dicht bij elkaar.
Een week later krijgt Ellen het prachtige afscheid waar ze zoveel tijd aan heeft besteed. Ze ligt in haar kist met een glimlach op haar gezicht. Een glimlach die ik niet eerder bij haar gezien heb. Het is goed zo. Vlak voor haar dood, toen ik nog even met haar apart zat, vertelde ze mij dat ze niet het gevoel had dat ze haar voetstappen op aarde ging achterlaten. Waarschijnlijk zou niemand haar missen. Helemaal niet waar natuurlijk.
Ellen heeft mij al vanaf ons eerste contact geraakt en met mij nog heel veel andere mensen. Ons moment voor haar overlijden, de wijze lessen die ze mij heeft meegegeven, de mogelijkheid om bij een euthanasie aanwezig te zijn waardoor ik nu beter kan begrijpen wat dat inhoudt en hoe het is om iemand te verliezen aan euthanasie: Ellen heeft mij zoveel gegeven. Ik ga deze vrouw nooit meer vergeten en ik ben blij dat ik bij haar euthanasie aanwezig was om haar dat te vertellen.
Ellen is niet de echte, maar een gekozen naam in verband met privacy.
'Je moet kinderen serieus nemen en niet weghouden van de dood: afscheid nemen is voor hen net zo belangrijk'
Iede Hoorn (38) is uitvaartverzorger, auteur van Leven met de dood en bekend van zijn Instagrampagina waar hij foto’s en verhalen van uitvaarten post. Op LINDA deelt Iede twee keer per maand een bijzonder verhaal in de hoop de dood meer bespreekbaar te maken en ook te laten zien dat het meer is dan koffie met cake. Iede is getrouwd en woont samen met Chris in Amsterdam.
