Afstandsmoeder

Tussen 1956 (toen adoptie officieel werd geregeld) en 1984 (toen abortus legaal werd) zijn duizenden Nederlandse baby’s overgedragen aan een adoptiegezin. Dit vond vaak onder grote druk plaats, bijvoorbeeld omdat de moeders ongehuwd waren. In 2019 opende het Meldpunt Gedwongen Adoptie, als onderdeel van een groot onderzoek naar de misstanden die in deze periode plaatsvonden.

De afgelopen tijd heeft dit onderwerp dus hernieuwde aandacht gekregen, maar in die dialoog mist Barbara soms nog de ervaringen van de betrokkenen zelf. Daarom werkt ze mee aan Het gevoel geadopteerd, het boek dat in december 2020 uitkwam. “Het gaat tenslotte om hén, hoe beleven zij dit? Geadopteerden mogen echt wel wat meer naar de voorgrond. Zij hebben het moeilijk, de afstandsmoeders ook. Daarom heb ik ook mijn eigen verhaal toch maar weer eens op papier gezet.”

Taboe

Het gevoel geadopteerd is een Vlaams boek, waar Barbara als Nederlandse afstandsmoeder aan meewerkt. Een noodoplossing, want in België kunnen de auteurs geen enkele afstandsmoeder vinden die hierover wil praten.

“Het is zo’n afschuwelijk taboe daar, nog erger dan in Nederland”, vertelt ze. “Ik kan daar zelf ook geen contact krijgen met vrouwen. Ook al heb ik precies hetzelfde meegemaakt en spreek ik hier open over. Zelfs in Nederland ken ik persoonlijk maar zo’n honderdvijftig afstandsmoeders, terwijl er toch zeker 25 duizend zijn. Moet je nagaan. Het is zó traumatisch, dat er nog steeds maar amper over gesproken wordt.”

Zwijgen

Die opdracht wordt Barbara ook meteen flink ingepeperd door de nonnen, voordat ze de instelling verlaat na haar bevalling. “We zijn echt als minderwaardig behandeld, als sletten. Toen ik naar huis ging, werd me verteld: ‘Praat hier niet over. Niemand zal iets met je te maken willen hebben, en een nieuwe relatie zal dan al helemaal niet meer lukken.’ Ik knikte maar gewoon ja, maar kwam op dat moment eigenlijk al in opstand. Ik beloofde mezelf toen dat ik hierover niet zou zwijgen. Dus dat doe ik ook niet.”

Naderhand komt Barbara erachter dat er veel meer opties waren, naast het afstaan van haar zoon. Er waren wél uitkeringen en woningopties voor alleenstaande moeders, maar haar werd verteld van niet. “Wat daar gebeurd is, is zo ontzettend slecht. Ik was jong, ik had geen idee. Daarna probeerde ik door te gaan met mijn leven, maar ik was gewoon verscheurd. Het kwam steeds weer naar boven bubbelen. Ik heb jarenlang heel veel therapie gehad, maar eigenlijk begrijpt niemand écht waar je het over hebt. Niemand weet wat ze ermee moeten.”

Maniertjes

Jaren later trouwt Barbara en krijgt ze een dochter. Uiteindelijk zoekt ze voorzichtig contact met de adoptiemoeder van haar zoon, waarna ze ook in contact komt met Joost zelf. “Je ziet iemand op je af lopen en voelt het gewoon, die is van mij. Ontzettend bijzonder. Mijn dochter ontwikkelde ook een band met hem, ze hadden dezelfde maniertjes. Ze zaten hetzelfde op de bank, hielden het koffiekopje allebei zo vast. Ik kon er geen genoeg van krijgen.”

Helaas verliest Barbara haar zoon voor een tweede keer. Hij is zwaar verslaafd en wordt op een dag dood gevonden op zijn kamer. “Het is heel verdrietig hoe dit gegaan is. Een moeilijke tijd, maar ik probeer nu vooral maar aan de bijzondere en mooiere momenten te denken.”

Erkenning

Barbara hoopt dat dit boek duidelijkheid kan bieden voor buitenstaanders, maar óók troost voor geadopteerden en afstandsmoeders. Juist omdat het taboe nog zo groot is. Erkenning speelt hier ook een grote rol in. “Een welgemeend excuus vanuit de overheid is nodig. In Australië en Canada is dit al gebeurd, dat was prachtig. Ik zat te huilen toen ik dat zag.”

Maar daar houdt het niet bij op, vertelt ze. Barbara is van mening dat geadopteerden en afstandsmoeders meer en beter betrokken moeten worden in besluitvorming rondom adopties. “Ze kunnen ons daar een stem geven. Ik denk ook dat een mooie memorial of een nationale dag wel op zijn plaats zou zijn. Een plek of moment waar we kunnen stilstaan bij moeders en geadopteerde kinderen. Ik zie het als mijn taak om uit te vogelen hoe we dit gesprek levend kunnen houden. Het mag niet verwateren.”

Lees ook
Dilani ontdekte dat haar adoptiepapieren niet kloppen: ‘Ik voelde me verloren’