Het afgelopen jaar deden maandelijks duizenden mensen aangifte van cybercriminaliteit. En de impact daarvan moet niet worden onderschat, meent Slachtofferhulp Nederland. En dat weet ook Nelleke Riemeijer (54).
Zij werd in mei 2020 het slachtoffer van WhatsAppfraude, zo vertelt ze LINDA.nl.
“Ik kreeg een appje van mijn zusje die later mijn zusje toch niet bleek te zijn”, vertelt ze. “Ik had ’s morgens nog met haar gesproken. Er was wat met de kinderen en zij moest nog werken. Daarom spraken we af om aan het einde van de middag nog even te bellen. Dat deden we regelmatig.”
Aan het einde van de middag vraagt Nelleke via WhatsApp of de koffie al klaar is. “Ze stuurde me dat ze een ander telefoonnummer had en nog niet thuis was. Ook had ze een probleem. Ze had een incassobureau achter zich aan en moest een flink bedrag betalen.”
Ze twijfelt er niet aan of het haar zus is. “Mijn zusje reageerde precies zoals ze altijd deed. En de halve familie passeerde – met naam en toenaam – de revue. Niemand kon haar helpen. Ik stelde nog voor het incassobureau voor haar te bellen, maar ze had al een betaalregeling getroffen. Dus maakte ik het geld – in de orde der grote van een maandsalaris – naar haar over.”
En als ze dat gedaan heeft maakt haar zogenaamde zus een opmerking over Nelleke’s rekening. “Een vraag waar mijn zusje het antwoord op wist. Een vraag die ze me nooit zou stellen. Verrek, dit was mijn zusje niet. Dus belde ik haar meteen. En inderdaad: zij was het niet.”
Nelleke belt de bank, maar de transactie kan niet meer worden geannuleerd. De bank zet de zaak door naar het fraudeteam en zelf doet ze aangifte bij de politie. “Het was een ingewikkelde toestand en het kostte mij uren.” Maar na veel bloed, zweet en tranen is ze niet veel verder. Ze komt er weliswaar achter dat er een grote organisatie achter de fraude zit, maar meer dan een paar euro ziet ze niet terug. “Juridisch hoef je je niet rijk te rekenen. Het fraudeteam liet mij weten dat ik onvoldoende had geverifieerd of het wel om mijn zusje ging en de privacy van de criminelen is goed beschermd. De jurisdictie loopt hopeloos achter.”
De impact van het voorval is groot. Nelleke is geschokt en haar vertrouwen geschaad. “Het meest gruwelijke vond ik dat de daders onzichtbaar zijn. Ik werd wantrouwend, argwanend. Durfde niet meer op sociale media, te WhatsAppen of te bloggen. Als iemand me een bericht stuurde, belde ik meteen op of vroeg ik of iemand iets wilde vertellen wat alleen wij samen konden weten. Zo pakte iemand er een keer een theatertekst van achttien jaar geleden bij van een stuk waarin we samen hadden gespeeld.”
“Je moet de pijn voorbij”, vervolgt ze. “Er daadkrachtig overheen komen. Mijn zusje heeft me na het voorval elke dag geappt. ‘Ik blijf je net zolang appen tot dat het weer normaal is’, zei ze.” Met succes. Ze heeft het trauma inmiddels verwerkt. “Ik geloof erin dat, zoals Rutger Bregman dat schrijft, de meeste mensen deugen. Als je een hart hebt, ben je in staat om mensen te vertrouwen. En je kunt maar beter mensen vertrouwen en een keer opgelicht worden, dan niemand vertrouwen.”
Wel hoopt ze dat het taboe doorbroken wordt en slachtoffers niet langer de schuld van cybercriminaliteit krijgen, zoals volgens haar vaak gebeurt. “Als het jou overkomt, is dat niet jouw schuld. Je kunt er niks aan doen.” Maar, spreekt ze toekomstige slachtoffers bemoedigend toe, “je komt er overheen.”
En voor degenen die net als zij slachtoffer werden heeft ze ook nog een advies. “Doe aangifte en houd vol. Het signaal is belangrijk. Alleen als mensen aangifte doen, weet de politie dat er voorzieningen getroffen moeten worden om deze fraudeurs aan te pakken. Alleen op die manier kunnen we pakkans vergroten.”
Slachtoffers WhatsAppfraude doen geen aangifte, want pakkans daders is toch nihil
