Waarom je spullen koopt die je niet wilt: deze trucs gebruiken bedrijven

Nieuws | Het bromvliegeffect

02-06-2022

Het ‘bromvliegeffect’: als iets schijnbaar kleins ons gedrag tóch sterk beïnvloedt. Hoe je dit herkent, vertellen gedragswetenschapper Eva van den Broek en reclamestrateeg Tim den Heijer. Plus: hoe je de negatieve invloed van het bromvliegeffect vermijdt.

Je had ze niet nodig. Winkelde eigenlijk voor iets anders, maar kon die schoenen écht niet laten staan. Ze waren 80 euro afgeprijsd. Mooi meegenomen, want van de 80 euro kon je de blouse kopen die je nodig had. Die was dus in feite gratis… Onzin natuurlijk, maar zo voélt het wel. Zo’n van/voor-prijs is een voorbeeld van een bromvlieg: iets kleins dat stiekem grote invloed heeft op je keuzes.

Gemiddeld besteden we zo’n 200 euro per maand aan aankopen waar we spijt van krijgen. Hoe komt het toch dat je steeds weer valt voor dat ene koopje? Of juist voor een veel te duur item of nóg een stom plastic mandje dat niet in de badkamer past?

Misschien-stapel

Zowel online als in de winkel wemelt het van de trucs die je iets doen kopen, zonder dat je het merkt. In het pashokje zijn twee ophanghaken, één voor ‘zeker’ en één voor ‘misschien’. Wacht- waar is het haakje voor ‘zeker niet’?

Zelfs als je dit doorziet, ga je tóch nog een keertje door de ‘misschien’-stapel heen. En die emmer koffie die je bij Starbucks haalt en koud is voor je’m op hebt? O wacht – je had inderdaad niet de allergrootste gekozen, maar ging net als de meeste mensen voor de middelste optie. Alleen bleek die dus reusachtig.

Gelukkig laat je je niet gek maken; je shopt ook vaak goedkoop. Kijk wat een troep het is bij de Action. Al die dozen, goedkope stellingkasten en wiebelige stapels met servies: dat móeten wel koopjes zijn. Jazeker, maar bedenk wel dat die uithangborden er expres zo goedkoop uitzien: deze inrichting is net zo doordacht als die van de Bijenkorf. Smalle gangpaden, want drukte suggereert dat iets bijna op is, zodat je meer koopt. Zelfs die enorme bakken met kledinghangers bij Ikea zijn geen koopje – maar hé, ze liggen in grote bakken, dus denk je van wel.

Test ’t zelf

En dit is niet alles. Hoe gevoelig ben jij voor de meest gebruikte truc? Doe de test.

– Spoiler alert: scroll voor het antwoord naar beneden –

Je staat in de winkel en zoekt een fles wijn voor het feestje van je schoonzus. De dresscode is ‘Indian Summer’. Er hangt een kaartje bij de fles hieronder met ‘Beste prijs-kwaliteitverhouding, Simon Spijkers Wijngids, 11e editie’. Hoeveel heb je over voor deze fles:

De uitslag

Gemiddeld bieden mensen 6,78 euro voor de fles. Maar: wie net als jij ’11e editie’ op het kaartje ziet staan, biedt gemiddeld 7,47 euro. Staat er ‘4e editie’ op het kaartje dan bieden mensen gemiddeld 5,15 euro. Een stuk minder dus. Dit komt deels door het lage getal, ook al heeft het niets met de prijs of kwaliteit te maken.

Je brein stelt zich in op het eerste getal dat je ziet en neemt dat mee in je schatting van wat iets waard is.

En weet je wat zo erg is? Ook al weet je dit nu, het werkt nog steeds. Gelukkig maar, want met een jurk van 50 euro kun je je niet vertonen op dat feest. Eén die 130 euro heeft gekost voelt heel anders. Toch?

Thumbnail voor Waarom jij en je brein toch zwichten voor die schoenen op Instagram

Waarom jij en je brein toch zwichten voor die schoenen op InstagramLees ook

Bromvliegeffect

Dit is de eerste column van Eva van den Broek en Tim den Heijer. Zij schreven het boek ‘Het bromvliegeffect. Alledaagse fenomenen die stiekem je gedrag sturen’.