Joy Milne heeft een uitzonderlijk talent: de Schotse kan heel goed ruiken. Ruiken of iemand de ziekte van parkinson heeft, om precies te zijn. En dat hielp wetenschappers een test te ontwikkelen die de ziekte al in een vroeg stadium kan vaststellen.
Volgens de wetenschappers in Manchester kan de test binnen drie minuten vaststellen of iemand parkinson heeft.
Op een dag rook Joy Milne, nu gepensioneerd verpleegster, iets geks aan haar man Les. Een muskusachtige, nogal onaangename geur rondom zijn schouders en de achterkant van zijn nek, noemt ze het zelf.
Jaren later werd Les gediagnosticeerd met parkinson. Joy en Les gingen samen naar de lotgenotengroep in het VK. Daar merkte Milne wat geks: alle andere patiënten hadden precies dezelfde geur.
Toen Engelse onderzoekers daarachter kwamen, wisten ze dat ze met haar samen wilden werken. Ze lieten Milne ruiken aan T-shirts van mensen met en zonder parkinson. De vrouw haalde niet alleen alle gediagnosticeerde patiënten eruit, maar ook iemand die niet met de ziekte was gediagnosticeerd. Later gebeurde dat alsnog; precies zoals Milnes reukvermogen had voorspeld.
Onderzoekers zagen dit als aanleiding om beter te kijken naar de mogelijkheden van geur bij het vaststellen van parkinson. Met wattenstaafjes verzamelden ze talg van de huid van mensen met parkinson en van een controlegroep. Van de ruim 4000 componenten in de talg, waren er zo’n 500 anders bij parkinson-patiënten dan bij de controlegroep.
De chemische verandering in talg waar de ziekte voor zorgt, zou de veranderde geur kunnen veroorzaken.
Lees ookSteeds meer dertigers en veertigers krijgen parkinson, hoe kan dat?
Op basis van die resultaten ontwikkelden de onderzoekers een test waarmee in de eerste testfase 95 procent van de gevallen goed werd opgespoord. En die test is zo simpel als wat: haal een wattenstaafje langs je nek en binnen drie minuten weet je of je parkinson hebt.
Na de onderzoeksfase moet de test ook in de praktijk worden uitgeprobeerd, om te kijken of ‘ie echt zo goed werkt als de wetenschappers denken. Als dat zo is, kunnen artsen hem over een twee jaar hopelijk gebruiken in de omgeving van Manchester.
Dit zou de eerste test worden waarmee parkinson kan worden vastgesteld; nu wordt dat alleen gedaan op basis van symptomen. Daardoor staan mensen vaak lang op de wachtlijst voor ze een diagnose krijgen, zegt de hoofdonderzoeker. Zo krijgen ze ook laat hulp.
De man van Joy Milne is inmiddels overleden, maar ook zij had het fijn gevonden als hij eerder een diagnose had kunnen krijgen. “Dan hadden we meer tijd met familie kunnen doorbrengen, meer kunnen reizen. En als we het eerder hadden geweten, had dat ook zijn stemmingswisselingen en depressie kunnen verklaren”, zei ze tegen de BBC.
Milne vindt het belangrijk dat niet alleen deze ziekte vroeg wordt opgespoord om patiënten eerder te helpen, maar ook andere ziektes. Daarom werkt ze inmiddels samen met verschillende wetenschappers om te kijken of ze ook andere ziekten, zoals kanker en tuberculose, kan ruiken.
Lees ookOnderzoek: symptomen van parkinson heftiger bij vrouwen dan bij mannen
