Zodra je weet dat je zwanger bent, doe je er vaak alles aan om zo gezond mogelijk te leven. Maar je leefstijl is juist al heel belangrijk in de periode vóór die positieve test. En ja, dat geldt ook voor mannen.
Hoe gezonder je de zwangerschap in gaat, des te groter de kans dat deze goed verloopt en eindigt, zeggen gynaecologen Fatima Hammiche (Amsterdam UMC) en Sam Schoenmakers (Erasmus MC) in gesprek met LINDA.
Het leven van een kind begint niet op het moment dat je een positieve test in handen hebt, begint Schoenmakers. “Dat begint in de maanden ervoor al. Je leefstijl is van invloed op de kwaliteit van eicellen en zaadcellen.” Eicellen rijpen drie maanden voor de bevruchting uit en ook de zaadcellen van de man worden elke drie maanden vernieuwd. Dat gezonde leven moet dus wél op tijd beginnen. “Als je zegt: ik wil zwanger worden en ik ga gezonder leven, duurt het ongeveer drie maanden voordat je het effect daarvan gaat zien.”
Een leefstijl-verandering verhoogt de kans om zwanger te worden. Maar wat veel mensen niet weten, is dat gezond leven in de maanden vóór de zwangerschap ook de kans op een succesvolle zwangerschap verhoogt en het risico op miskramen verlaagt. Ei- en zaadcellen staan immers aan de basis van het kind dat in je zal groeien. “Door in de maanden voordat je probeert zwanger te worden al gezond te leven, kun je zo al veel doen om de gezondheid van je kind op latere leeftijd te bevorderen”, zegt Hammiche. “Dat geldt ook voor mannen. Het is dus echt een gezamenlijke verantwoordelijkheid, maar dat besef lijkt er lang nog niet altijd te zijn.”
Niet roken of drinken, sporten, een gezond eetpatroon: deze keuzes helpen je lichaam om zich beter op een zwangerschap voor te bereiden. Vooral de eerste honderd dagen zijn belangrijk, vertelt. Schoenmakers. “De ultieme vorm van preventie is zorgen dat de embryonale en foetale fase optimaal verlopen. Hoe wij als embryo in de baarmoeder van onze moeder zitten, vormt de basis voor de rest van ons leven. Hoe gezonder jij eet, hoe beter de voedingsstoffen bij je kindje komen. Ook met het slikken van foliumzuur en multivitaminen kun je al in de maanden voor de zwangerschap beginnen.”
Nesteldrang wordt zwangere Kim bijna fataal: 'Het krukje gleed onder mij vandaan'
De kinderen van ouders met ernstig overgewicht krijgen bijvoorbeeld op latere leeftijd vaker cardio-vasculaire ziekten zoals diabetes. Ook hebben deze mensen een verminderde kans om zwanger te worden, en meer risico op zwangerschapssuiker en aangeboren afwijkingen. Structureel afvallen is ingewikkeld, weet Schoenmakers. “Obesitas is een chronische ziekte, en je wilt mensen niet stigmatiseren. Maar bij deze groep zou ik zeggen: begin zo vroeg mogelijk met eten en sporten. Ook als je niet veel afvalt, zorgt een aanpassing in leefstijl en voeding al voor betere zwangerschapsuitkomsten.”
Maar de gynaecologen raden niet alleen mensen met een chronische ziekte aan om zich beter op een zwangerschap voor te bereiden. De kans op complicaties zoals zwangerschapsvergiftiging of vroeggeboorte neemt af bij een gezondere levensstijl. En dat geldt voor iedereen. Hammiche: “Voordat je met de pil stopt, zou iedereen met een kinderwens de reflex moeten hebben om zich te verdiepen in de beste voorbereiding. Wat kan ik doen om mijn kans op zwangerschap en het verloop ervan te verbeteren?”
Je kunt voor preconceptieadvies aankloppen bij de huisarts en verloskundige, maar ook bij het ziekenhuis, als je al bij een specialist onder behandeling staat. Maar Hammiche zou ook graag zien dat zorgverleners er zelf eerder over beginnen. “Als iemand qua leefstijl iets kan veranderen om een zwangerschap beter te laten verlopen, heerst er vaak een taboe op om erover te beginnen.” Terwijl het er vooral aan ligt hoe je dat doet, vult Schoenmakers aan. “Je moet mensen niet aanpraten dat ze alles verkeerd doen: je wil ze laten zien wat er nóg beter kan en waarom dat belangrijk is.”
'Tijdens je zwangerschap struikel je over cursussen, maar waar is het vangnet ná de bevalling?'
Wie een chronische ziekte heeft, doet er volgens de gynaecologen goed aan om ten minste een halfjaar voordat je het gaat proberen een specialistische preconceptieconsult te plannen. Dit geldt onder andere voor mensen met auto-immuunziekten zoals reuma en multi-sclerose (MS). “Je wilt eigenlijk dat je een halfjaar stabiel en ziektevrij bent voordat je zwanger wordt”, zegt Schoenmakers. “En vooral ook dat je de juiste medicijnen hebt, zodat je de kleinste kans hebt dat de ziekte tijdens de zwangerschap weer opflakkert.”
Soms moet je van medicijnen wisselen, omdat de medicijnen die je nu slikt tot aangeboren afwijkingen of miskramen kunnen leiden. Dit geldt ook voor sommige vormen van antidepressiva, al zijn dat er steeds minder. Maar stap er niet zomaar vanaf, benadrukt Schoenmakers. “Zelfs onder specialisten heerst nog het idee dat je zo min mogelijk medicijnen moet gebruiken als je zwanger bent. Dat is pertinent onwaar. Dankzij medicijnen kan de vrouw haar zwangerschap gezonder doorlopen, en dat is ook beter voor het kind. Je moet alleen met je arts overleggen welke medicijnen de beste keuze zijn.”
Hammiche en Schoenmakers hopen dat steeds meer mensen met een kinderwens zich bewust worden van het belang van een goede voorbereiding. En niet alleen hoogopgeleide sportievelingen die toch al veel met hun gezondheid bezig zijn: ze hopen juist groepen die hier minder snel aan denken te bereiken. “Ik vind dat de overheid daar een grote rol in heeft”, zegt Hammiche. “Je ziet veel van die SIRE-campagnes, en dat zou je ook voor dit kunnen doen. Soms valt met kleine aanpassingen al een enorme gezondheidswinst te behalen. Maar dan moeten mensen dat wel weten.”
Zwangerschapsvergiftiging komt steeds vaker voor: met gevolgen voor hart en brein
