Acteur en superheld Bruce Wilis is getroffen door afasie en moet hierdoor stoppen met werken. Logopedist en afasietherapeut Hannelore van der Velden (45) helpt mensen met afasie en weet dat iedereen deze taalstoornis zomaar kan oplopen.
“Ik dacht direct: wat erg voor Bruce Willis, want voor zijn vak is hij juist heel erg bezig met communicatie. Het is spijtig dat hij door afasie is getroffen”, zegt Hannelore.
Als expert op het gebied van afasie behandelt zij dagelijks in een revalidatiecentrum in Utrecht mensen met deze aandoening. “Door afasie heb je moeite met lezen, schrijven, begrijpen van gesproken taal en spreken. Het komt in verschillende gradaties voor en geen patiënt is hetzelfde. Het komt doordat iets in de hersenen stuk is gegaan en dat is niet altijd te repareren. In het centrum waar ik werk zie ik vooral mensen die nog niet hersteld zijn en hulp kunnen gebruiken.”
Afasie kan volgens Hannelore op verschillende manieren ontstaan. “Meestal gaat het om mensen die een beroerte hebben gehad. We weten dat een kwart tot een derde van de mensen die een hersenbloeding of -infarct doormaken met afasie te maken hebben. Het kan ook zijn dat afasie optreedt na hersentrauma dat ontstaat na bijvoorbeeld een verkeersongeluk of een harde klap op het hoofd tijdens een val.”
Hannelore denkt dat Bruce Willis mogelijk progressieve afasie, een zeldzame vorm van dementie, heeft. “Nergens heb ik gelezen dat hij een beroerte heeft gehad of een ongeval. Daardoor zou het kunnen dat het komt door een vorm van dementie waarbij je geleidelijk problemen krijgt met taal en spraak.”
Nederlandse oud-voetballer kreeg dementie door kopballen
Ze vertelt dat de revalidanten die zij ziet allemaal problemen hebben met taal en communicatie. “Vaak zien we dat alle vier de vaardigheden – begrijpen van gesproken, geschreven taal, spreken en schrijven – is aangetast. Maar, heel wonderlijk, soms zit het letsel op een heel specifiek plekje in het brein. Ik heb iemand behandeld die wel kon schrijven, maar niet meer kon lezen wat hij zelf had opgeschreven. Die informatie werd niet meer goed doorgegeven aan het brein.
Hannelore zegt dat het ernstigste symptoom van afasie inhoudt dat je niet meer kunt praten. “Dat je je niet meer mondeling kunt uitdrukken, niet meer je verhaal of emoties kunt vertellen en je werk niet meer kunt doen. Afasie raakt je zó in je wezen en je identiteit. Je kunt je verhaal niet meer doen, de manier van je praten zegt zoveel over wie je bent en ook kun je geen grapjes meer maken. Het kan lang duren om jezelf weer te vinden wanneer je last hebt van afasie. En dat is vreselijk.”
“Het kan ook zijn dat de woorden elke keer op het puntje van je tong blijven liggen, maar dat praten wel lukt met een beetje hulp. Of je blijft blanco, dat kan ook. Dan komt er niks. We maken ook mee dat mensen andere woorden zeggen dan ze bedoelen of compleet iets anders. Zo wilde een revalidant van mij laatst ‘corona’ zeggen, maar er kwam ‘bananenprik’ uit.”
Ook voor partners is het schokkend wanneer hun geliefde opeens afasie blijkt te hebben. “We proberen dan toch de communicatie gaande te houden. Bijvoorbeeld door gebruik te maken van steekwoorden op papier, foto’s of pictogrammen. Je wil echt voorkomen dat iemand met afasie in een isolement raakt. Of dat alles over de hoofden van degene met afasie gaat. Ik hoor vaak terug dat mensen dit echt heel vervelend vinden.”
“Wat helpt bij afasie is mensen ondersteunen met geduld en liefde. Of, om te spreken met de woorden van acteur Michel van Dousselaere, die zelf progressieve afasie had: “Het gaat niet om de woorden, het gaat om de liefde. Dat is een hele geruststelling, toch?”
Patiënt met compleet 'locked-in-syndroom' communiceert via hersenactiviteit
