Emmy (32) heeft altijd al moeder willen worden. Maar hoe lang zij en haar man het ook probeerden, die zwangerschap kwam maar niet. Door het polycysteus-ovariumsyndroom (PCOS) lukte het haar niet om op een natuurlijke manier zwanger te worden.
Om aandacht te vragen voor de gevolgen van PCOS is september uitgeroepen tot PCOS Awareness Month.
“Toen ik stopte met de pil, was ik nog – vrij naïef – in de veronderstelling dat het binnen een paar maanden wel raak zou zijn”, vertelt Emmy. “Maar dat gebeurde niet. Wel kreeg ik veel haargroei, onder andere in mijn gezicht. Daardoor had ik al zo mijn vermoedens. En inderdaad: toen we later bij een gynaecoloog aanklopten, bleek ik PCOS te hebben.”
Het polycysteus-ovariumsyndroom (PCOS) komt voor bij ongeveer 5 tot 15 procent van de vrouwen. Er zitten dan wel veel blaasjes in je eierstokken, maar die groeien niet goed. Daardoor is er veel minder vaak een eisprong dan normaal het geval is. En dat maakt het moeilijker om zwanger te worden, legt gynaecoloog Angelique Goverde van het UMC Utrecht uit. “Als je een regelmatige, maandelijkse cyclus hebt, heb je zo’n dertien eisprongen per jaar, dus dertien keer kans op een zwangerschap. Wanneer je minder vaak ovuleert, is die kans gewoon kleiner.”
Haar diagnose PCOS voelt dubbel, vertelt Emmy. “Aan de ene kant was het fijn om te weten waar het aan lag dat ik niet zwanger werd. Ik heb waarschijnlijk helemaal geen eisprong. Dan kun je doen wat je wilt, maar er komt geen kind. Maar het voelde ook als falen, alsof mijn lichaam me in de steek liet. Waarom een ander wel, en ik niet?”
Linda (38) heeft PMDD: 'Alsof er constant een zwaard boven je hoofd hangt'
Uit onderzoek blijkt dat vrouwen met PCOS niet per se minder vaak kinderen krijgen, maar dat ze wel langer over gezinsvorming doen, vertelt Goverde. “En vaak hebben ze wat hulp nodig. Deze behandeling noemen we ovulatie-inductie. Daarvan worden twee soorten veel toegepast. Als eerste schrijven we hormoontabletten voor om het lichaam een zetje in de rug te geven. Ze zorgen ervoor dat het lichaam zelf een eitje kan laten rijpen en een eisprong kan opwekken. Dat werkt bij 45 tot 50 procent van de vrouwen: die worden dan binnen een aantal cycli zwanger.”
“Werkt deze behandeling niet, dan kan er worden overgegaan tot hormooninjecties. Die zijn krachtiger, ze overstijgen het interne regelmechanisme echt. In dat geval zijn er ook meer inwendige echo’s nodig om te monitoren dat er niet té veel eitjes rijpen.”
Vrouwen met PCOS zijn zeker niet onvruchtbaar, benadrukt Govere. Met extra tijd en moeite is het in veel gevallen mogelijk om op een natuurlijke wijze zwanger te worden. Vrouwen die erg weinig menstrueren maar wel een kinderwens hebben, raadt ze aan naar de huisarts te gaan voor een doorverwijzing. “Je kunt het wel zelf proberen met een ovulatietest, maar daar wordt de sex niet spontaner van. Een fertiliteitsgynaecoloog kan advies geven voor jouw situatie.”
Ook Emmy zoekt hulp voor haar kinderwens bij de gynaecoloog. Die wil haar wel helpen, maar alleen als ze eerst afvalt. “Het was zwaar om mijn droom in de ijskast te moeten zetten”, vertelt Emmy. “We wilden zó graag, maar we moesten nog langer wachten.” Ze krijgt een doorverwijzing naar het Erasmus MC in Rotterdam, waar ze meedoet aan een speciaal programma. Daar krijgt ze begeleiding van een psycholoog en een diëtist om haar levensstijl aan te passen.
Het komt vaker voor dat vrouwen met PCOS eerst wordt aangeraden om gewicht te verliezen vóór ze een vruchtbaarheidstraject ingaan, legt Goverde uit. “Als je PCOS hebt, heb je een grotere kans op een hoog gewicht. Dat komt doordat je minder gevoelig bent voor insuline. Daardoor blijft de suikerconcentratie in het bloed langer hoog. Het lichaam zet dat weg als vetweefsel. Vetweefsel zelf zorgt ook weer voor een lagere gevoeligheid voor insuline: zo kom je in een vicieuze cirkel.”
Gezonde leefstijl juist belangrijk vóór de zwangerschap (ook voor mannen)
Een gewicht dat hoger is dan gemiddeld, is dus niet jouw schuld, benadrukt de gynaecoloog. Maar: als je een hoog BMI hebt, slaat de hormoonbehandeling minder goed aan. Daarom is afvallen soms toch nodig. Dat traject is heftig, vindt Emmy. “In het begin dacht ik: afvallen, hoe dan? Door mijn PCOS heb ik nu eenmaal meer aanleg om aan te komen en is het moeilijker om af te vallen. Bovendien was er niks mis met mijn lichaam. Ik dronk niet, rookte niet, had geen hoge bloeddruk of suikerziekte. En toch werd ik niet geholpen.”
Uiteindelijk bereikt ze toch een gewicht waarop de gynaecoloog haar wil helpen en mag ze beginnen met het hormoontraject. Ook dat is zwaar. “Mijn lichaam was helemaal niet gewend aan een goed werkende menstruatiecyclus. Ik reageerde er heel heftig op, wist niet wat ik met mezelf aan moest. Door al die hormonen werd ik echt een draak”, herinnert Emmy zich. “Ik was echt niet leuk in die periode.”
Maar de hormonen doen hun werk. Met behulp van een IUI-vruchtbaarheidsbehandeling is het in de tweede ronde al raak. Inmiddels zijn Emmy en haar man ouders van een gezonde dochter van bijna drie jaar. “Misschien willen we ooit nog een kindje, maar ik kan dat traject nu niet aan”, vertelt ze. “Het vraagt echt veel van je, dat moet maar net in je leven passen.”
Zwanger worden zonder behandeling gaat haar waarschijnlijk niet lukken. “Ik had gehoopt dat de zwangerschap mijn hormonen zou resetten, dat hoor je weleens. Helaas is mijn cyclus nog onregelmatiger dan ervoor. Er zijn periodes geweest waarin ik wel elke maand ongesteld werd, maar soms word ik het maar eens per half jaar. Het is echt een soort Russisch roulette: het kan morgen gebeuren of over maanden pas.”
In de rubriek ‘Helse hormonen’ interviewen we wekelijks vrouwen én experts over alles wat met de menstruatiecyclus te maken heeft. Want die hormonen mogen dan onmisbaar zijn, leuk zijn ze zeker niet altijd. Wil jij jouw menstruatie-verhaal delen? Mail je naam, leeftijd en een samenvatting van jouw verhaal naar lezer@linda.nl en misschien vind je jouw verhaal straks terug op LINDA. – eventueel anoniem.
Dit artikel verscheen eerder op LINDA.nl in januari 2023.
Franciënne heeft door PCOS overbeharing en is ongewenst kinderloos: 'Ik was de liefde voor mijn lichaam kwijt'
