‘Die adviezen komen niet uit een goed hart, ze voelen zich simpelweg beter dan andere moeders’

TWEE JAAR GELEDEN WERD DE WERELD OPEENS IN TWEEËN GEHAKT: David Beckham postte een filmpje waarin hij zijn toen twaalfjarige dochter Harper een kus op de mond gaf tijdens een gezamenlijke make-upsessie. ‘Schande!’ ‘Viespeuk!’ ‘Gadverdamme, ze is al twaalf!’, riep de ene helft, terwijl lijnrecht daartegenover een team opstond dat Beckham juist lof toeschreeuwde voor zijn openlijke dochterliefde. De arme man wist niet wat hem overkwam. “Zo gaan we hier thuis gewoon met elkaar om”, legde hij uit, maar zijn ziel zal toch een deukje hebben opgelopen. Want hoe overtuigd je ook bent van je eigen opvoedkeuzes, kritiek blijft altijd langer hangen dan een compliment – zeker als je, zoals de meeste ouders, met de beste intenties en op hoop van zegen maar wat aanrommelt.
Online worden de laatste jaren regelmatig Bekende Ouders gevild. Heel soms vaders, maar meestal moeders. Zij zijn namelijk niet alleen in de praktijk, maar ook in de beeldvorming nog steeds vaak de hoofdverzorger. De zogenaamde ‘oermoeder’, die volgens de wetten der natuur niet alleen baart, maar ook is uitgerust met een briljant zorginstinct, een innerlijk kompas dat haar moeiteloos de goede weg op stuurt. Níémand snapt een pepernoot van opvoeden, man noch vrouw, maar door dat vastgeroeste idee wijst de vinger toch eerst naar mama.
Yolanthe die in een interview vertelt dat Xess nog bij haar in bed slaapt, wekt reacties op als: ‘Dat lijkt me nogal problematisch’ en ‘Ik vind hier maar één ding ongezond en dat is op deze manier de online presence van je nog minderjarige zoontje groter maken. Hier komt hij dus nooit meer van af.’ En er is meer: Victoria Koblenko die op Instagram een emmer drek over zich heen kreeg omdat ze haar kind nog even geen paracetamol gaf toen het ziek was. Kies je ervoor om niet te werken en voor je kinderen te zorgen (Romy Boomsma)? Bah! En wee de kersverse moeders die een keer een glas wijn drinken (Beyoncé) of ‘te klungelig’ hun baby dragen (Meghan Markle).
De lijst is eindeloos, de strekking hetzelfde: in het Engels heet het momshaming, in het Nederlands hebben we daar de niet mis te verstane term ‘moedermaffia’ voor. Oftewel: de vrouwen die zich vol overgave storten op alle aspecten van het moederschap, daar specifieke goed/slecht-opvattingen over hebben en die bovendien uitdragen naar anderen. Hun bekende stokpaardjes zijn (borst)voeding, bevalmethoden, kinderopvang en de combinatie werk en gezin. Maar ze schuwen geen enkel onderwerp: spenen, affectie, spelen, hygiëne – verzin het en ze weten het beter.
Velen zullen ook wel zo’n soort moeder kennen: die ene wijsneus, bemoeial of betweter, de heks van het schoolplein, de draak van het sportveld. Toch is het de vraag of al die moedermaffia-aandacht wel terecht is. LINDA. liet een onderzoek doen door Hart van Nederland onder 9566 mensen en daaruit blijkt dat slechts 2 procent weleens een kritische reactie plaatst onder opvoedgerelateerde posts op sociale media. En in de echte wereld? Bij een rondvraag in mijn kleine en iets grotere kring mompelen medemoeders dat ze soms ongevraagd advies krijgen of kregen, maar zo heftig als de excessen op sociale media? Neuh.
De overgrote meerderheid van de ondervraagden zegt dat andermans mening werd gegeven op een vriendelijke, of op een directe maar niet onvriendelijke manier.

IN STILTE
Zelf heb ik er ook weinig last van gehad, terwijl ik als alleenstaande moeder misschien wel nog meer aanrommel dan anderen. Mijn moeder kan nogal ferm zijn met haar adviezen, naar haar luister ik soms. Wat de rest ervan vindt, interesseert me eigenlijk niet. Je moet eerst in iemands schoenen staan om de situatie van diegene te doorgronden, is mijn mening – elk huisje heeft z’n kruisje, dus leef en laat leven.
Althans: die laissez faire-houding is de theorie. Zo zou het moeten zijn. In de praktijk geef ik bakken commentaar op andere ouders en hun ­kinderen. De schreeuwers en snoepbedelaars. De pesters en buitensluiters. De kinderen die nooit dank je wel zeggen of net effe te brutaal zijn. Het kroost in zwembaden dat voordringt, ouders die kritiek wegwuiven of hun kinderen andermans restaurantervaring laten verpesten. De stoelschoppers in vliegtuigen en empathisch incapabelen. En réken maar dat alle ouders die ik corrigeer exact hetzelfde doen bij mij en bij elkaar. Alleen: dat doen we met z’n allen in stilte. We denken het wel, maar zeggen het zelden hardop.

DE CIJFERS
Dat zwijgende veroordelen blijkt ook uit het onderzoek van LINDA. en Hart van Nederland: 98 procent van de Nederlanders ergert zich op de een of andere manier aan de opvoeding van andermans kinderen, maar slechts 24 procent spreekt een ander daar weleens op aan.
Het is vooral ingehouden kritiek dus, waarbij de grootste stoorfactoren zijn: ouders die geen grenzen stellen, ouders die hun kinderen hun gang laten gaan en niet corrigeren in de openbare ruimte, en kinderen die geen respect tonen voor volwassenen.
Daar weet Janna (42) alles van: “We zaten op de boot naar een wadden­eiland met allemaal andere gezinnen aan boord. Ruim anderhalf uur in zo’n koekblik waar ál die kinderen losgaan. Krijsen, rennen, totale chaos. En de ouders? Die zaten erbij en keken er niet naar, want ze loerden allemaal op hun eigen scherm. Ik dacht dat ik gek werd. Temeer omdat mijn eigen kinderen gewoon rustig de Donald Duck zaten te lezen. Ik heb er niks van gezegd, wat ik wel laf vind. Maar er was geen beginnen aan en je weet gewoon dat je ruzie gaat krijgen.”
Wel de ergernis, veel minder het commentaar dus. Áls we ongevraagd advies krijgen over hoe we onze kinderen opvoeden, ontvangen we dit vooral van familie (58 procent), schoonfamilie (30 procent) en vrienden (30 procent). Op zich niet gek, dit zijn doorgaans de mensen die het dichtst bij je eigen gezin staan en met wie het meest intensieve contact is. Denk maar aan (schoon)ouders met een vaste oppasdag, etentjes met vrienden of gezamenlijke vakanties met familie. Daarbij zal advies van je eigen bloed misschien makkelijker te verteren zijn dan dat van de aangetrouwde kant. Zelf heb ik dan weer nóg iets minder last van commentaar van vrienden. Niet alleen omdat ik ze zelf heb uitgekozen, maar ook omdat ik bij hen geen generatiekloofgedoe heb. Zij voeden hun kinderen op onder dezelfde omstandigheden en in dezelfde tijd als ik en worstelen dus automatisch ook met hete hangijzers als schermtijd, bedtijd en ‘ga eens wat doen’.
Anne (38): “Mijn schoonmoeder komt uit een groot katholiek gezin met twaalf kinderen. Zij vindt dat mijn man en ik onze twee kids veel te democratisch opvoeden. Als ze hoort dat we als gezin beslissen waar we naartoe gaan met vakantie of wat we die avond zullen eten, dan geeft ze een snuif en zegt ze steevast: ‘Ik kreeg vroeger gewoon te horen hoe en wat. En als ik niet gehoorzaamde, kreeg ik een lel.’ Bij elk akkefietje dat ik heb met mijn zoon of dochter, zegt ze dat ik ze korter moet houden en ze anders verpest voor later. Tegen mijn man zegt ze dat trouwens nooit, hij is haar engeltje dat nooit iets verkeerd doet.”