In het Overweeghuis in Groningen vinden vrouwen die erover denken uit de prostitutie te stappen een veilig thuis. Ze krijgen er de ruimte om na te denken over het vervolg van hun leven.
“Na hun verblijf in het huis maken ze vaak andere keuzes.”
Het Overweeghuis biedt veilige plek aan vrouwen die uit de prostitutie willen stappen
Overweeghuis
Jeanet Grimmius is een van de initiatiefnemers en bestuursleden van het Overweeghuis. “Ik heb zelf gewerkt in de 24-uursopvang en gemerkt dat prostituees vaak niet terecht kunnen bij zorginstellingen of maatschappelijke opvangen.
Daarbij melden de vrouwen zichzelf vaak niet aan, vanwege hun achtergrond, verslaving of andere problematiek. Daarom zijn we in 2017 gestart met dit burgerinitiatief, om hen een laagdrempelige mogelijkheid te geven even uit hun wereld te stappen en bij te komen.”
Missie
In 2019 is het Overweeghuis geopend om de vrouwen die er wonen een veilige plek te bieden, waar ze kunnen nadenken over het vervolg van hun leven. “Wij dwingen ze tot niks”, aldus Grimmius.
“Het is in principe hun woonhuis. Er is alleen altijd een vrijwilliger aanwezig, bij wie ze bijvoorbeeld hun hart kunnen luchten, of waarmee ze leuke dingen kunnen doen. Ook gaan vrijwilligers bijvoorbeeld mee naar de huisarts. We hebben eigenlijk maar één regel: de bewoonsters mogen niet aan het werk zijn als ze bij ons wonen. Ze moeten echt even uit die wereld.”
Soleil (21) vertelt in 'Five Days Inside' over gedwongen prostitutie vanaf haar 14e
Vrouwen
Rian Wesseling is vrijwilligerscoördinator bij het Overweeghuis en hoort veel intense verhalen van de vrouwen die in het huis wonen. “Sommigen komen uit het buitenland. Een aantal van hen zijn slachtoffer van mensenhandel en worden gedwongen tot prostitutie”, vertelt ze.
“Anderen wisten niet onder wat voor nare voorwaarden ze in de Nederlandse prostitutie belandden. Hun paspoorten zijn bijvoorbeeld afgenomen, en ze hebben zeven dagen per week aan een stuk door klanten. Weer anderen hebben in het buitenland een familie die ze moeten onderhouden. Deze families zijn er niet altijd van op de hoogte dat de vrouw dit werk doet, omdat er zo’n taboe op het onderwerp zit.
Maar we komen ook veel Nederlandse vrouwen tegen. Sommigen zijn dit werk gaan doen uit financiële nood of om een verslaving te bekostigen. Ze hebben vaak hele nare, traumatische dingen meegemaakt. Wij willen ze graag aandacht en een veilige plek geven.”
Burgerinitiatief
De bewoonsters komen op verschillende manieren binnen. Soms worden ze doorverwezen door andere organisaties, zoals het Leger des Heils, of ze worden gebracht door de politie.
“Maar wij zijn zeker geen zorginstelling”, benadrukt Grimmius. “Wij zijn echt een burgerinitiatief, zo worden we ook gefinancierd door de gemeente. Het is de bedoeling dat alles zo laagdrempelig mogelijk is voor de vrouwen. We verplichten ze ook niet om hulp te vragen. Als ze dat willen is dat natuurlijk mogelijk, maar dan komt dat van buitenaf. Wij hebben bijvoorbeeld ook een zorgcoördinator die hierbij kan helpen.”
Tijd
Inmiddels hebben al tachtig vrouwen in het Overweeghuis gewoond. Van hen zijn er bijna zestig die na hun verblijf andere levenskeuzes hebben gemaakt. “Gemiddeld blijven ze drie maanden, maar dat hangt af van wat een vrouw nodig heeft”, vertelt Grimmius.
“Sommigen staan bijvoorbeeld op een wachtlijst voor een zorginstelling, en een ander wacht op een verblijfsvergunning. Dan duurt het wat langer. De ene bewoonster blijft dus een half jaar, terwijl een ander na twee nachten weer is vertrokken. De vrouwen mogen ook altijd weer terugkomen als ze dat willen.”
Sameena was slachtoffer van een loverboy en rent nu tegen gedwongen prostitutie
Vrijwilligers
“Er is geen machtsverhouding tussen de bewoonsters en vrijwilligers, ze leven gewoon samen”, aldus Wesseling. “Soms neemt een vrijwilliger tijdens kerst of pasen haar familie mee, om gezellig met de vrouwen te dineren. Op die manier maken de vrouwen ook weer gewone dingen mee, want dat kennen ze eigenlijk niet meer.”
Vaak raken de vrijwilligers in gesprek met de vrouwen, over hun verleden, maar ook over hun toekomst. “Ze zetten ze aan het denken. Op die manier gaan de bewoonsters zich afvragen: wat wil ik nou eigenlijk met mijn leven, wat zijn mijn talenten? Daardoor maken ze na hun verblijf andere keuzes.”
Oud en nieuw
Wesseling, die naast haar coördinerende rol ook veel in het huis aanwezig is, vertelt over een mooie avond die ze tijdens de feestdagen meemaakte. “Ik heb toen oud en nieuw gevierd met de bewoonsters. We hadden allemaal snacks op tafel gezet en deden spelletjes. Op een gegeven moment zaten we rond een kampvuur en speelden we truth or dare. Daar zaten gekke opdrachten bij, zoals onder tafel een liedje zingen. We hebben veel gelachen. Maar we stelden elkaar ook vragen. Wat laat jij achter in dit jaar? Wat is jouw hoop voor het komende jaar?
Later sprak ik één van de bewoonsters, die er toen net een week was. Een heel gewone meid van 21, in Nederland opgegroeid en hier haar opleiding gedaan. Ze was in de prostitutie beland om haar verslaving te bekostigen. Die avond heeft ervoor gezorgd dat zij andere keuzes is gaan maken in haar leven. Uiteindelijk is ze doorgestroomd naar een hulpverleningsplek, maar ze gaf aan dat ze heel veel waarde hechtte aan haar tijd in het huis.”
Prostitutie
Het gebeurt ook dat bewoonsters na hun verblijf terug de prostitutie in gaan. “Wij proberen aan onze vrijwilligers duidelijk te maken dat wij er niet zijn om vrouwen te redden”, aldus Wesseling.
Grimmius: “Een vrouw heeft het recht om zelf te kiezen. Dat moeten we ook respecteren. Als ze dan teruggaan, willen we ze wel in contact brengen met een hulpverlener, zodat ze niet totaal uit beeld raken. Maar soms gaan ze aan het werk in verre steden, of brengen handelaren ze naar een ander land. Zo is het niet altijd mogelijk om ze te blijven volgen.
Er zijn ook vrouwen die voor dit werk kiezen. In Nederland is gelukkig geregeld dat dit veilig en legaal kan. Maar voor een grote groep geldt dat niet.”
Uitstroom
Verder werkt het Overweeghuis met een buddy-systeem. Hierbij worden vrijwilligers gekoppeld aan uitstromende vrouwen, zodat ze niet uit beeld verdwijnen.
“Deze week was ik zelf nog bij een oud-bewoonster”, vertelt Wesseling. “Zij vertelde dat ze het nog wel moeilijk heeft, vanwege nieuwe uitdagingen in haar leven. Maar het Overweeghuis heeft ervoor gezorgd dat ze niet meer in de prostitutie hoeft en daar is ze zo dankbaar voor. Haar leven is echt niet perfect, maar ze voelt zich in ieder geval gesteund en gezien. Dat was voor haar al een enorme vooruitgang. Het gaat om de stappen die zo’n vrouw maakt, hoe klein ze ook zijn.”
Giovanni en Tristan uit documentaire 'Payboys' vertellen over jongensprostitutie in 'Op1'
