EMDR is een therapievorm die helpt om de emotionele lading van herinneringen aan ingrijpende gebeurtenissen te verminderen, met oogbewegingen of andere afleidende taken. Wat je misschien niet wist, is dat ook jonge kinderen er baat bij kunnen hebben.
Zoals de dochter van Laura en Joris, Nina (1), die EMDR kreeg na een ingrijpend ziekenhuistraject. “We hebben ons kind weer terug”, vertellen Laura en Joris in gesprek met LINDA.
EMDR staat voor Eye Movement Desensitization and Reprocessing. “Bij EMDR gaat het om een nare gebeurtenis die wordt opgeslagen in je geheugen, maar niet als een neutrale herinnering. Dat betekent dat er allerlei gevoelens – vaak van spanning en angst – bij komen kijken”, legt orthopedagoog-generalist en EMDR-therapeut Carolien Hooijmans uit.
Hooijmans legt uit hoe zo’n behandeling er doorgaans uitziet. “Als behandelaar inventariseer je eerst welke ervaringen er zijn die te maken hebben met de klachten die je ervaart. Daarna vraag je de cliënt naar de herinnering en zoek je het beeld dat in het hier-en-nu het naarste gevoel oproept. Dat nare gevoel proberen we zo sterk mogelijk op te roepen in de behandelkamer. Zodra het gevoel op z’n sterkst is, bied je een afleidende taak aan, zoals met je ogen de vingers van de therapeut volgen. Door die afleiding worden de nare gevoelens die bij die herinnering komen kijken minder krachtig en neemt de emotionele lading af.”
“We kunnen het geheugen nu eenmaal niet wissen, maar we kunnen de herinnering wel zo neutraal maken dat mensen in het hier-en-nu geen last meer hebben van traumagerelateerde klachten of klachten die verband houden met de nare ervaring.”
EMDR kan ook bij jonge kinderen worden toegepast. Zelfs bij kinderen van één jaar oud. Laura (32) en haar man Joris (35) weten daar alles van. Zij gingen de behandeling met hun dochter Nina (1) aan, na een traumatische gebeurtenis.
Tekst gaat verder onder de foto.
Toen Nina zeven maanden oud was, werd ze voor het eerst opgenomen in het ziekenhuis vanwege een virus. “We zijn toen tien dagen in het ziekenhuis gebleven. Een maand later, kreeg ze ’s ochtends opnieuw moeite met ademhalen. Via de huisarts zijn we doorverwezen naar de spoedeisende hulp.”
“Na controle kregen we de keuze: blijven of naar huis. We kozen ervoor om naar huis te gaan, naar haar eigen vertrouwde omgeving. Maar aan het eind van de middag vertrouwden we het toch niet en zijn we teruggegaan naar het ziekenhuis. Onderweg kregen we geen contact meer met haar. In het Rijnstate werd ze geïntubeerd en daarna overgeplaatst naar het UMC Radboud in Nijmegen. Na vier dagen zijn we overgeplaatst naar het Sophia Kinderziekenhuis in Rotterdam.”
Ylona's zoon Jayden (7) heeft last van trauma's en hechtingsproblematiek: 'Hij staat altijd op scherp'
Nina wordt met succes geopereerd aan haar luchtpijp en mag na een aantal weken weer naar huis. Daar begint de ellende pas echt. “Nina is een uitgesproken kind, heel aanwezig met een sterke persoonlijkheid. Na de operatie was Nina meer timide, maar ‘s nachts was ze constant aan het gillen, schreeuwen en huilen.”
Iets wat Nina nooit deed voor het ziekenhuistraject. “Zeker bij je eerste kind zoek je alles op om te checken of iets normaal is. Maar ons kind gilde ’s nachts zo heftig, dat we haar niet meer uit die paniek kregen.”
Het huilen wordt intenser na een doktersbezoek. Aan de arts vragen Laura en Joris om een verwijzing naar een kinderpsycholoog. “Een vriendin is kinderpsycholoog en gespecialiseerd in EMDR. Ze zei tegen mij dat baby’s meer door hebben dan je denkt.”
Dat kan Hooijmans bevestigen. “Traumasignalen bij jonge kinderen kunnen heel divers zijn. Zij hebben nog geen woorden, dus mis je als ouders en behandelaar ook veel informatie. Maar je kunt het wel aan ze zien als je goed observeert. Als een kind ineens veel minder goed slaapt, vaak overstuur wakker wordt of moeite heeft met inslapen, overmatig huilt of juist extreem stil is. Het gaat er vooral om dat er een verandering in het gedrag is ten opzichte van daarvoor.”
In het geval van Nina zijn de nachtmerries, het schreeuwen, gillen en huilen de gevolgen van het ziekenhuistraject. “Bij EMDR behandel je niet de klachten zelf, maar de oorzakelijke beladen herinneringen – ervan uitgaande dat de nachtmerries en andere klachten voortkomen uit die gebeurtenis”, legt Hooijmans uit. “In dit geval is er zo’n duidelijke link tussen deze klachten en de ingrijpende gebeurtenis geweest, dat er naar mijn idee terecht behandeling is geboden. Zeker omdat de klachten aanhielden.”
Psycholoog Leony Coppens: 'Juist de omgeving kan een kind met een trauma helpen'
Een EMDR-behandeling bij jonge kinderen ziet er anders uit dan bij volwassenen. Bij deze behandeling betrek je de ouders, omdat jonge kinderen nog niet kunnen praten. “Samen met de ouders stel je een verhaal op van wat het kind is overkomen. Hierbij benoem je de aspecten waarvan je vermoedt dat ze traumatisch zijn geweest. De ouder leest vervolgens dat verhaal voor. Hoewel kinderen vaak nog niet zelf de taal beheersen, begrijpen ze verrassend veel. Je ziet dus ook dat er wel degelijk een reactie komt. Ondertussen voert de therapeut de afleidende taak uit”, aldus Hooijmans.
Bij jonge kinderen kan dit niet met oogbewegingen, omdat zij de instructies nog niet begrijpen en niet doelgericht met hun ogen kunnen volgen. “Maar bijvoorbeeld wel door een handpopje te gebruiken en deze te bewegen voor het kind, of door te tikken op de knietjes.” Dat was ook het geval bij Nina. “We vertelden wat Nina had meegemaakt. Vervolgens tikte de psycholoog op haar bovenbeen.”
Maar ze merken al snel dat Nina niets van de psycholoog moet weten. Daarom neemt Joris het tikken over. “Tijdens de eerste sessie werd ze ineens intens verdrietig. Ze kon niet stoppen met huilen. Dit was ook iets wat we totaal niet van haar kenden.”
“Bij de tweede sessie begon het verhaal weer vanaf het begin en zagen we dat ze aan het vluchten was; speelgoed pakken, rondrennen, niet willen concentreren op het verhaal. En de derde keer was ze rustig aan het spelen, maar accepteerde ze het verhaal wel. Na afloop van de sessies merkten we dat het gillen, schreeuwen en huilen ‘s nachts minder heftig werd.”
Na drie sessies is Nina weer de oude. Hoewel de sessies voor Laura en Joris heftig waren, kijken ze er positief op terug. “Wij zijn heel blij dat deze behandeling een optie was. Voor ons was het heel goed en voor Nina heeft het enorm geholpen. Je ziet je kind weer opbloeien en goed slapen. We hebben ons kind hierdoor weer terug”, vertelt Joris.
Laura en Joris hebben een boodschap voor ouders die in een vergelijkbare situatie verkeren. “Durf de stap te nemen. Het kost je een uurtje van je dag en als je er daardoor achter komt dat er iets speelt, ben je al geholpen. Dat is heel waardevol. We gunnen dit echt iedereen”, zegt Joris. Laura: “Doe het, alsjeblieft. Baat het niet, dan schaadt het niet.”
Dit prentenboek helpt kinderen (en hun ouders) praten over nare ervaringen
