Het is donderdag elf jaar geleden dat de MH17-ramp plaatsvond. Voor Desiree Verbaas-Camfferman (43) is 17 juli ieder jaar een extra verdrietige dag. Haar ouders zaten in het vliegtuig naar Maleisië en hebben het niet overleefd.
“Het onbezorgde wat ik had, heb ik niet meer. Je bent er altijd mee bezig. Niet per se met MH17, maar wel dat je je ouders mist. Ik wil ze zo vaak iets leuks vertellen, maar dat kan niet”, vertelt Desiree aan LINDA.
17 juli 2014. Vlucht MH17 houdt de wereld in z’n greep. Alle 298 inzittenden, onder wie 196 Nederlanders, hebben de ramp niet overleefd. Onder de slachtoffers bevinden zich Anton en Lianne Camfferman, de ouders van Desiree. Op dat moment is Desiree 32 jaar. “Ik was aan het werk in een tuincentrum toen mijn zusje belde. Ze vertelde dat een vliegtuig was neergestort dat onderweg was naar Maleisië. Mijn ouders zouden naar Vietnam gaan, maar de vluchten waren samengevoegd, waardoor ze eerst naar Maleisië vlogen. Het was daardoor niet meteen duidelijk of dit hun vlucht was.”
’s Avonds gaat Desiree naar Schiphol met haar zusjes en (toenmalige) partners. Daar vindt een bijeenkomst plaats waar de passagierslijsten worden vrijgegeven. De namen van haar ouders staan erop. “Je wereld staat stil en tegelijk draait-ie op volle toeren. We zijn naar huis gegaan en vanaf dat moment sta je op standje overleven. Je wordt in het diepe gegooid en je moet blijven watertrappelen, maar je weet niet hoe lang en hoe ver.”
Pudji (51) ontsnapte nét aan MH17-ramp: 'Mijn verjaardag vier ik sindsdien niet meer'
Desiree en haar zusjes komen in een regelmodus terecht. Het ontbreken van de lichamen en overlijdensaktes maakt het regelen van de uitvaart nog moeilijker. “Je moet van alles regelen, maar weet tegelijkertijd nog helemaal niks. Volgens mij duurde het wachten op de overlijdensaktes wel een maand. Dat heb je nodig voor het regelen van een uitvaartondernemer en voor bijvoorbeeld het stilzetten van rekeningen.”
Het moment dat de eerste lichamen op Eindhoven Airport aankomen, weet Desiree nog als de dag van gisteren. “Het was een dag van nationale rouw. Het ongelooflijke geluid van de vliegtuigen herinner ik me heel goed. Er stonden tientallen rouwauto’s klaar om in een colonne te vertrekken naar het mortuarium in Hilversum. Dan is het wachten tot je gebeld wordt dat ze iemand hebben gevonden.”
Tekst gaat verder onder de foto.
In Hilversum zijn Anton en Lianne Camfferman geïdentificeerd door middel van DNA en schetsen. “Familierechercheurs zijn bij ons langs geweest om vragen te stellen over hun uiterlijk. Zo vroegen ze naar de stand van de ogen en oren, of de oorlellen vast of los zaten, wat ze droegen en of ze tatoeages hadden. Eerst is mijn moeder geïdentificeerd, twee dagen erna mijn vader. Daarna mochten we de lichamen ophalen. Mijn ouders waren in pathologische zin – hoofd, romp, armen en benen – allebei compleet. Dat was heel fijn. Een jaar later is er nog een stukje schedel van mijn vader gevonden. Dat klinkt heel rot, maar er zijn zoveel mensen die een jaar lang dagelijks stukjes kregen.”
Desirees zusje heeft samen met haar man foto’s bekeken van haar ouders. Ook heeft haar zusje bij het ophalen van de lichamen in de kist gekeken. “Er werd wel afgeraden om in de kist te kijken, vanwege de duur dat de lichamen op het veld hebben gelegen. Daarnaast waren de lichamen behandeld met formaline, een stofje waardoor het proces van ontbinding wordt vertraagd. Dit is voor de levende mens een slechte stof om in te ademen. Zelf heb ik niet in de kist gekeken. Wel heb ik een paar jaar later de foto’s gezien. Dat was heel heftig, maar ook fijn dat je kan bevestigen dat ze het echt waren. Voor de begrafenis kregen we per gezin vijf minuten om bij de kist afscheid te nemen. De deuren moesten door de formaline openblijven bij de begrafenis.”
Hans verloor dochter Elsemiek (17) bij MH17: 'Ook al is ze er niet meer, ze is er altijd'
Desiree blikt terug op mooie herinneringen aan haar ouders. “Mijn ouders waren open en vrij, we mochten heel veel thuis. We mochten in de woonkamer rolschaatsen en elastieken. Was het slecht weer, deden ze het zwembadje naar binnen. We zijn veel op vakantie geweest. Mijn ouders waren heel lief en vriendelijk. Schoonmaker of directeur: iedereen was gelijk.”
Tekst gaat verder onder de foto.
Ze mist haar ouders nog iedere dag. “Ons leven is elf jaar geleden gestopt. De glans is af van de mooie dingen. Op een geboorte of een bruiloft is er een zwart randje. Het onbezorgde wat ik had, heb ik niet meer. Je bent er altijd mee bezig. Niet per se met MH17, maar wel dat je je ouders mist. Ik wil ze zo vaak iets leuks vertellen, maar dat kan niet.”
Om te kunnen omgaan met het grote verlies, zoekt Desiree professionele hulp. “Mijn kinderen waren toen 2 en 4 jaar oud, voor hen moet je ook door. Een huiler ben ik niet, en een prater ook niet echt. Ik heb veel moeite gedaan om iemand te zoeken om mee te praten. Pas na zes zeven jaar heb ik écht professionele, goede hulp gevonden. Het kan moeilijk zijn om iemand te vinden met wie je klikt.”
Desiree heeft meerdere keren thuisgezeten omdat het echt niet goed met haar ging. “Ik heb PTSS en depressie aan het verlies overgehouden.” Na de jaren goede hulp, heeft Desiree een manier gevonden om door te gaan. Toch is ze vorig jaar weer preventief begonnen, omdat ‘de tien jaar geleden’ eraan kwam. “Ik weet van hoe ver ik ben gekomen. Dat wil ik niet nog eens meemaken. Ik heb op tijd hulp gezocht.”
Maria (59) deelt laatste appje van beste vriendin Petra vanuit vlucht MH17
Ze benadrukt dat het nu goed met haar gaat. Haar zusjes ziet ze veel. “We hebben een hele goede band en hebben het altijd kunnen bespreken. We verwerken het anders en zijn ons eigen pad opgegaan, maar constant komen we weer op hetzelfde punt uit. Onze ouders waren de spin in het web die de boel bij elkaar hielden. We hebben een nieuwe rolverdeling moeten uitvinden. Mijn jongste zusje is twee jaar geleden getrouwd. Normaal gesproken zou mijn vader haar weggeven, dat heeft mijn man gedaan. Ze is bevallen en de tweede naam van haar bestaat uit delen van de namen van onze ouders. Zo komt het toch weer goed.”
Tekst gaat verder onder de foto.
Desiree (rechts, draagt de stippenjurk) met haar zusjes en partners
Desiree heeft vier jaar geleden een plantenwinkel opgezet. “Dat was tijdens de laatste keer dat ik ben ingestort. Het spreekrecht kwam eraan, waar ik gebruik van heb gemaakt door middel van een video die in de rechtbank werd getoond. Daardoor had ik een terugval. Het werkt voor mij therapeutisch om bezig te zijn met planten verzorgen. Je bent dáármee bezig en niet wat eromheen gebeurt. Een pand in de buurt was vrij en daar ben ik een jaar lang een plantenwinkel gaan verbouwen en opzetten. Zo ben ik begonnen met reïntegreren en ging het langzaam steeds beter met me.”
Tekst gaat verder onder de foto.
En dat is iets wat Desiree wil meegeven. “Je kan je leven weer oppakken. Het zwarte randje verdwijnt niet, maar er kunnen wel mooie momenten komen en daar mag je van genieten. Ook voor degene die je hebt moeten achterlaten moet je doorgaan en meenemen wat je van ze hebt geleerd.” Welke les van haar ouders neemt Desiree mee in het leven? “Mensen respecteren voor wie ze zijn en niet voor wat ze doen.”
Graag bedankt Desiree haar man en kinderen voor hun steun. “En hun geduld op de dagen dat ik het even niet meer zag zitten. Ik ben niet altijd een leuke vrouw en moeder geweest en ik hoop voor hen dat ik dat nu weer wel ben of in ieder geval op de juiste weg ben. Hopelijk kan ik mijn kinderen een toekomst geven met zulke mooie herinneringen als die ik in mijn jeugd heb gemaakt samen met mijn ouders en zusjes.”
Vorig jaar kwam de documentaire- en podcastserie De echo van MH17 uit. De series gaan over verlies en heimwee, maar ook over doorleven en veerkracht. In de podcast deelt Desiree haar verhaal. Hoewel ze het spannend vond, gingen de opnames goed. “Het zou een gesprek worden van twee uur, maar dat werden er al snel vier. Als ik het hele verhaal zou vertellen, kan ik daar een heel boek over schrijven.”
Na de opnames merkte Desiree wel dat het impact op haar had. “Op het moment zelf ging het goed. De dag erna was ik heel erg moe. Mijn dochter zei: ‘Mam, wat denk je zelf? Kijk wat je gisteren hebt gedaan.’ Mijn hoofd ging alles verwerken en ik was helemaal opgebrand.”
Tekst gaat verder onder de aflevering.
Ze ziet dat haar kinderen, nu tieners, bezig zijn met wat er gebeurd is. “M’n dochter heeft wel herinneringen aan opa en oma. Ze heeft een schoolproject over MH17 gedaan en een werkstuk over het monument gemaakt. Het is mooi om te zien dat waar ik de kinderen eerst wilde beschermen voor de pijn en het verdriet, ze nu aangeven dat ze eraan toe zijn. Vorig jaar gingen we op 17 juli naar de herdenking in Vijfhuizen. Mijn dochter heeft namen opgenoemd van slachtoffers. Ik vind het heel knap hoe ze het oppakt.”
Desiree vindt het belangrijk dat verhalen van meer nabestaanden naar voren komen in De echo van MH17. “Iedereen heeft z’n eigen verhaal en iedereen maakt wat anders mee. Ik hoop dat kijkers en luisteraars zien dat je als nabestaande door kan gaan met het leven.”
Nabestaande MH17-ramp blikt na bijna tien jaar terug: 'Het voelt zo onrechtvaardig'
