Dr. Emmy van den Boogaard (42) is kindergynaecoloog bij het Emma Kinderziekenhuis van Amsterdam UMC. In haar werk bij het Kinderbuikcentrum ziet zij vooral jonge meiden met zeldzame én juist veelvoorkomende gynaecologische problemen.
Emmy gaat zes columns schrijven voor LINDA.nl, over alles wat ze meemaakt tijdens haar werk. Meer over Emmy en haar werk lees je hieronder.
Saar zit met een bleek gezicht op een zomerse maandagochtend voor me. Haar wallen zouden goed kunnen passen bij een weekend met feestjes. Niet zo gek voor een vijftienjarige vlak voor de zomervakantie. Saar is moe, met ogen op half zeven, maar niet door de feestjes. Daar is ze nauwelijks geweest, juist omdat ze alweer zo moe was.
Ze is doorgestuurd door de huisarts naar de kindergynaecoloog vanwege haar bloedarmoede. Ze heeft ernstig ijzertekort waar met ijzerpillen niet tegenop te slikken is. Het kost niet veel moeite om erachter te komen waar dat door komt.
Ze is elke maand ongesteld. Het begon toen ze twaalf was, net zoals bij haar moeder en oudere zus. In het begin onregelmatig, maar nu al meer dan twee jaar elke maand. Dat klinkt me heel normaal in de oren. Maar ze is niet een beetje ongesteld, de kraan staat elke maand weer open.
Het duurt een ruime week, de eerste vijf dagen zijn het ergste. Ze slaapt op drie handdoeken, wel zo handig tegen het doorlekken ‘s nachts. Overdag combineert ze extra dik nachtmaandverband met menstruatieondergoed. Haar kledingkast heeft een aparte afdeling zwarte broeken. Ze mist elke maand twee of drie dagen school. Soms omdat ze zo veel pijn heeft dat ze dubbel ligt in bed, soms omdat ze zo veel bloedt dat ze er duizelig van is. Haar mentor die haar al vanaf de brugklas kent, heeft blijkbaar nooit gemerkt dat het verzuim wel heel cyclisch is.
Ik vraag me regelmatig af waar toch de hardnekkige misvatting vandaan komt dat zo heftig ongesteld zijn erbij hoort. Ongesteld zijn is normaal, maar daardoor volledig uit het lood geslagen zijn niet. Saar vertelt het allemaal neutraal, ze heeft het tot nu toe ook altijd normaal gevonden. Maar nu heeft ze weer een toets gemist. Ze is er helemaal klaar mee. Dat verbaast me niet, na drie jaar worstelen met dit probleem.
Haar moeder zit naast haar op het puntje van haar stoel, klaar om antwoord te geven op de vragen die ik aan haar dochter stel. Ik realiseer me te laat dat ik het gesprek had moeten beginnen zoals ik het meestal begin. Namelijk met de uitleg dat een deel van het gesprek met Saar en haar moeder samen is, en een deel met Saar alleen. Dat helpt vaak om de verwachtingen te managen, vooral bij de moeder van de puber. Het is goed bedoeld, maar een vijftienjarige kan zelf heel goed aangeven wat ze wil en voelt. Als ik vraag of Saar al medicatie heeft geprobeerd, geeft moeder antwoord. Nee nog niet, dat vonden ze tot nu toe geen goed idee.
Ik hoor ook dit misverstand heel vaak: iets wat de menstruatie beïnvloedt, dat voelt toch echt niet natuurlijk. Er moet toch eigenlijk iets uit bij de menstruatie – zomaar van die pillen gaan slikken, dat kan toch niet gezond zijn? Op deze vraag is vanuit de dokter maar één tegenvraag mogelijk: al een paar jaar lang elke maand ziek thuis zijn, met pijn en bloedverlies en ijzerpillen nodig hebben omdat je steeds leegbloedt, dat kan toch niet gezond zijn?
Saar is zeker niet de enige die op deze manier bij de kindergynaecoloog terechtkomt. En wat misschien nog wel erger is: er zijn nog veel meer Saars die helemaal niet bij een dokter terechtkomen. Die denken dat erge buikpijn of doorlekken in de klas er nu eenmaal bij hoort. Die onterecht denken dat elke maand ongesteld zijn moet. En die op zomerfeestjes, hun bijbaantje of op school verstek moeten laten gaan terwijl ze echt graag willen.
En nee, ik bedoel niet de puber die geen zin heeft in gym op school. En die dan een briefje met handtekening vervalst om niet mee te hoeven doen. Die zullen er vast ook nog zijn. Nee, ik heb het over de meiden die op hun tanden bijten en denken dat het niet anders kan.
We weten door wetenschappelijk onderzoek gelukkig steeds iets meer over deze problemen bij jonge meiden. Het taboe gaat er langzaam vanaf, maar er is nog een hoop werk te verrichten. Alleen al in kennis: te veel is nooit de bedoeling en niet nodig, ook niet bij een menstruatie. En als je een behandeling met hormonen start, is het ook niet altijd nodig om elke maand te bloeden.
Al deze Saars worden straks volwassen vrouwen. Vrouw-specifieke aandoeningen, zoals menstruatieproblemen, kunnen invloed hebben op het dagelijks functioneren, en ook op de carrièrekansen en inzetbaarheid van vrouwen in de breedste zin van het woord. Het gaat dus iedereen aan.
Saar is het duidelijk met me eens en kijkt opgelucht. Het kwartje valt, ook bij moeder. We bespreken de mogelijkheden, met en zonder hormonen. Als ze hoort dat dit vaker voorkomt en we er iets aan kunnen doen, staat ook moeder open voor een behandeling. In eerste instantie willen ze tabletten proberen die de pijn en het bloedverlies verminderen. Bij de volgende afspraak spreek ik Saar alleen. Het hielp een beetje, maar nog niet genoeg. En oh ja, dat weet haar moeder nog niet, maar ze is hotel-de-botel verliefd. Bij de volgende menstruatie start ze met de pil. Zonder stopweek, die is namelijk nergens voor nodig.
Emmy (42) is kindergynaecoloog: 'Op veel van deze aandoeningen ligt nog een taboe'
Dr. Emmy van den Boogaard (42) is kindergynaecoloog bij het Emma Kinderziekenhuis van Amsterdam UMC. In haar werk bij het Kinderbuikcentrum ziet zij vooral jonge meiden met zeldzame én juist veelvoorkomende gynaecologische problemen.
