Dr. Emmy van den Boogaard (42) is kindergynaecoloog bij het Emma Kinderziekenhuis van Amsterdam UMC. In haar werk bij het Kinderbuikcentrum ziet zij vooral jonge meiden met zeldzame én juist veelvoorkomende gynaecologische problemen.
Emmy schrijft columns voor LINDA.nl over alles wat ze meemaakt tijdens haar werk. Meer over Emmy en haar werk lees je hieronder.
Roos komt als eerste binnen. Wiebelend zit ze tegenover ons. Nu is de gemiddelde zesjarige wel vaker zenuwachtig voor een bezoek aan de kindergynaecoloog, maar Roos kan niet stilzitten door iets anders. Ze heeft jeuk, gekmakende jeuk.
Ik heb spreekuur op de polikliniek samen met de dermatoloog. Twee witte jassen tegelijk kunnen wat imponerend overkomen, maar juist bij dit vulvaspreekuur is de samenwerking van toegevoegde waarde. Afwijkingen aan de vulva kunnen subtiel zijn, maar voor veel problemen zorgen. Roos is verwezen naar het spreekuur omdat ze steeds meer krabt en wondjes aan haar vulva krijgt, die vervolgens pijn doen.
Thuis hebben ze het halve schap van de drogist al geprobeerd. Ze heeft al jaren eczeem bij haar ellebogen en polsen. Ten einde raad heeft Roos’ moeder de eczeemzalf ook op haar vulva gesmeerd. Dat hielp, maar ze durft er niet mee door te gaan. We onderzoeken Roos en zien ook bij haar vulva uitgebreid eczeem. We maken een smeerschema voor Roos. Opgelucht verlaat ze samen met haar moeder de spreekkamer.
Jeuk op welke plek dan ook kan allesoverheersend zijn. Tel daar een flinke dosis schaamte bij op als de jeuk bij de vulva zit. Krabben is een slecht idee. Het helpt even, omdat de pijn de jeuk overstemt. Maar uiteindelijk zorgt de schade van het krabben weer voor nieuwe jeukprikkels.
“Krab je?” ‘Nee.’ De eerste keren op het spreekuur snapte ik niet hoe het kon dat ik vervolgens een compleet kapotte vulva zag bij onderzoek. Inmiddels weet ik dat er heel veel manieren zijn om te krabben zonder het krabben te noemen: heel hard droogwrijven met toiletpapier in plaats van deppen, met een aan de waslijn gedroogde stugge handdoek hard afdrogen, of op de rand van je stoel op school heen en weer rijden. Dan noem je het misschien geen krabben, maar stuk gaat het wel. En krabben als je slaapt gaat vaak ongemerkt.
Annemijn is vier jaar en zit net op school. Sinds die tijd zit er soms een streepje afscheiding in haar ondergoed en ze heeft regelmatig jeuk. Door die vieze onderbroeken wast ze haar vulva met zeep, maar daardoor is het alleen maar erger geworden. Toiletbezoek bij kleuters gaat op school anders dan thuis. Plassen en rustig droogdeppen gaat vaak snel, want als je net zo leuk aan het spelen bent, heb je daar geen zin in. Toiletpapier op school is hard en de hygiëne van de gemiddelde kleuter laat te wensen over. Niet zo gek dus dat er dan viezigheid achterblijft en dat gaat jeuken. Een vulva wassen met zeep of nog erger, geparfumeerde crèmes of speciale spoelingen, werkt averechts. Lauw water en goed spoelen of in bad, dan gaat het vanzelf een stuk beter.
Eind van de middag komt Julie. Ze is inmiddels veertien en lijkt weinig meer op de foto in haar patiëntendossier, gemaakt bij haar eerste bezoek. Na een zoektocht naar de diagnose komt ze sinds een paar jaar regelmatig bij ons op controle. Julie heeft lichen sclerosus, een chronische aandoening. Mensen kennen het soms van volwassen vrouwen, maar op dit spreekuur zien we regelmatig jonge meiden. Het is een auto-immuunziekte waarbij de huid ontstoken raakt; jeuk en pijn staan op de voorgrond. We zien witte en rode plekken, en soms wondjes of ontvelde huid. Het is belangrijk om goed te blijven smeren met verschillende soorten zalf. Hoe beter we opvlammingen kunnen voorkomen, hoe stabieler de lichen sclerosus blijft.
Het vervelende is dat de ontstekingen kunnen zorgen voor vergroeiingen van de vulva en die gaan niet meer weg. Daar merkt Julie nu misschien nog niet zo veel van. Maar bijvoorbeeld bij seks kunnen zulke vergroeiingen echt vervelend zijn. En een niet goed gecontroleerde lichen sclerosus geeft ook een hogere kans op vulvakanker.
Julie vindt dat het prima gaat, zo goed dat ze eigenlijk ook weleens vergeet om te smeren. Als we doorvragen betekent weleens niet smeren eigenlijk: bijna nooit smeren. Ze smeert inmiddels zelf. En dus vooral heel vaak niet. Ze heeft immers geen jeuk en ze wil niet anders zijn dan anderen. Die vette zalf smeren als je bij een vriendin logeert, is irritant. Ik ben blij als pubers eerlijk zijn. Klachten kunnen een goede raadgever zijn, maar niet altijd. Bij het gynaecologisch onderzoek laten we Julie meekijken met de spiegel. Zo kunnen we haar uitleggen wat we zien en waar ze moet smeren. We schrikken, de vulva is vuurrood en de lichen is onrustig. Nu Julie eerlijk heeft verteld dat het smeren een strijd is, begrijpen we dit ook beter. Dit gesprek over het belang van smeren gaan we vast nog wel vaker met haar hebben, voor vandaag genoeg besproken.
Lotte is net acht geworden en met spoed extra op het spreekuur erbij geplaatst. Gisteravond werd ze wakker, gillend van de pijn bij haar vagina. Lotte en haar moeder kijken wanhopig. Nu gaat het wel, maar ze is heel bang dat ze vanavond weer zo veel pijn gaat krijgen. Gelukkig is een diagnose soms niet zo ingewikkeld. Lotte klimt in de gynaecologische stoel alsof het een turntoestel is.
Al vrij snel zien we een klein wormpje onderweg om de vagina in te kruipen. Dat is dus de boosdoener. Voor de pubertijd is het slijmvlies in de vagina dun als vloeipapier. Wormpjes geven vaak jeuk bij de anus. Maar als ze ’s avonds hun weg naar de vagina vinden is het alsof er een schuurpapier over het slijmvlies gaat. Lotte kunnen we makkelijk van haar probleem afhelpen en zwaaien we na dit bezoek weer vrolijk uit.
'Saar is 15 jaar en slaapt 's nachts op drie handdoeken tegen het doorlekken'
Dr. Emmy van den Boogaard (42) is kindergynaecoloog bij het Emma Kinderziekenhuis van Amsterdam UMC. In haar werk bij het Kinderbuikcentrum ziet zij vooral jonge meiden met zeldzame én juist veelvoorkomende gynaecologische problemen.
