Henk Schiffmacher (68) heeft zes jaar lang gewerkt aan zijn boek TATTOO. 1730s-1970s. Henk Schiffmacher’s Private Collection: een overzicht van meer dan twee eeuwen tatoeage-geschiedenis.
Vrouwen nemen een bijzondere rol in, als het om de geschiedenis van de tattoo-kunst gaat.
Eeuwen geleden, in tijden van inheemse volkeren, werden tatoeages en het toebrengen van littekens gebruikt als een soort vaccin. “Vooral in primitieve samenlevingen, waar vrouwen veel kinderen moesten baren, werd het zetten van tatoeages gezien als het aansterken van het helingssysteem.”
Daarbij moesten tatoeages er vaak ook voor zorgen dat er geen boze of nare dingen het vrouwelijk lichaam zouden binnendringen. “Tatoeages moesten de vrouw beschermen tegen geesten of muizen”, vertelt Schiffmacher.
Lees ook
Diny Bogerd (78) is dol op tatoeages: ‘Het loopt inmiddels de spuigaten uit’
In de 18e eeuw werden veel getatoeëerde mensen overgebracht naar het westerse leven, door bijvoorbeeld ontdekkingsreizigers. “Deze mensen moesten dan op bezoek bij de koning en koningin, die zich vergaapten aan de tatoeages. Vervolgens verdwenen zij op de kermis”, legt Schiffmacher uit.
In Amerika offerden vrouwen in de twintiger jaren van de vorige eeuw namelijk hun lichaam op voor een carrière op de kermis of in het circus. “Die vrouwen stonden dan naast een Siamese tweeling en de man die zwaarden inslikt.”
In de jaren vijftig kreeg de tatoeage op de kermis ook een verleidende rol. “Je betaalde een dubbeltje om even in de tent te kijken naar een getatoeëerd echtpaar. Twee dubbeltjes voor meer actie en drie dubbeltjes voor nóg meer actie. Het was een soort peepshow.”
Tekst gaat door onder de foto
De bekende Amerikaanse getatoeëerde vrouw Artoria Gibbons, rond 1920. Gibbons was een van de langst optredende ’tattooed ladies’ ooit. Tot 1981 werkte ze in het circus, musea en op de kermis. Bron: Courtesy of the Schiffmacher Tattoo Heritage
Pas in de jaren 80 werd het een trend onder vrouwen. “Een vrouwentijdschrift publiceerde destijds een artikel over een aantal vrouwen met een kleine tattoo. Daarna hadden mijn vrouw Louise en ik opeens tientallen vrouwen in de stoel.”
Het aantal vrouwen in hun tattooshop nam de decennia daarna ook toe. “In de jaren negentig tatoeëerden we ongeveer 60 procent mannen en 40 procent vrouwen. Tegenwoordig is dat gelijk aan elkaar.”
Lees ook
Pcilla (34) heeft spijt van tattoo in gezicht: ‘Mensen hebben vooroordelen’
Toch is er wel een verschil tussen mannen en vrouwen. “Je kunt zeggen dat vrouwen wat voorzichtiger te werk gaan”, zegt Schiffmacher. “En mannen zijn impulsiever. Zij zetten bijvoorbeeld veel eerder de naam van hun vrouw op hun arm.”
En om de discussie voor goed te beëindigen: “Vrouwen kunnen over het algemeen veel beter tegen de pijn die erbij komt kijken. Ze hebben een veel hogere pijngrens dan mannen. Daarbij zetten mannen vaak impulsiever een grotere tattoo. Vrouwen zijn veel beter voorbereid.”
Schiffmacher merkt dat tatoeages veranderen. “Vooral vrouwen worden beïnvloed door influencers, halen hun ideeën van Pinterest en willen een look a like zijn. Het moet wel authentiek blijven”, vindt hij. Zo drukt hij de jongere generatie op het hart om juist van Pinterest weg te blijven. “En laat je niet beïnvloeden door bijvoorbeeld Rihanna. Zoek het bij je eigen heritage en in je familie, dan kom je vast tot iets unieks.”
Zijn vrouw Louise merkt daarbij dat een eerste tatoeage tegenwoordig eerder op een zichtbare plek wordt geplaatst. “Vroeger tatoeërden wij op verborgen plekken, zodat je er langzaam aan kunt wennen. Nu begint iedereen met tattoos in hun nek of op hun hand”, zegt ze. “De oude garde raadt dat nog steeds af.”
Lees ook
Tattoo-artiesten Henk en Louise Schiffmacher over hun woning: ‘Het is een helhuis’
Schiffmacher heeft nog een andere tip: “Houd rekening met je lijf. Er wordt heel erg gedacht vanuit het jonge lichaam, terwijl je lichaam eigenlijk geen rechte lijnen toelaat. We krijgen uiteindelijk toch te maken met zwaartekracht. Zit je dan, onderuitgezakt op je campingstoel na vier kinderen.”
Ook wil hij jonge meiden duidelijk maken dat zij een tattoo niet “voor zichzelf zetten”. “Je laat je haar ook niet enkel voor jezelf knippen. Het is allemaal een vorm van communicatie. Het bepaalt wie jij bent”, vindt Schiffmacher.
“Meiden willen dan een tatoeage op hun hand zetten, die zij makkelijk kunnen lezen. Dat moet dan een leidraad zijn voor de rest van hun leven. Maar om nou ‘haal adem’ op je hand te zetten, vind ik gewoon dom. Denk na.”
