Gisteren bracht het UZ Gent (Vrouwenkliniek en Transplantatiecentrum) het nieuws naar buiten dat zij recent de eerste baarmoedertransplantatie van het land uitvoerde. Met succes.
Gynaecoloog prof. dr. Dick Schoot van het Catharina Ziekenhuis in Eindhoven is nauw betrokken bij dit jarenlang durende proces. Wij belden hem op om te praten over dit goede nieuws.
“Het proces gaat terug naar 2012-2013”, vertelt dr. Schoot als we hem bellen. “Het is een onderzoeksproject voor twintig patiënten.” Hij doelt op de studie die UZ Gent in 2012 onder leiding van prof. Steven Weyers is gestart. De studie onderzoekt de mogelijkheid om de baarmoeder van een hersendode orgaandonor te transplanteren in een vrouw met het Mayer-RokitanskyKüster-Hauser-Syndroom: iemand die geen of een onderontwikkelde baarmoeder, maar wel één of beide eierstokken heeft. UZ Gent is het enige centrum in de Benelux die deze transplantatie uitvoert, wereldwijd zijn er tien centra. Van de negen vrouwen die een baarmoeder van een levende donor kregen, hebben ondertussen zes vrouwen een gezond kindje op de wereld gezet. In Brazilië heeft een vrouw die een baarmoeder van een overleden donor kreeg, een gezond kind ter wereld gebracht. Dat nieuws werd vorige week bekend.
“We zijn al jaren bezig met dit onderzoek, omdat er zoveel facetten aan vast zitten die er normaal niet zijn. Tijdens de transplantatie hechten transplantatiechirurgen en gynaecologen de baarmoeder in, dus beide artsen zijn daarbij betrokken. Daarnaast moeten er bepaalde medicijnen aan de patiënt worden gegeven waar wéér andere artsen bij nodig zijn. Je hebt kennis over de baarmoeder nodig: bijvoorbeeld hoe lang een baarmoeder ‘bewaard’ kan worden, dit is nodig om te weten hoeveel tijd je hebt om een baarmoeder terug te plaatsen, etc. En mijn stukje is om te kijken hoe de baarmoeder beweegt, voor en na de transplantatie”, vertelt Schoot.
Lees ook
Servische vrouw krijgt baby dankzij baarmoederdonatie van tweelingzus
Na dit proces is de volgende uitdaging om een perfecte match te vinden tussen patiënt en donor. “De vrouwen moeten de studie snappen, en weloverwogen aan dit proces meedoen. Zijn ze daartoe in staat, dan vindt er een IVF-procedure plaats. Vervolgens moeten er voldoende, zo’n acht, gezonde embryo’s zijn, voordat overgegaan kan worden op transplantatie.” Een heel proces voor de moeder die droomt van een kind, maar op zoek gaan naar een donor is ook een lastige kwestie. “Sommige vrouwen staan al driekwart jaar tot een jaar op de wachtlijst. Als er een donor – die niet meer in staat is om verder te leven – is gevonden en dit óók een match blijkt te zijn, wordt de baarmoeder van haar verwijderd. Die baarmoeder wordt in een heel korte tijd onderzocht en volledig schoongemaakt. Daarna wordt de baarmoeder pas overgeplaatst.”
Dick Schoot:
Als de transplantatie goed is gegaan, zoals nu in België, worden de embryo’s na een jaar teruggeplaatst. “Je moet natuurlijk eerst wachten tot het systeem volledig hersteld is, en in het officiële onderzoek is zwanger worden een jaar na de transplantatie mogelijk”, vertelt de arts. Mócht de patiënt zwanger worden, dan zal deze patiënt nooit natuurlijk bevallen. “Een normale geboorte is niet mogelijk vanwege het litteken tussen de baarmoeder en de vaak klein aangelegde vagina, dus het moet via een keizersnede. Er zitten veel kleinere risico’s aan verbonden, die ik overigens niet ga noemen, want dan maak ik vrouwen alleen maar onnodig bang.”
Over de risico’s van een transplantatie wil Schoot wel wat vertellen. “Tijdens de transplantatie kan het alsnog zijn dat de donor niet geschikt blijkt te zijn, waardoor complicaties opkomen. Na de operatie kunnen mensen infecties krijgen of afstoting oplopen.” Dat het proces niet gezond is voor je lichaam, mag dus duidelijk zijn. “Daarom wordt de baarmoeder ná een mogelijke zwangerschap weer verwijderd. De medicijnen die je krijgt toegediend zijn niet goed voor het lichaam. Het is beter om dit voor één doel, namelijk één kind, te doen.” Of dit dan niet weer een heftige ingreep zou zijn? “Met alle respect, een transplantatie is een heel secure operatie die vier tot acht uur kan duren, de baarmoeder verwijderen is minder heftig.” Schoot geeft aan dat het volledige proces sowieso als heftig wordt ervaren voor de patiënt. “Je moet je voorstellen dat deze vrouwen bijvoorbeeld voor ’t eerst een menstruatie meemaken. Ik mag er niet te veel persoonlijke dingen over zeggen, maar dat een baarmoeder overgeplaatst kan worden, is héél uniek.”
Lees ook
Braziliaanse krijgt baarmoeder van overleden vrouw en brengt jaar later kindje ter wereld
Schoot kijkt positief naar de toekomst, maar geeft aan dat het écht een uniek proces is. “Ik denk dat dit wel een doorbraak kan worden, en dat dit ook zeker een toekomst krijgt, maar ik hoop wel dat dat op een secure en weloverwogen manier wordt gedaan. De spanning is er vanaf, en de meest ‘kritische’ periode na transplantatie is achter de rug, daarom is dit nieuws ook naar buiten gebracht. Dus we zijn heel opgelucht.”
