Koningin Elizabeth is donderdag overleden op 96-jarige leeftijd. Ze was 70 jaar koningin van Groot-Brittannië en Noord-Ierland, het langst regerende staatshoofd ter wereld. Dit was haar leven.
Standvastig, plichtsgetrouw en gerespecteerd: zo wordt ze het vaakst omschreven.
Elizabeth Alexandra Mary kwam ter wereld in Londen op 21 april 1926. Met een trits getuigen erbij, heel normaal in die tijd. Haar ouders waren prins Albert en gravin Elizabeth Bowes-Lyon. Vier jaar later werd zusje Margaret geboren.
Paardenfan ‘Lilibet’ volgde op haar derde haar eerste rijles en kreeg een jaar later haar eigen shetlandpony. Elke avond voerde en verzorgde het prinsesje dertig speelgoedpaarden. Ze bond koorden als teugels aan haar bedpalen om haar neppaarden aan te drijven.
Haar loslippige gouvernante Marion Crawford deed deze ‘onthullingen’ en werd daarom verbannen van het hof. De gouvernante onthulde later in een boek ook nog hoe Lilibet een volle inktpot over haar hoofd goot toen ze zich verveelde tijdens een Franse les.
Dit bericht op Instagram bekijken
Met haar moeder en zusje Margaret
Dit bericht op Instagram bekijken
De kans dat Lilibet koningin zou worden was klein als derde in lijn voor troonopvolging, na haar oom en vader. Als ze later groot was, wilde ze op het platteland leven.
Maar het liep allemaal anders toen haar oom Edward VIII abdiceerde in 1936 om te trouwen met een katholieke gescheiden Amerikaanse, genaamd Wallis Simpson. Waardoor zijn verlegen en stotterende jongere broer Albert koning George werd in 1937. Als zijn oudste dochter – en bij gebrek aan broers – werd Lilibet troonopvolger. Volgens haar oma bad ze voor het slapengaan “vurig voor een broertje”. Maar dat broertje kwam niet.
Tijdens de kroning van haar vader in 1937
Op het balkon van Buckingham Palace
Het koningschap vergt grondige voorbereiding en Elizabeth vatte haar taak uiterst serieus op. De prinses studeerde geschiedenis en kreeg godsdienstles van de aartsbisschop van Canterbury. Op haar 21ste reisde ze met haar ouders door Zuid-Afrika. Ze gaf toen een van haar beroemdste radiotoespraken, waarin ze beloofde:
“Ik verklaar aan u dat mijn hele leven, of het nu lang of kort is, zal worden gewijd aan uw dienst en de dienst van het grote keizerlijke Gemenebest waartoe wij allemaal behoren.”
Dit bericht op Instagram bekijken
Op haar dertiende ontmoette Elizabeth de Griekse (en armlastige) prins Philip, hij was toen achttien jaar. Volgens haar gouvernante sloofde hij zich die zomer flink uit door te showen hoe behendig hij was. Met succes: Lilibet kon schijnbaar haar ogen niet van hem afhouden en besloot dat hij haar toekomstige echtgenoot moest worden. Ze waren verre verwanten: koningin Victoria was hun betovergrootmoeder. Ook stamden ze allebei af van een Deense koning.
Ze trouwden na de oorlog op 20 november 1947. Het huwelijk was “een welkome gelegenheid voor vrolijkheid in het grimmige Engeland”, schreef de New York Times.
De bruiloft op 20 november 1947:
Luitenant Philip Mountbatten offerde zijn titels, naam en carrière op om Elizabeth bij te staan. Hij groeide uit tot een sterke en eigenzinnige man die invulling wist te geven aan zijn rol in haar schaduw. Lees meer over hem in dit profiel door royaltyverslaggever Sam Hoevenaar.
In 1948 werden Elizabeth en Philip voor het eerst ouders toen Charles werd geboren. Dochter Anne volgde in 1950.
Elizabeth was 25 jaar toen haar zieke vader (hij had longkanker) in zijn slaap stierf – en zij dus koningin werd. Dat gebeurde in 1952. Ze was op dat moment met Philip in Kenia, en keerde onmiddellijk terug naar Londen.
In 1953 werd ze officieel gekroond:
Het Britse Rijk was immens toen Elizabeth hoofd van de Commonwealth werd. Een groot deel van Afrika viel nog onder de ‘rijken en territoria’ waarvan zij staatshoofd werd, net als de ‘dominions’ van Canada, Australië, Nieuw-Zeeland en Zuid-Afrika.
In Groot-Brittannië waren klassenverschillen allesbepalend, werden moordenaars nog opgehangen en was homoseksueel gedrag verboden. Massa-immigratie moest nog beginnen, snelwegen en supermarkten waren er niet. Een fractie van de Britten kon op tv in zwart-wit naar de BBC kijken.
De koningin ontwikkelde zich in de jaren vijftig als vorstin, maar werd in die begintijd soms meegezogen in politiek gekonkel. Zo koos ze in 1957 een andere opvolger voor een afgetreden premier dan verwacht. Vriend en vijand vonden er wat van.
In 1963 werd ze opnieuw in verlegenheid gebracht toen ze wéér de ‘verkeerde’ koos. Dit leidde ertoe dat de koningin geen leiders meer hoefde te kiezen voor de politieke partijen – scheelde veel gedoe.
Elizabeth en Philip breidden hun gezin in de jaren zestig uit. Andrew werd geboren in 1960, tien jaar na de geboorte van Anne. Vier jaar later gevolgd door Edward.
Het hele gezin op Balmoral in 1972
116 kinderen stierven in 1966 toen een steenkoolmijn instortte in het dorp Aberfan in Wales. In totaal kwamen 144 mensen om. Pas na acht dagen bezocht de koningin de getroffen gemeenschap. Dat het zo lang duurde, betreurde ze later.
Elizabeths populariteit nam in de jaren zeventig en tachtig aanvankelijk af, de Britten waren niet meer zo idolaat als voorheen. Maar toen ze 25 jaar koningin was in 1977, vierde het hele land uitbundig feest.
Fotobron: East Riding Archives
Een ander bepalend moment was toen de IRA in 1979 een aanslag pleegde op Philips favoriete oom Lord Mountbatten. Ze bliezen zijn vissersboot op in West-Ierland. Hij kwam daarbij om, samen met zijn kleinzoon en twee vrienden. Het paleis was tot het bot geschokt.
Ook de koningin zelf werd in die tijd een doelwit: een jongen (17) schoot tijdens een ceremonie op haar met losse flodders. En in 1982 drong de werkloze Michael Fagan haar slaapkamer binnen, waar hij oog in oog met haar kwam te staan.
Haar ‘annus horribilis‘, zoals ze het zelf noemde, was 1992. Er gebeurde bijzonder veel wat Elizabeth persoonlijk raakte:
De Queen bezoekt haar afgebrande kasteel:
Fotobron: AP Photo/Gillian Allen
Na de dood van Diana in 1997 bleef Elizabeth op Balmoral met William en Harry – tot verbijstering van het grote publiek. De woede verdween pas toen ze terugkeerde naar Londen, de vlag op Buckingham Palace halfstok hing, met mensen buiten sprak en een toespraak op tv hield:
De rust keerde terug. In 2005 – na járen van “kunnen ze wel, kunnen ze niet”, trouwden Charles en Camilla. De koningin, als hoofd van de Church of England, woonde de burgerlijke ceremonie niet bij. Ze was wel aanwezig bij de kerkzegening en gaf daarna een groot feest.
In 2019 beleefden Elizabeth en haar familie een tweede annus horribilis: prins Philip (97) botste zonder gordel op een auto met twee vrouwen en een baby. Verder gaf prins Andrew een ‘rampzalig’ interview over zijn band met de veroordeelde Jeffrey Epstein. Ook was de koningin betrokken bij een constitutionele crisis in relatie tot premier Boris Johnson. En in de tussentijd sprongen de tabloids bovenop de groeiende afstand tussen William en Harry en hun echtgenotes. Begin 2020 stapten Harry en Meghan uit het koningshuis.
Een Britse vorst sterft in het harnas. Elizabeth zag haar taak als een opdracht van God. Abdiceren, zoals Beatrix deed in 2013, gebeurt in principe niet. Elizabeth was sinds 2007 dan ook het langst regerende staatshoofd ter wereld.
Elizabeth volgde tientallen jaren dezelfde onveranderlijke routine, die maakte haar tot wie ze was. Haar voorspelbaarheid, stoïcisme en plichtsgetrouwheid vonden veel Britten haar sterke kracht. Zo noemde oud-premier David Cameron haar “een permanent anker, dat zich schrap zet tegen stormen en ons met zekerheid aan de grond zet”. Kleinzoon prins William putte naar eigen zeggen kracht uit haar voorbeeld van “plicht en mededogen” en van wat hij haar “aangeboren gevoel van kalmte en perspectief” noemde.
Zelf prees ze echtgenoot Philip tijdens hun gouden huwelijksvieringen als “mijn kracht al die jaren”.
Deze foto’s liet ze via Instagram delen na zijn dood:
Dit bericht op Instagram bekijken
Hun 73-jarige huwelijk eindigde toen Philip in april 2021 op 99-jarige leeftijd stief. Vanwege coronamaatregelen zat de koningin tijdens de begrafenis op afstand van haar familie in St George’s Chapel in Windsor Castle.
Dat leverde een eenzaam beeld op:
Lees ookVan rouwstoet tot besloten ceremonie: dit was de uitvaart van prins Philip
Elizabeths gezondheid ging in 2021 langzaam achteruit. Zo werd ze in oktober opgenomen in het ziekenhuis, en moest op doktersadvies een paar weken rust houden. Toch sprak ze tijdens de klimaattop de politieke leiders toe via een video:
“Ikzelf hoop dat deze conferentie een van die zeldzame gelegenheden zal zijn waar iedereen de kans krijgt om boven de politiek van het moment uit te stijgen en echt staatsmanschap te bereiken.”
Schilderij ter ere van haar diamanten jubileum in 2019. Koningin Elizabeth in Westminster Abbey
