Uit onderzoek van het Radboud UMC deze week bleek dat een op de vijf vrouwen tijdens de zwangerschap te maken krijgt met angst en somberheid. Klachten waar nauwelijks over wordt gesproken. Zelfs niet als het uitmondt in een postnatale depressie.
Selina van den Brink (34), Noga Yaron (35) en Kirsten van Schijndel (36) vertellen over het verdriet dat ontstaat als de beloofde roze wolk tijdens je zwangerschap in geen velden of wegen te bekennen is.
“Toen ik zwanger raakte van Bodhi (2), was er in mijn vriendengroep sprake van een enorme babyboom”, vertelt Kirsten. “Acht vriendinnen waren tegelijk in verwachting. Iedereen zat op een roze wolk, behalve ik. Die euforie die zij beschreven herkende ik totaal niet. En dat terwijl het kindje heel gewenst was en ik vrijwel meteen zwanger raakte. Ik heb van dat voortraject dus weinig stress gehad. Toch voelde ik me neerslachtig. Ik zocht op internet naar verhalen van mensen met vergelijkbare gevoelens, maar kon niks vinden. Iedereen leek het geweldig te vinden. Ik ging alleen maar meer uitkijken naar de geboorte. Dat was de eindstreep, daarna zou het allemaal voorbij zijn.”
Verhalen zoals die van Kirsten staan niet op zichzelf. Een op de vijf vrouwen kampt met mentale problemen tijdens de zwangerschap, zo blijkt uit de studie van het Radmoud UMC dat is gepubliceerd in het Journal of Women Health. Daarin komt ook naar voren dat vrouwen maar zelden hulp vragen voor klachten die kunnen wijzen op een prenatale depressie. ‘De onjuiste gedachte dat deze gevoelens erbij horen is wijdverbreid’, schrijven de onderzoekers.
Ook Selina zag in eerste instantie geen reden om hulp te zoeken toen ze merkte dat ze op haar derde zwangerschap anders reageerde dan op de eerdere. ‘Bij die eerste twee was ik meteen euforisch, nu niet. Terwijl het een heel weloverwogen keuze was om voor een derde kindje te gaan”, vertelt ze. “Eerst dacht ik: misschien moet het even landen, maar het gevoel van spijt werd alleen maar groter en stortte als een vloedgolf over me heen. Ik raakte in paniek en dacht: we kunnen niet meer terug. Bij acht weken zwangerschap schreeuwde ik dat het kind nú uit mijn lijf gehaald moest worden. Dat was schrikken. Het staat namelijk haaks op wie ik ben en hoeveel ik van mijn kinderen houd.”
Toen Selina een paar weken later haar zoveelste paniekaanval kreeg, trok haar man aan de bel. “Hij zei: ‘Ik wil dat je hulp gaat zoeken, want dit is niet meer verantwoord’. Dat hielp. Via de huisarts kwam ik bij een praktijkondersteuner terecht, met wie ik een goede klik had. Ik durf nu wel te zeggen dat ik dat zij én mijn netwerk mijn redding zijn geweest. Als ik tegen hen niet zo eerlijk was geweest, weet ik niet of ik er zo goed was uitgekomen.”
Tekst gaat verder onder foto.
Selina van den Brink met dochtertje Sage (2).
Selina’s klachten verdwenen toen Sage (nu 2) na ruim 39 weken zwangerschap geboren werd. “Vanaf het moment dat ze op mijn buik werd gelegd was het alsof er een knop werd omgezet. Zelfs mijn man zei: ‘Hé, je bent er weer’. Ik kan dat niet verklaren. De kans dat de prenatale depressie zou omslaan in een postnatale depressie was groot, maar dat gebeurde niet. Ik voelde geen angst, gelatenheid of paniek meer. Alleen maar liefde voor haar. Daar ben ik onwijs dankbaar voor. Hoewel er daarna nog wel een lange periode van verdriet en rouw volgde over alles wat er was gebeurd, weet ik nu dat ik het mezelf niet kwalijk hoef te nemen. Ik kon er niks aan doen en Sage ook niet. Zij was gewenst, ik kon alleen even niet bij dat gevoel komen.”
Bij Selina was er geen duidelijke medische oorzaak aan te wijzen voor haar depressieve gevoelens, bij Noga wel. Zij kampte met Hyperemesis Gravidarum, een zwangerschapsziekte die gepaard gaat met extreme misselijkheid en spugen. “De eerste weken dacht ik dat het erbij hoorde. Maar al snel kon ik helemaal niks meer behalve spugen en slapen”, zegt Noga. “Depressies ontstaan ook door onbegrip. Toen ik vanwege het onophoudelijke spugen ziek thuis kwam te zitten, merkte ik pas dat iedereen eigenlijk te druk was met zijn eigen leven om er echt voor me te zijn. Ik kon niks met alle goedbedoelde adviezen als ‘dit hoort erbij’ en ‘je moet toch wat eten’, terwijl ik nog geen slok water binnenhield. Ik voelde me ontzettend alleen.”
Zonder dat Noga het zelf in de gaten had, zakte ze steeds verder weg in een prenatale depressie. “Ik haatte de zwangerschap. Ik haatte de baby. Als iemand me feliciteerde, dacht ik : waarom doe je zo enthousiast? Wees vooral niet blij voor me.”
“Ik wilde geen babykleding kopen en geen babykamer inrichten, terwijl ik daar juist vooraf zo naar uitgekeken had. Toen we voor kerst naar mijn schoonouders reden, vroeg ik aan mijn vriend wanneer we een afspraak zouden maken voor abortus. Toen hij me vervolgens heel raar aankeek, was ik in shock. Was het echt mogelijk dat hij hier anders over dacht dan ik? Mijn moeder was de enige die mijn gevoelens enigszins leek te begrijpen. Ook zij was heel ziek geweest toen ze zwanger was. Ik vroeg haar: ‘Haatte je mij toen ook?’. Toen ze ‘ja’ zei was dat een opluchting, ook al ging het over mij.”
Lees ook
Kelly had een prenatale depressie: ‘Ik dacht: hoe kom ik van de baby af?’
Natuurlijk zijn er in die periode wel mensen geweest die opperden om hulp te zoeken, maar Noga wuifde dat weg. “Ik denk omdat het zou bevestigen dat het niet goed ging, terwijl ik zo graag een normale zwangerschap wilde.”
Na 25 weken maakten Noga’s donkere gevoelens plotseling plaats voor geluk. “Ineens kwam het besef dat ik zwanger was. En begreep ik niks meer van eigen gevoelens. Hoe kon het dat ik dit kindje haatte? Het voelde als een grote mindfuck.” De omslag betekende overigens niet dat alle problemen opeens opgelost waren, want na een traumatische bevalling kwamen de ‘demonen’ ’s nachts terug. Tijdens een gesprek met een jobcoach viel het kwartje dat het helemaal niet goed ging, zoals Noga al die tijd zelf had willen geloven.
Tekst gaat verder onder foto.
Noga Yaron en haar zoontje Nevo (4).
Noga: “Ik krijg inmiddels hulp om te leren wat liever voor mezelf te zijn. Om te leren dat die gevoelens die ik had niet mijn schuld waren. Maar het blijft lastig. Mijn zoontje, Nevo, trekt meer naar zijn vader toe dan naar mij. Ook dat voelde lange tijd als een afwijzing en is iets waar ik aan werk.”
Lang heeft dit alles Noga ervan weerhouden om een tweede kind te krijgen, maar nu zijn ze het toch weer aan het proberen. “Dit keer staat wél iedereen – mijn man, familie, vrienden, de verloskundige, psycholoog en gynaecoloog – standby om me te helpen, mocht het misgaan. Want een prenatale depressie zoals toen: dat nooit meer.”
Voor Kirsten is zeker dat het bij die ene zwangerschap blijft. De eindstreep waar ze de hele zwangerschap zo naar verlangde gaf niet de gehoopte opluchting. Dat kwam mede door een traumatisch verlopen bevalling, waarbij zoontje Bodhi een hersenbeschadiging opliep.
“Ik wil niemand ooit nog zo ziek maken. Mezelf niet, maar een kindje zeker niet. Ondanks dat ik meermaals om een keizersnede heb gevraagd, is er niet naar me geluisterd. Dat heeft tot blijvend letsel geleid en laat mij achter met het gevoel dat ik hem niet goed heb beschermd. Met behulp van traumatherapie probeer ik alle gebeurtenissen tijdens mijn zwangerschap en de bevalling een plekje te geven. Ook vind ik het belangrijk om mijn verhaal te delen. Ik hoop dat het hierdoor voor zwangere vrouwen in de toekomst makkelijker wordt om aan de bel te trekken. Bij familie, bij specialisten en ook op social media. Overal hoor je alleen verhalen over hoe het zou moeten zijn, maar dat komt niet altijd overeen met de werkelijkheid.”
Kirsten van Schijndel met zoontje Bodhi
Lees ook
Topsporter over postnatale depressie: ‘Ze zeiden dat ik mijn team in de steek liet’
