In Amerika laait het abortusdebat flink op nu het Hooggerechtshof van plan is uitspraken te herroepen die het recht op abortus garanderen. De bekendste hiervan is ‘Roe vs Wade’ uit 1973.
De laatste dagen wordt deze uitspraak overal genoemd, maar hoe zat het ook alweer precies? Hieronder een opfriscursus.
Abortus is in de Amerikaanse politiek een enorm gevoelig onderwerp – de wetgeving verschilt bijna per staat. Zo’n vijftig jaar geleden was de situatie een stuk conservatiever. Roe vs. Wade werd in één klap een van de meest baanbrekende en controversiële uitspraken die het Amerikaanse Hooggerechtshof ooit deed.
De uitspraak ontleent zijn naam aan Jane Roe (een alias voor Norma McCorvey) en de openbaar aanklager Henry Wade. Roe was een alleenstaande vrouw uit Dallas (Texas), die in 1969 zwanger raakte van haar derde kind. Ze wilde een abortus, maar dat was geen optie. In Texas was dit namelijk illegaal, tenzij de moeder in levensgevaar was.
Roe werd gekoppeld aan twee advocaten die haar hielpen bezwaar aan te tekenen. Dit was een proces dat jaren in beslag nam. In juni 1970 oordeelde een panel van drie rechters dat de wetgeving in Texas het recht op privacy schond en ongrondwettelijk was. De zaak ging vervolgens naar het Hooggerechtshof, het hoogste Amerikaanse rechtsorgaan.
In januari 1973 sloten deze rechters zich aan bij het eerdere oordeel: het recht op zelfbeschikking valt onder het recht op privacy, en dát wordt beschermd door de grondwet. De meeste wetten die abortus verboden of hier voorwaarden aan stelden, waren dus ongrondwettelijk. Als gevolg daarvan werd die wetgeving van verschillende staten opgeheven. Dit was overigens te laat voor Roe: zij beviel in de zomer van 1970 van haar kind en gaf het op ter adoptie.
In 1992 werd Roe vs Wade nog eens bevestigd met een andere uitspraak: Planned Parenthood versus Casey. Maar de strijd voor zelfbeschikkingsrecht is allerminst gestreden. Amerika heeft een enorme pro-life lobby en die heeft al vaak geprobeerd om de uitspraak van 1973 terug te draaien.
En nu is dus het (overwegen conservatieve) Hooggerechtshof van plan om deze uitspraken te herroepen. Of dat ook daadwerkelijk zal gebeuren moet nog blijken, maar de Amerikaanse regering werkt alvast aan een plan om noodanticonceptie toegankelijker te maken.
Wil je meer lezen over abortus en de discussies daar omheen? Lees dan dit artikel met onderzoeker en activist Lucía Berro Pizzarossa.
Baas in eigen buik, óók in 2022: demonstratie in Amsterdam aangekondigd
