Rapport: Nederland gebruikte structureel en extreem geweld in Indonesië

16-02-2022 | Jorieke van Noorloos

De Nederlandse regering en militaire leiding tolereerden doelbewust het stelselmatig en wijdverbreid gebruik van extreem geweld door Nederlandse militairen in de oorlog tegen de Republiek Indonesië.

Dat staat in het onderzoek Onafhankelijkheid, dekolonisatie, geweld en oorlog in Indonesië, 1945-1950.

Indonesië

Het is met subsidie en onderzoekskaders van de overheid uitgevoerd door het Koninklijk Instituut voor Taal-, Land- en Volkenkunde (KITLV), het Nederlands Instituut voor Militaire Historie (NIMH) en het NIOD Instituut voor Oorlogs-, Holocaust- en Genocidestudies.

De onderzoekers komen tot de conclusie dat het standpunt van 1969 onhoudbaar is, waarbij werd gesteld dat er wel excessen waren maar geen structureel geweld. Precieze cijfers van misdrijven en aantallen slachtoffers zijn niet te geven, aldus de onderzoekers nu. “Wel blijkt uit de bronnen dat extreem geweld van de kant van de Nederlandse krijgsmacht niet alleen wijdverbreid was, maar vaak ook bewust werd ingezet. Dit werd op alle niveaus – politiek, militair en justitieel – getolereerd.”

Thumbnail voor Koning maakt excuses voor geweld tijdens onafhankelijkheidsoorlog Indonesië

Koning maakt excuses voor geweld tijdens onafhankelijkheidsoorlog IndonesiëLees ook

Reden voor geweld

De reden voor het geweld tegen de Indonesiërs was volgens de onderzoekers dat Nederland de Republiek – die op 17 augustus 1945 de onafhankelijkheid had geproclameerd- koste wat kost wilde verslaan en bereid was vrijwel alles aan dit doel ondergeschikt te maken.

“Daarbij werden nadrukkelijk ook toen geldende ethische grenzen overschreden.” Nederland voerde uiteindelijk een uitzichtloze oorlog die steeds gewelddadiger werd, stellen de wetenschappers.

Guerrilla

Van Indonesische kant werd echter ook een harde guerrilla gevoerd. “Alle gewapende partijen pasten in deze oorlog vormen van extreem geweld toe. Het hevige geweld in de vroegste fase van de Indonesische revolutie, tegen, onder anderen, Indische Nederlanders en Molukkers – in Nederland bekend als de ‘Bersiap-periode’ – speelde wel een rol in de dynamiek van het geweld, maar was niet de reden voor de militaire herbezetting.”