Of er traditiegetrouw nu door de fracties taart wordt gegeten of troostvoer: de verkiezingen zijn achter de rug. Wat betekent de uitslag voor Nederland en wat staat ons te wachten? LINDA. duidt de verkiezingsuitslag samen met politiek verslaggever Floor Doppen.
“De uitslag laat zien dat de kiezers niet tevreden zijn over de afgelopen periode.”
“Het is tijdens de campagneperiode eigenlijk lang onduidelijk geweest waar het nu over ging. Er was niet één thema dat centraal stond en ook niet één lijsttrekker die echt vooraan stond bij debatten.
Opmerkelijk was dat Geert Wilders lange tijd afwezig is geweest. Ondanks dat ging het wel vaak over hem. Zo waren alle ballen op hem gericht toen hij voor het eerst tijdens deze campagne aanschoof bij het SBS-debat. Toch zagen we een fletse Wilders. Een Wilders die we niet echt kenden en zonder de bekende rake opmerkingen. Je kunt je zelfs afvragen of hij er wel zin in had om de grootste partij te worden. Hij leek zich meer senang te voelen bij de oppositie weer ingaan.
Waar we aan het begin van de campagneperiode een opmars zagen van het CDA en Henri Bontenbal vaak werd genoemd als mogelijke premierskandidaat, was er een duidelijke kanteling zichtbaar onder zwevende kiezers na de eerste nieuwe peilingen afgelopen vrijdag. Wat je daar duidelijk terugzag, was dat Henri Bontenbal in zijn optreden bij Nieuwsuur en het bespreken van Artikel 23, vrijheid van onderwijs, een onhandige uitspraak had gedaan. Hier kwam hij overigens later zelf wel op terug, maar vanaf dat moment kwam Rob Jetten steeds meer op.
De zwevende kiezers twijfelden tijdens deze campagneperiode veelal tussen twee partijen met een duidelijke boodschap: D66 en het CDA. Waarbij D66 staat voor een positieve toekomst en het CDA voor eerlijke politiek. Uiteindelijk kozen veel zwevende kiezers toch voor D66, de partij waarbij – om maar even bij hun eigen taal te blijven – het wél kon.”
Zó ziet Nicolás Keenan, de partner van D66-leider Rob Jetten, eruit
“Om voorop te stellen, de verkiezingsuitslag is de stem van het volk. Het is hét antwoord op de vraag: hoe gaat het nu met Nederland en wat vinden we eigenlijk van de huidig ontstane situatie? En elke partij die deel uitmaakte van Kabinet Schoof heeft zetels verloren.
Eigenlijk zegt dat dat de kiezers niet tevreden zijn over de afgelopen periode. Zo verlaat NSC zelfs de Kamer, is de BBB gehalveerd in het aantal zetels, en hebben de PVV en VVD ook wat zetels ingeleverd. Al was er bij de VVD ook blijdschap dat de schade beperkt is gebleven.”
“De formatie begint informeel gelijk al na de eerste exitpoll. De eerste telefoontjes worden dan al gepleegd en de eerste lijntjes worden uitgezet. Vandaag eten de fracties traditiegetrouw taart, al vraag ik me af of er bij sommige fracties troostvoer is besteld. Dinsdag zal Kamervoorzitter Martin Bosma samen met de fractievoorzitters samenkomen. Hierna wordt een verkenner aangesteld, die doorgaans wordt geleverd door de grootste partij. In dit geval gaat het om een verschil van een paar duizend stemmen tussen PVV en D66, het is daarom nog onduidelijk wie de grootste partij is en wie dus een verkenner naar voren kan schuiven.
Al gaan er binnen D66 al namen rond van mogelijke verkenners en wordt Thom de Graaff waarschijnlijk naar voren geschoven. Vandaag liet Geert Wilders weten het voortouw te willen nemen bij de formatie en een verkenner te willen aanstellen als blijkt dat zijn partij groter zal zijn dan D66. Ondanks het kleine verschil in het aantal stemmen is het overigens niet zo dat Wilders het hele formatieproces kan dwarsbomen om te voorkomen dat D66 alvast een verkenner naar voren schuift. Uiteindelijk is het de Tweede Kamer die bepaalt hoe de formatie gaat verlopen. Hierna wordt een informateur aangesteld en zullen de onderhandelingen beginnen.”
“Er zijn eigenlijk twee opties. De eerste optie is de middenvariant. Deze coallatie wordt gevormd door D66, VVD, GL-PvdA en het CDA. Het is een politiek werkbare keuze, maar emotioneel ingewikkeld. D66 wil graag samenwerken met GL-PvdA door de overeenkomsten tussen beide partijen, alleen heeft de VVD samenwerken met links uitgesloten. Als het de enige optie is dan zal de VVD opnieuw – zoals ze hier in Den Haag zeggen – over hun eigen schaduw heen moeten springen. Misschien verandert het vertrek van Timmermans nog iets aan deze keuze en komt er een partijleider bij GL-PvdA die beter overweg kan met Dilan Yesilgöz (partijleider VVD).
Dilan Yeşilgöz-Zegerius: 'Wat er na de Tweede Kamerverkiezingen gebeurde, was het zwaarste dat ik ooit had gevoeld'
“De tweede optie is een coalitie tussen D66, VVD, CDA en Ja21. Al lijkt het er nu niet op dat zij aan een meerderheid in de Kamer zullen komen. De partijen samen komen nu uit op 75 zetels en je moet 76 zetels hebben voor een meerderheid. Ik denk dat ze daar bij D66 blij mee zullen zijn, want dan is deze optie geen mogelijkheid en zal er gekeken moeten worden naar de middenvariant – waar de voorkeur van D66 sterk naar uitgaat. Het is dan aan de VVD om te besluiten of ze meedoen, zij hebben in dat geval dus best veel macht in handen. Een mogelijkheid is nog dat D66 een restzetel krijgt, dan zou de partij uitkomen op 27 zetels wat een coalitie over rechts mogelijk kan maken.”
“Dat zegt heel erg veel. In 1986 en 1989 won de grootste partij met het meeste aantal zetels, het was toen twee keer het CDA met een uitslag van 54 zetels. Het laagste aantal zetels van een winnende partij was in 2010, toen telde de grootste partij 31 zetels. Deze verkiezingen is het dus de eerste keer dat de winnende partij onder de dertig zetels uitkomt. Dat zegt veel over de bestuurbaarheid van een land. Een beetje fragmentatie (versplintering) hoort bij de Nederlandse cultuur, maar het laat wel zien hoe versplinterd de Tweede Kamer momenteel is. Geen partij is de duidelijke winnaar.”
Floor Doppen is politiek verslaggever bij BNR. De afgelopen tien weken nam ze je voor LINDA. mee in de weken naar de verkiezingen.
Het beste van LINDA. direct in je mail? Meld je aan voor onze nieuwsbrief.
Van vloeken in de kerk tot een emotioneel afscheid: zó reageerden de partijleiders op de exitpolls
Julot is nieuwsverhalenredacteur bij LINDA.nl. Ze houdt zich bezig met verhalen over het laatste nieuws – van wetsvoorstellen en het duiden van (mis)informatie met experts tot de persoonlijke verhalen. Geen werkdag is voor haar hetzelfde en dat is precies wat zij zo leuk vindt.
