We denken bij klimaatverandering vaak aan bosbranden, overstromingen en extreme hitte, maar de gevolgen reiken nog verder – zelfs tot in de baarmoeder. Uit nieuw onderzoek blijkt dat de toenemende hitte in Nederland samenhangt met een hoger risico op vroeggeboorte.
En vooral zwangere vrouwen in achterstandswijken lopen extra risico, zo waarschuwen wetenschappers van onder meer het Erasmus MC.
“Het effect is wel twee keer zo sterk voor vrouwen uit achterstandswijken”, vertelt neonatoloog Jasper Been aan RTL Nieuws. Been, specialist in vroeggeboortes, leidde het onderzoek waarin ruim twee miljoen zwangerschappen van de afgelopen vijftien jaar werden geanalyseerd.
Die gegevens werden gekoppeld aan temperatuurdata van het KNMI en sociaaleconomische informatie van het CBS, zoals opleidingsniveau, inkomen en woonomgeving. De conclusie is helder: op warme dagen neemt het risico op vroeggeboorte en een laag geboortegewicht significant toe.
Volgens het onderzoek is er sprake van een warme dag als de gemiddelde temperatuur gedurende 24 uur boven de twintig graden ligt. “Dat klinkt misschien niet warm, maar overdag is het dan vaak dertig graden”, legt Been uit.
De onderzoekers zagen dat met name vrouwen die wonen in achterstandswijken vaker complicaties ervaren tijdens een zwangerschap. Hun risico op een vroeggeboorte is zelfs twee keer zo groot. Dat komt onder meer doordat woningen in deze wijken slechter zijn geïsoleerd, er vaak minder groen is en er dus minder verkoeling mogelijk is. Been: “Hoe minder groen, hoe slechter een wijk afkoelt.”
Hoewel het effect van hitte op vroeggeboortes al eerder in warme landen werd onderzocht, is dit het eerste grootschalige onderzoek in Nederland. En dat is niet zonder reden: ons land warmt sneller op dan veel andere delen van de wereld. “De opwarming van onze omgeving gaat hier twee keer zo snel als gemiddeld. En dus hebben onze lichamen ook minder tijd om zich aan te passen.”
Wie (veel) te vroeg geboren wordt, heeft daar vaak een leven lang last van
Klimaatspecialist Heleen Ekker van RTL Nieuws noemt het onderzoek “opmerkelijk”: “Dat dit onderzoek nu cijfers hard maakt waaruit blijkt dat het in Nederland jaarlijks veel vroeggeboortes veroorzaakt, is bijzonder.” Ze benadrukt dat de gezondheidsimpact van klimaatverandering vaak wordt onderschat: “We denken bij klimaatverandering vaak aan smeltende ijskappen en zeespiegelstijging. Maar het heeft wel degelijk grote effecten op de volksgezondheid.”
Over vroeggeboortes bestaan volgens Been nog veel misverstanden. “Mensen denken soms: ‘o, dan ben je een beetje klein – na een paar weken couveuse kan je wel weer naar huis.’” Maar de gevolgen zijn veel ingrijpender dan vaak gedacht. “Kinderen die te vroeg geboren zijn, doen het gemiddeld minder goed op school, hebben vaker gedragsproblemen en ook medische klachten, zoals longproblemen. Eigenlijk heeft ieder orgaan last van het feit dat het kindje te vroeg ter wereld is gekomen.”
De precieze reden waarom hitte leidt tot vroeggeboorte is nog niet bekend. Mogelijke oorzaken zijn dat zwangere vrouwen hun warmte minder goed kwijt kunnen, dat hitte stress veroorzaakt, of dat de bloedtoevoer naar de placenta vermindert.
Volgens Been is het essentieel dat zwangere vrouwen beter worden voorgelicht over de risico’s van hitte. Zeker in kwetsbare wijken. Daarnaast moeten deze buurten vergroend worden en huizen beter geïsoleerd.
En wat kun je als zwangere vrouw zelf doen? “Veel water drinken en koelte opzoeken, bijvoorbeeld in een park of bibliotheek”, adviseert Been. “En zorg dat je huis koel blijft.”
Het beste van LINDA. direct in je mail? Meld je aan voor onze nieuwsbrief.
Lilian Marijnissen over vroeggeboorte dochter: 'Ik dacht dat het loos alarm was'
