Vandaag zou Nelson Mandela – een symbool voor vrede, gelijkheid en openheid over aids – honderd jaar zijn geworden. Opdat we zijn boodschap niet vergeten, zetten we op een rij wat hij voor de wereld heeft betekend.
En waarom zijn strijd nog altijd relevant is.
‘Onruststoker’ is de tweede naam van Mandela. Niet alleen figuurlijk. Bij zijn geboorte kreeg hij de doopnaam ‘Rolihlahla’, wat letterlijk betekent ‘de takken van een boom trekken’ en een uitdrukking is voor ‘lastpak’ ofwel ‘onruststoker’. Een voorbode die hij heeft waargemaakt in zijn turbulente strijd tegen het Zuid-Afrikaanse regime en de bijbehorende apartheid. Maar meer dan dat hij onrust bracht, bracht hij vrede. Toch is zijn strijd nog niet gestreden. Veel wat Mandela de wereld heeft gebracht, is nu nog steeds van toepassing:
Mandela is het symbool tegen apartheid en daarmee tegen racisme wereldwijd. Hij werd leider van de anti-apartheidbeweging Afrikaans Nationaal Congres (ANC), wat hem destijds de stempel terrorist en 27 jaar gevangenschap opleverde. Maar toen hij vrijkwam in 1990 werd ANC gelegaliseerd en vier jaar later de grootste partij, waardoor Mandela president werd van het land dat hem eerder als minderwaardig beschouwde. Dit betekent echter niet dat alles nu rozengeur en maneschijn is in Zuid-Afrika (of in de wereld): de spanningen tussen wit en zwart lopen nog regelmatig hoog op.
Mandela ontving in 2002 de onderscheiding van koningin Beatrix voor zijn strijd tegen discriminatie en zijn inzet voor gelijke rechten en kansen voor iedereen.
Mandela kwam in 1994 met een absolute meerderheid aan de macht, maar toch koos hij ervoor om andere partijen bij zijn nieuwe regering te voegen. Zijn argument was dat Zuid-Afrika een land voor iedereen moest worden, niet alleen voor witte mensen of alleen voor zwarte mensen. Sommige zwarte Zuid-Afrikanen zetten zich nu af tegen die zogeheten ‘regenboognatie’. In 2015 waren er bijvoorbeeld hevige protesten tegen het Afrikaans als academische taal op universiteiten; een discussie die nog steeds voortduurt. Tegenstander noemen het de taal van de onderdrukker.
Nelson Mandela en zijn vrouw Graca Machel in 2011.
De Nobelprijswinnaar sprak zich regelmatig uit tegen oorlog, zowel tegen die in Kosovo als bijvoorbeeld het binnenvallen van Irak. Het opnieuw opgelaaide conflict aan de Gazastrook had hem ook zeker niet koud gelaten. Hij maakte zich sinds zijn vrijlating al openlijk sterk voor de vrijheid van Palestijnen.
In 1994.
Zuid-Afrika was in 2000 het land met het grootste hiv-percentage ter wereld. Meer dan vier miljoen Zuid-Afrikanen waren besmet, waaronder Mandela’s zoon Makgatho. Mandela sprak in 1992 al openlijk over het beëindigen van het stigma rondom de ziekte en het stimuleren van het gebruik van condooms. Zijn speech op de International Aids Conference in 2000 werd wereldwijd opgepikt. En enkele uren nadat zijn zoon in 2005 overleed aan kanker (waar hij kwetsbaarder voor was door zijn hiv-infectie), gaf hij een persconferentie. Door openlijk te spreken over de hiv-infectie van zijn zoon – iets wat Mandela pas een half jaar voor Makgatho’s overlijden wist – hief hij het stigma weer iets verder op.
In 2010 op zijn 92e verjaardag.
Nelson Mandela brandt symbolisch een kaarsje bij zijn cel op Robben Eiland in 1999.
Mandela is een inspiratiebron voor velen. De Verenigde Naties besloot die inspiratie in 2009 te vertalen in actie en doopte 18 juli om tot Nelson Mandela Day. De organisatie roept iedereen op om op die dag – vandaag dus – 67 minuten te besteden aan een goed doel. Dat is, in verhouding met de 67 jaar die Mandela heeft gestreden tegen apartheid, niet te veel gevraagd, lijkt ons zo.
De Nelson Mandela Foundation – ooit opgericht door hemzelf – zet het gedachtegoed van ‘Madiba’ voort. De foundation wil ervoor zorgen dat we het dialoog blijven aangaan over belangrijke sociale kwesties. Of zoals staat op hun website: ‘Hij spendeerde zijn hele leven aan de kunst van het luisteren naar en het praten met anderen én de kunst van anderen te laten luisteren en te laten praten met elkaar.’
En dat is dan ook precies wat we op een dag als vandaag – en alle daaropvolgende – moeten doen. Voor Mandela.
Mandela en zijn supporters tijdens de eerste democratische verkiezingen van Zuid-Afrika in 1994.
Lees ook
De wereld over Nelson Mandela
Start je dag met een verse dosis nieuws in je mailbox – geselecteerd door de redactie van LINDAnieuws. Schrijf je hier in voor onze ochtendnieuwsbrief en begin je dag goed geïnformeerd.
