Wie veel angst ervaart onder de leeftijd van 70 jaar, loopt tot wel 7 keer meer risico op dementie op latere leeftijd, concluderen onderzoekers van de Oregon State University in het Journal of the American Geriatrics Society.
Maar wat betekent dat voor jou? We vroegen het aan Stevie Hendriks, postdoctoraal onderzoeker bij het Alzheimer Centrum Limburg.
Aan het onderzoek deden ruim 2100 Australische respondenten tussen de 55 en 85 jaar mee, die aan het begin van het onderzoek nog niet gediagnosticeerd waren met dementie. Zij werden meerdere keren naar hun angsten gevraagd middels een vragenlijst, met steeds vijf jaar daartussen. De onderzoekers maken onderscheid tussen mensen met chronische angst (angst zowel aan het begin als aan het einde van de studie), opgeloste angst (alleen aan het begin) en nieuwe angst (alleen aan het einde).
Maximaal 13 jaar na het begin van het onderzoek werd gekeken welke deelnemers inmiddels dementie hadden. Dat waren er 64 (3 procent) – nog niet de helft van het aantal deelnemers dat na al die jaren inmiddels overleden was. Erg groot is de kans op dementie dus niet, maar die werd wel groter als mensen vóór hun 70e relatief angstig waren.
Hoe dat komt weten de onderzoekers niet precies. Wel is bekend dat angstige mensen over het algemeen vaker een ongezonde leefstijl hebben, met weinig fysieke activiteit en veel roken en/of alcohol. Dat kan weer zorgen voor hart- en vaatziekten, die sterk worden geassocieerd met de ontwikkeling van dementie. Overigens is er ook hoop: bij wie van de angsten af kwam, verdween het hogere risico op dementie ook weer.
Alles wat je moet weten over dementie bij vrouwen: 'Gaan sneller achteruit dan mannen'
Volgens onderzoeker Stevie Hendriks (niet verbonden aan deze studie) bevestigen de resultaten de vermoedens die er al waren. “Ondanks dat dit de eerste grote studie is die de ontwikkeling van angst meeneemt, is de link tussen psychische klachten en dementie al vaker bewezen”, legt zij uit. Zo is bijvoorbeeld bekend dat er een verband is tussen depressie en dementie.
Dat verband is overigens niet per se causaal, weet Hendriks – en dat geldt voor angsten ook. “Je kunt nooit met honderd procent zekerheid zeggen dat angst dementie veroorzaakt. Want het zou ook kunnen dat de angstklachten van de mensen in het onderzoek juist al eerste symptomen zijn geweest. Sommige mensen ervaren juist angsten en somberheid doordat ze dementieklachten hebben, maar dat nog niet weten.”
Daarbij is dementie een multifactoriële ziekte, legt de onderzoeker uit. “Er zijn veel factoren die eraan bijdragen, zowel genetisch als qua leefstijl. Dementie kan dus nooit door alleen angst worden veroorzaakt. Onthoud dan ook dat het nooit je eigen schuld is als je last krijgt van dementie.”
Nog iets om op te letten: statistieken over groepen mensen kunnen niet één-op-één worden vertaald naar individuen. “Als je je eventuele angstklachten vermindert, betekent dat dus niet dat je nooit dementie krijgt. Op groepsniveau kunnen we weliswaar redelijk voorspellen hoe hoog de kans op dementie is, maar per persoon kan dat niet. Was dat maar zo.”
Betekent dit dat het onderzoek niets bijdraagt aan de kennis? Dat denkt Hendriks niet. “Het onderzoek lijkt goed uitgevoerd. Hoe vaker dit soort onderzoeken wordt gedaan in verschillende populaties, hoe meer kennis we vergaren over de risicofactoren. Voor nu is de bewijslast voor ‘angst’ simpelweg nog niet zo groot als voor factoren als sociale isolatie, roken en fysieke in activiteit. Daarnaast is het belangrijk om angst beter te definiëren. In de vragenlijst die nu is gebruikt, staat bijvoorbeeld ‘Hoe vaak heb je je nerveus gevoeld in de afgelopen vier weken?’. Dat is natuurlijk heel breed.”
En of het nu effect heeft op dementie of niet: het is altíjd een goed plan om aan je (chronische) angsten te werken en de rest van je leefstijl te verbeteren. Hendriks: “Van onder meer roken, alcohol, fysieke inactiviteit en sociale isolatie weten we dat het risicofactoren zijn voor dementie, maar dat dat risico weer naar beneden gaat als je je gedrag aanpast – net als deze onderzoekers beweren over angst. Er zijn zelfs aanwijzingen dat meer sociale contacten je tot op bepaalde hoogte beschérmen tegen dementie. En hoe eerder je veranderingen doorvoert, hoe beter.”
100-jarige Nel doet vrijwilligerswerk op dementieafdeling: 'Mensen vinden het fijn als ik kom'
