Je zou denken dat het recht op abortuszorg en anticonceptie goed geregeld is in Nederland anno 2025, maar dat valt helaas vies tegen. De abortuswet in ons land stamt nog uit 1984 en informatie over anticonceptie is vaak onvolledig.
Daarom schrijft columnist Alina Chakh, voorzitter van Stichting Ava, op LINDA.nl over de ontwikkelingen rondom vrouwengezondheid en reproductieve rechten.
'Pijn bij vrouwen wordt minder serieus genomen, klachten verzacht en problemen worden geminimaliseerd'
Nog maar een week tot de verkiezingen, en eindelijk begint de campagne een beetje op stoom te raken. Mijn favoriete ritueel heb ik allang achter de rug: zodra de partijprogramma’s verschijnen, CTRL+F ik op de woorden abortus en anticonceptie. Tot mijn vreugde: ongeveer de helft van de partijen wil anticonceptie gratis maken of opnemen in het basispakket.
Anticonceptie zit al in het basispakket, maar alleen voor vrouwen tot 21 jaar. Gratis maken? Graag. Maar hoe zit het met nieuwe vormen van anticonceptie?
Onderzoekers van de Universiteit van Amsterdam bevestigen wat vrouwen al jaren weten: het huidige aanbod sluit niet aan bij hun behoeften. Steeds meer vrouwen stoppen met de pil. Het spiraaltje wint terrein, maar de pil blijft het populairste én meest bekritiseerde middel. Die kritiek is niet nieuw. Al in de jaren zeventig en tachtig klonk er onvrede over bijwerkingen en gebrek aan keuze. Sindsdien is er weinig veranderd. Nieuwe varianten kwamen erbij, echte doorbraken bleven uit.
Wat wél nieuw is: sociale media. TikTok, Instagram en talloze podcasts maken het gesprek over anticonceptie opener dan ooit. Vrouwen delen hoe ze zich voelden op de pil, hoe ze stopten en wat dat met hen deed. Bevrijdend: verhalen die decennialang werden weggewuifd met “het hoort erbij” krijgen eindelijk ruimte. Tegelijkertijd vormen diezelfde platforms een mijnenveld van halve waarheden en algoritmes die verontwaardiging belonen. De grens tussen ervaringsverhaal en wetenschap is flinterdun.
Wie wil weten waar dat toe kan leiden, hoeft maar naar de Verenigde Staten te kijken. Daar vloeien wellnesstrends, desinformatie en anti-abortusretoriek moeiteloos in elkaar over. De morning-afterpil wordt door sommigen zelfs een ‘abortuspil’ genoemd, in een land waar abortusrechten al zwaar onder druk staan.
Ik volg talloze Amerikaanse accounts over reproductieve gezondheid. Opvallend: ze promoten juist steeds actiever anticonceptie, onder andere door middel van de TikTok-trend unfortunately I do love … using hormonal contraception. In een land waar de toegang tot anticonceptie wordt bedreigd, is dat logisch. Tegelijkertijd krimpt de ruimte om kritiek te hebben. Vrouwen worden een speelbal: niet zeuren, anders ben je je rechten kwijt. Juist door vrouwen écht vrij te laten in hun keuze en hen te voorzien van eerlijke informatie vergroten we de kans dat ze een methode vinden die bij hen past.
'Hoewel we onszelf graag zien als een progressief gidsland, is abortus hier helemaal geen recht. Het is zelfs strafbaar'
Kritiek op hormonale anticonceptie, zoals de pil, is niet per se ongegrond. Neurowetenschappers zoals Margot Morssinkhof laten zien dat de pil invloed kan hebben op de stemming. Tegelijkertijd hoor je zelden dat de pil het risico op eierstokkanker kan verlagen. Online klinkt vaak maar één kant van het verhaal. Daar komt bij dat er een bredere voedingsbodem ligt voor scepsis ten aanzien van vrouwengezondheid: dat het gemiddeld zeven jaar duurt voordat vrouwen met endometriose een diagnose krijgen, helpt bepaald niet mee.
Ook over zogenoemde natuurlijke methoden bestaat veel misinformatie. Vruchtbare dagen-methoden gaan namelijk verder dan het simpelweg bijhouden van een app, die vaak niet meer is dan een digitaal dagboek. Deze methoden vergen training en zijn zeker niet voor iedereen geschikt. Maar voor sommigen kunnen ze wél werken, mits goed toegepast en begrepen.
Wat we nodig hebben: anticonceptie die past bij vrouwen in verschillende levensfasen. Middelen met minder bijwerkingen, het liefst. Anticonceptie moet niet alleen gratis, maar vooral ook beter. En in de tussentijd: laten we stoppen met vrouwen ridiculiseren die willen weten hoe iets werkt en wat de impact is. Na jarenlange bezuinigingen is het tijd om te investeren in bredere voorlichting en campagnes, die zich óók richten op mannen.
De pil betekende vrijheid. Vrije keuzes vragen kennis en eerlijke informatie. Laat dat de volgende revolutie zijn. En hoe leuk ik mijn CTRL+F-ritueel ook vind, graag voer ik ‘m deze keer pas het liefst weer over vier jaar uit.
Geweld tegen vrouwen is geen incident, het is een structureel probleem. En het wordt tijd voor een nationale aanpak. Dit gaat iedereen in onze samenleving aan. Vrouwen moeten in Nederland veilig kunnen zijn. Altijd en overal. Teken daarom onze petitie. Meer weten? Alle informatie vind je hier.
Het beste van LINDA. direct in je mail? Meld je aan voor onze nieuwsbrief
'Nog steeds moeten vrouwen landsgrenzen oversteken voor een abortus'
Alina Chakh spreekt en schrijft over vrouwengezondheid en reproductieve rechten.
Ze is voorzitter van Ava, een organisatie die zich inzet voor goede, toegankelijke abortuszorg en anticonceptie, met de behoeften en ervaringen van vrouwen als uitgangspunt. Vanaf de start speelde ze een leidende rol in het uitbouwen van Ava tot een beweging die vrouwen een krachtige stem geeft in beleid en praktijk. Zo bracht ze onder meer het gebrek aan pijnbestrijding bij spiraalplaatsing landelijk op de agenda.
