Sommige vaders bouwen zandkastelen met hun kinderen. De mijne bouwde zandtieten. Ik zie het nog voor me: hoe mijn zus Dokus en ik hem als kinderen ingroeven op het strand. En hoe hij dat ook bij ons deed – met grote zandborsten erop.
Sommige vaders doen een konijn na met een washandje. De mijne speelde ‘enge man’.
Grommend, met graaiende klauwen, kwijl uit zijn mond, schuimbekkend. Wij pisten in onze broek van het lachen, onze vriendinnetjes van angst. Sommige vaders spelen een potje Rummikub. De mijne speelde iemand die altijd struikelde over ‘niets’. Of die ineens op de grond viel – zogenaamd dood.
'Wat als dit nou het echte leven is? Zou ik het kunnen? Mijn familie en vrienden missen?'
Soms schaamde ik me voor hem. Hij was anders dan de vaders van de kinderen uit mijn klas. Maar meestal was ik trots. Hij improviseerde het vaderschap op zijn eigen, speelse, vaak hilarische manier.
Toch was het niet altijd lachen.
Ik ben een jaar of vijf. Mijn vader zit op het trappetje bij de open keukendeuren. Zijn schouders schokken. Ik kom naar hem toe en vraag wat er is. Hij staart naar de tuin en zegt dan: “Ik ga ergens anders wonen.” Zijn stem breekt. Het is de eerste keer dat ik hem zie huilen. Daarna begon een rommelige tijd. Hij woonde antikraak, verhuisde van leeg kantoorpand naar nog leger kantoorpand. Er was geen vaste basis meer – niet voor hem, niet voor ons.
Ik herinner me de spleten tussen bankkussens waarop we sliepen. De geur van muffe hoofdkussens. Roomboter die altijd te hard was om te smeren. De angst dat hij ons te laat naar school zou brengen. Of dat er een vrouw naast hem in bed lag. Er waren geen schema’s. Geen boterhamtrommels. Geen ouderavonden waar hij bij was. Maar hij leerde me iets dat je nergens anders leert: dat er altijd ruimte is voor spel.
We maakten er een avontuur van, in die lege kantoorpanden. Spookhuizen bouwen, verjaardagen vieren door het hele pand, eindeloos verstoppertje spelen. En dan waren er de autoritten naar Italië, in zijn oude Citroën. Zonder airco, met sigarettenrook, en Doe Maar op een cassettebandje. Wij zongen uit volle borst mee. Als ik het leuk had gehad bij mijn vader, durfde ik dat thuis nooit aan mijn moeder te vertellen.
De jaren gingen voorbij. Ik leerde meer over de wereld van volwassenen. Over de worstelingen van mijn moeder. En hoe zwaar het voor mijn vader moet zijn geweest, die zelf zijn ouders op jonge leeftijd was verloren, en had geprobeerd om een gezin vast te houden. Vorige week werd hij tachtig. Hij noemt het reservetijd. Vier dagen daarvoor zei hij tegen zijn stervende zus: “Je gaat weer naar papa en mama. En zet je alvast een stoeltje voor me klaar?”
Hij vindt tachtig oud. Maar als ik naar hem kijk, zie ik nog altijd een jongetje. Iemand die speelt, lacht, huilt en zich verwondert. Dat heeft hij al zijn kinderen geleerd. Iemand die nog steeds mensen laat schrikken met zijn nep-gestruikel, soms iets te overtuigend. Gelukkig valt hij niet meer zogenaamd dood neer – dat komt nu wel erg dichtbij.
Mijn moeder heb ik al moeten loslaten. En misschien is dat waarom ik mijn vader nog steviger vasthoud. Papa, blijf nog lang bij ons, hier op je stoeltje, in reservetijd. Met vallen, spelen, verwondering, wanorde, liefde en humor. Jij laat mij zien wat het betekent om te leven.
'Hoewel mijn mama misschien niet de moeder was die ze had willen zijn, was ze wel precies de moeder die ik nodig had'
Tatum Dagelet is 50 jaar en geboren in Amsterdam. Ze is de dochter van acteur Hans Dagelet en Dokus Dagelet is haar zus. Monk, Mingus en Charlie Chan Dagelet zijn haar halfbroers en halfzus. Tatum is actrice, presentatrice, regisseur en schrijfster. Ze heeft een dochter met deejay Ruud de Wild, Toy Travis.
Lees hier nog meer columns.
