Je zou denken dat het recht op abortuszorg en anticonceptie goed geregeld is in Nederland anno 2025, maar dat valt helaas vies tegen. De abortuswet in ons land stamt nog uit 1984 en informatie over anticonceptie is vaak onvolledig.
Daarom schrijft columnist Alina Chakh, voorzitter van Stichting Ava, op LINDA.nl over de ontwikkelingen rondom vrouwengezondheid en reproductieve rechten.
In 2024 bezocht ik een abortuskliniek voor een ontmoeting met de toenmalige minister voor Medische Zorg, Pia Dijkstra. In de wachtkamer zaten vrouwen alleen, of met partner, vriendin, moeder of familie. Sommigen waren van ver gekomen. Naast hun stoelen stonden koffertjes, precies groot genoeg voor het bagagerek van Ryanair. Het raakte me dat vrouwen voor een abortus landsgrenzen moesten oversteken, maar ik was dankbaar dat Nederland hen een veilige haven bood.
Nederland zet verdere stappen om abortuszorg toegankelijker te maken. Sinds januari mogen ook huisartsen de abortuspil voorschrijven. Voor vrouwen in Friesland, Drenthe of op de Waddeneilanden betekent dat dat zorg opeens een stuk dichterbij komt. Voor anderen betekent het dat ze, als ze willen, terechtkunnen bij hun eigen huisarts. Dichtbij, vertrouwd en onderdeel van de reguliere zorg.
Toch wringt het woord ‘abortuspil’. Feitelijk klopt het niet: een zwangerschapsafbreking verloopt via meerdere pillen. Het woord reduceert het middel bovendien tot één betekenis, terwijl de pil veel meer is dan dat. Een morning-afterpil, een anticonceptiepil. Trudy Dehue stelde daarom de term allroundpil voor, die de lading beter dekt. Maar misschien is het vooral een vrijheidspil: een pil die vrouwen regie geeft over hun lichaam, hun leven, hun toekomst.
'Hoewel we onszelf graag zien als een progressief gidsland, is abortus hier helemaal geen recht. Het is zelfs strafbaar'
Vrouwen hebben altijd naar manieren gezocht om hun vruchtbaarheid zelf te sturen. Helaas is de abortuspil nog omgeven door stigma en het doelwit van lastercampagnes. Bijvoorbeeld in de Verenigde Staten, maar zeker ook in Europa. Dat stigma raakt niet alleen vrouwen die nú zorg nodig hebben, maar ook de wetenschap van morgen. Onderzoekers zien namelijk dat mifepriston, een onderdeel van de abortuspil, veel breder inzetbaar kan zijn. In kleine studies remt het de celdeling in borstweefsel en kan het mogelijk het risico op agressieve vormen van borstkanker verkleinen. Toch komt grootschalig onderzoek nauwelijks van de grond, juist omdat het bekendstaat als abortuspil.
In Zweden vindt 96 procent van de zwangerschapsafbrekingen plaats met medicatie. Daar ligt zelfs een wetsvoorstel om de pil ook via verloskundigen beschikbaar te maken. In de VS is de pil te krijgen op universiteitscampussen in Californië, Massachusetts, New York en sinds kort ook in Illinois. En wereldwijd groeit daarnaast de toegang tot telemedicatie – zorg op afstand via telefoon of internet – waardoor vrouwen een abortus zelf kunnen uitvoeren, veilig en effectief.
Met bijna 400 huisartsen die inmiddels bevoegd zijn de medicatie voor te schrijven, groeit ook in Nederland de toegang. Hoe meer plekken waar mensen terechtkunnen én hoe beter gebruik wordt gemaakt van de mogelijkheden die de abortuspil biedt, hoe groter hun keuzevrijheid en autonomie. We hebben klinieken nodig, we hebben huisartsen nodig, en misschien is Nederland binnenkort ook rijp voor voorschrijven via verloskundigen. Geen vrouw is hetzelfde, geen situatie identiek. Hoe meer mogelijkheden, hoe groter de vrijheid.
De vrijheidspil gaat niet alleen over het beëindigen van een zwangerschap. Ze gaat over vertrouwen in vrouwen en opent de weg naar vooruitgang. Dankzij deze pil wordt onveilige abortus voor steeds meer mensen wereldwijd iets uit het verleden. Voor sommigen zal het koffertje nog altijd meegaan, bijvoorbeeld bij late zwangerschapsafbrekingen. Maar voor steeds meer vrouwen kan het thuisblijven, dankzij medicatie die veilig, dichtbij en toegankelijk is. Het wordt tijd de volle potentie van deze pil te benutten.
Het beste van LINDA. direct in je mail? Meld je aan voor onze nieuwsbrief
'Pijn bij vrouwen wordt minder serieus genomen, klachten verzacht en problemen worden geminimaliseerd'
Alina Chakh spreekt en schrijft over vrouwengezondheid en reproductieve rechten.
Ze is voorzitter van Ava, een organisatie die zich inzet voor goede, toegankelijke abortuszorg en anticonceptie, met de behoeften en ervaringen van vrouwen als uitgangspunt. Vanaf de start speelde ze een leidende rol in het uitbouwen van Ava tot een beweging die vrouwen een krachtige stem geeft in beleid en praktijk. Zo bracht ze onder meer het gebrek aan pijnbestrijding bij spiraalplaatsing landelijk op de agenda.
