Dr. Emmy van den Boogaard (42) is kindergynaecoloog bij het Emma Kinderziekenhuis van Amsterdam UMC. In haar werk bij het Kinderbuikcentrum ziet zij vooral jonge meiden met zeldzame en juist veelvoorkomende gynaecologische problemen.
Emmy schrijft columns voor LINDA.nl over alles wat ze meemaakt tijdens haar werk.
Als de wekker gaat, voel ik een gezonde spanning. Het is de Week van de Lentekriebels en ik ga een gastles geven op de basisschool van mijn dochter. Tijdens de eerste lockdown door COVID-19 werd één ding me al snel duidelijk; ik ben niet in de wieg gelegd voor het vak van basisschooldocent. De thuisschool begon destijds met een slinger van vrolijke vlaggetjes waarop ik de planning voor die dag had opgehangen. Lezen, inloggen voor het kwartier met de juf, fruit, begrijpend lezen, buiten spelen en rekenen.
Mijn oudste dochter zat destijds in groep drie en volgde de vlaggetjes nauwgezet. Bij rekenen aangekomen, was met de lege vlaggenlijn het einde van de schooldag in zicht, maar de stemming er niet beter op geworden. Van de staartdelingen van tegenwoordig snapte deze thuisjuf namelijk helemaal niets, wat mijn dochter vervolgens tot wanhoop dreef. Het oordeel van mijn meiden: een lieve juf, maar ze snapt er weinig van.
De oudste staat inmiddels op de drempel naar de middelbare school. En vandaag ga ik een gastles geven bij haar in groep acht. Over de puberteit. Vertellen in de kleuterklas over baby’s in de buik is vooral heel leuk en onbevangen. Eigenlijk leggen ze het elkaar wel uit als je een paar vragen stelt. In Nederland kiest elke basisschool een lesprogramma zoals Lentekriebels. Ik heb vaker gedacht dat ik wel eens een vlieg op de muur zou willen zijn tijdens zo’n les. Bij de les van vandaag weet ik toch niet zo goed wat ik kan verwachten.
'Saar is 15 jaar en slaapt 's nachts op drie handdoeken tegen het doorlekken'
In de spreekkamer vertel ik regelmatig over de puberteit en ongesteld worden, over seks en je eigen grenzen aangeven. En vraag ik of iemand wel eens iets geprobeerd heeft wat niet fijn was.
Iedere patiënt in de spreekkamer is uniek en als dokter is het altijd even aftasten hoe je deze thema’s aan kunt snijden. De ene puber kruipt nog net niet onder tafel, de ander schaamt zich nergens voor. Maar al die gesprekken zijn een op een en als dokter kan ik afstemmen op wie er tegenover me zit. Thuis bespreken we ook een hoop. Meestal komen ze zelf met vragen. Zoals hoe de baby destijds uit mijn buik zou komen. En, veel later, hoe die baby er dan in was gekomen. Het eerste wat ik altijd doe is een wedervraag stellen: hoe denk je zelf dat het zit? Dan hoor ik aan het antwoord meteen wat ze al weten en wat er in hun hoofd om gaat. En het geeft mij altijd even tijd om te bedenken hoe gedetailleerd het antwoord moet zijn.
Terwijl het in de spreekkamer helemaal niet moeilijk is om vragen te stellen en uitleg te geven over ongesteld worden, ga ik hier voor groep acht toch voorzichtiger van start. Drieëndertig gespannen (bijna) pubers in het klaslokaal, waaronder mijn eigen dochter. In het begin hebben ze natuurlijk helemaal geen vragen, veel te gênant.
'Wiebelend zit de 6-jarige Roos tegenover me in de spreekkamer. Ze kan niet stilzitten door jeuk, gekmakende jeuk'
Dus krijgen ze allemaal een briefje waarop ze de vragen mogen schrijven die ze niet hardop durven te stellen. We praten over hormonen, de boodschapperstoffen tussen je hersenen en de rest van je lijf, net zoiets als berichtjes via Snapchat. Over veranderingen in je lijf, alweer te kleine schoenen, puberzweet en puistjes. Over dat je echt niet ineens plotseling ongesteld wordt. Een groeispurt, okselhaar en borsten komen namelijk al daarvoor.
Over de maandelijkse wedstrijd van de eitjes met één winnaar, de eisprong. En we bespreken dat hormonen heen en weer gaan en je gevoel en humeur daarbij ook in een achtbaan kunnen zitten. Praten over iets waar ik in mijn dagelijks werk als kindergynaecoloog veel mee bezig ben, is toch een stuk makkelijker dan het uitleggen van de staartdelingen uit groep drie. Het gegiechel wordt langzaam minder en ze durven vragen te stellen. We hebben het zelfs even over de overgang, als een van de meiden vraagt of die ongesteldheid je hele leven doorgaat. Best onhandig geregeld, denk ik soms. Doordat we in Nederland relatief laat ons eerste kind krijgen, is de kans aanzienlijk dat de achtbaan van de puberhormonen op hetzelfde moment door het huis raast als de achtbaan van de overgangshormonen.
Aan de blikken in hun ogen is af te lezen dat dit voor een deel van de klas toch veel nieuwe informatie is. Ik hoop vooral voor deze meiden en jongens dat het niet bij deze ene keer blijft. Dat deze onderwerpen niet alleen in de Week van de Lentekriebels naar boven komen. Dat het taboe om hierover vragen te stellen minder wordt. Natuurlijk hoef je niet alles met iedereen te delen, je eigen lichaam is van jezelf. Als je met elkaar kunt bespreken wat normaal is, dan kun je ook beter herkennen wanneer iets niet meer normaal is. En durven ze hopelijk als ze de pech hebben dat ze dubbel liggen van pijn bij de menstruatie, hulp te zoeken bij de huisarts.
De juf gaat er de komende weken verder met ze over praten. En over verliefd zijn, je grenzen aangeven, de reis van de zaadcel naar de eicel en seks. Ik zou eigenlijk ook graag met ze bespreken dat vruchtbaarheid niet oneindig en niet maakbaar is. Dat de kwaliteit van de eicellen en vruchtbaarheid afnemen na je dertigste. Een mooi onderwerp voor de gastles bij biologie op de middelbare school. Tenminste, als ik daar van mijn dochter na vandaag nog mag komen.
Emmy (42) is kindergynaecoloog: 'Op veel van deze aandoeningen ligt nog een taboe'
Dr. Emmy van den Boogaard (42) is kindergynaecoloog bij het Emma Kinderziekenhuis van Amsterdam UMC. In haar werk bij het Kinderbuikcentrum ziet zij vooral jonge meiden met zeldzame én juist veelvoorkomende gynaecologische problemen.
