Deze jaarwisseling is het 25 jaar geleden dat er brand uitbrak in Café ’t Hemeltje in Volendam. De brand kostte 14 jongeren het leven, meer dan 200 anderen raakten gewond. Een van de overlevenden is Melanie. De helft van haar lichaam verbrandde die nacht.
Melanie Klene (40) vertelt haar verhaal aan LINDA. “Ik weet nog dat er emmers water over mij heen werden gegooid. Ik voelde niks, maar keek naar mijn handen waar de vellen verbrande huid tussen mijn vingers bungelden.”
Melanie is 15 jaar wanneer zie met een tiental vriendinnen de jaarwisseling viert in Café ’t Hemeltje – een Volendams begrip. “Daar wilde je echt bij zijn. We waren zelfs al tijdens Kerst en de Kermis binnen gaan kijken. Na lang zeuren bij onze ouders mochten we dan eindelijk een tafel reserveren voor tijdens de jaarwisseling.”
Ze verheugde zich erop, zo weet ze nog. “Ik had van die echte kriebels in mijn buik. Ik kan ze mij nog helemaal voor de geest halen.” Al rond de namiddag vertrekt Melanie op oudejaarsdag met haar vriendinnen naar het café.
Het bezoek voldoet aan alle verwachtingen. “Alles klopte. Je kon gezellig door het café heen scharrelen en overal stonden vriendengroepen. Er waren veel bekenden omdat ik op de middelbare school in Volendam zat. Ik vond het echt fantastisch.”
Rond twaalven wordt het snel drukker in het café. “Op een gegeven moment stond je echt rug aan rug, er was geen doorkomen meer aan. Vriendinnen van mij gingen zelfs naar buiten, zij twijfelden om naar huis te gaan vanwege de drukte. Toch gingen zij weer naar binnen.”
Ondanks de drukte zit de feeststemming er goed in. In het café staan jongeren met sterretjes te zwaaien om de jaarwisseling te vieren, zo herinnert Melanie zich. “De sterretjes heb ik gezien, maar wat er daarna gebeurde is voor mij wazig.”
Rond iets voor half één verandert het café in een rampplek. Door een bundel sterretjes vat de kerstdecoratie op het plafond in het café vlam. “In mijn beleving riep ik keihard het woord ‘brand’. Het ging daarna allemaal heel erg snel. Het werd helemaal donker en ik voelde die extreme hitte. Mensen vielen over mij heen terwijl ik op de grond lag. Heel even werd ik heel boos. Ik wilde dat die mensen van mij afgingen. Ik wilde daar niet doodgaan.” Melanie herinnert zich nog een moment van overgave. “We konden geen kant op, we zaten als haringen in een tonnetje. Daarna is het lampje uitgegaan, door het zuurstoftekort denk ik.”
Caressa (28) loopt ernstige brandwonden op als shirt vlam vat: 'Van mijn borst tot gezicht verbrand'
In Melanie’s herinneringen wordt ze daarna opgetild. “Voor mijn gevoel werd ik naar de voorkant van het café gebracht waar de ramen werden ingeslagen. Wat mij is bijgebleven, is dat ik op een bepaald moment een hele diep ademteug kon halen. Maar alles om mij heen was nog helemaal donker. Ik herinner mij geen mensen of attributen, diegene die mij optilde had geen gezicht voor mij. Ik kan mij nog een trap herinneren waarop mensen lagen – er scheen een lichtbundel naar binnen – hier moest ik overheen stappen. Maar ik weet niet of dat echt gebeurd is, of dat mijn hoofd dat ervan heeft gemaakt.”
“Daarna weet ik nog dat ik op de dijk liep waar ’t Hemeltje aan lag. Ik voelde niks, ik dacht niks. Het was leeg. Ik was compleet in shock.” Melanie wordt uiteindelijk door en bekende van haar moeder het café ernaast ingetrokken. “Ik verzette mij. Ik was bang dat ik opnieuw ’t Hemeltje ingetrokken werd en dat wilde ik niet, ik wilde niet terug naar die plek. Maar dit was dus het café ernaast.”
Melanies moeder wordt door een bekende in het café gebeld. “Ze zat niet veel later naast mij. Helder van geest was ik niet, want ik sprak mijn zorgen uit over de jas van mijn moeder, die nat zou worden van de emmers water die over mij heen werden gegooid.”
Annemarie Keizer blikt met foto terug op cafébrand Volendam: 'Dood in de ogen gekeken'
Melanie voelt op dat moment geen pijn, zo herinnert ze zich. “Ik was op veel plekken derdegraads verbrand, dus ik voelde niks. Wat ik wel nog weet, is dat ik zat en keek ik naar mijn handen, waar de vellen verbrande huid tussen mijn vingers bungelden. Dat deed wel pijn.”
Uiteindelijk verbrandt de helft van Melanies lichaam door de ramp in het café. “Mijn armen, handen, rug, gezicht, hals, billen. Allemaal verbrand. De plastic haarklemmetjes die ik die nacht in mijn haren had waren gesmolten en de helft van mijn haar was weg.”
Na de brand komt de noodhulp op gang, Melanie omschrijft die ervaring als een ‘Russisch roulette’. “Mensen met oppervlakkige verwondingen hadden op dat moment heel veel pijn en werden daardoor in haar beleving het eerste geholpen. De mensen met de derdegraads brandwonden lieten het minst van zich horen. Zij voelden nauwelijks tot geen pijn. Compleet logisch natuurlijk, maar daardoor duurde het lang voor ik hulp kreeg. Ik weet nog dat ik op een brancard in een tent lag en de spijkerbroek die ik die avond droeg werd opengeknipt. Wat er daarna gebeurde, weet ik niet meer.”
Per ambulance wordt Melanie vervoerd naar een ziekenhuis in Amsterdam. “Daar weet ik niks meer van.” Ze wordt overgeplaatst naar Leuven en vervoerd in een ambulance. “Vervoer per helikopter was te riskant. Op de weg kon ik nog geholpen worden, mocht het fout gaan. In de lucht niet.” Ze wordt in het ziekenhuis in Leuven uiteindelijk zes weken in kunstmatige coma gehouden.
De moeder van Melanie houdt in de tijd erna een dagboek bij. Stapje voor stapje wordt aan Melanie uitgelegd wat er gebeurd is. “De periode na de coma is voor mij een grote waas. Heel langzaam werd ik mij bewust van wat er gebeurd was, maar ik moest alles opnieuw leren. Tijdens een eerste ontmoetingsmoment met een verbrande vriendin, waarbij ik in mijn rolstoel in een naastgelegen kamer werd gebracht, kon ik volgens haar alleen maar voor mij uitkijken.”
Door de zware pijnstilling krijgt Melanie in de periode na haar coma ook nog last van nachtmerries. “Ik bevond mij constant in een woestijnachtige omgeving, met lemen hutjes en een medicijnman die mij insmeerde met as. Ook vertelde ik mijn moeder dat er in het ziekenhuis gemene meiden waren die mijn haren steeds afknipten. Maar voor elke operatie werd ik kaalgeschoren, wat vaak gebeurde aan het begin van de narcose. Dat waren dan dus nachtmerries.”
Melanie wordt in totaal tientallen keren geopereerd. “Ik werd met verband ingepakt als een soort mummie. Alleen bij mijn ogen zaten gaten, zodat ik kon zien.”
Als Melanie rechtop kan zitten en twintig meter kan lopen, wordt ze ontslagen uit het ziekenhuis in Leuven. Ze wordt overgebracht naar het Heliomare in Wijk aan Zee. Ondertussen wordt ze ook nog geopereerd in het brandwondencentrum in Beverwijk.
Acht maanden later – in augustus – mag Melanie naar huis. “Op dat moment kon ik een trap op- en aflopen, en een vork, mes en lepel vasthouden. Ik kon zelfstandig douchen en plassen. Maar als ik een appel wilde schillen, moest ik deze op een spijkerbedje leggen.”
Thuis moet Melanie alles opnieuw leren. “Alle gewrichten moesten opnieuw opgerekt en soepel gemaakt worden. Daarnaast trok mijn huid heel erg. Er was veel weefsel aangetast waardoor ik heel erg werd beperkt in mijn doen en laten.” Af en toe gaat dit gepaard met frustratie, zo vertelt ze. “Dat was nooit langdurig, dezelfde momenten van frustratie die je voelt wanneer je een fles frisdrank niet openkrijgt. Het zakt daarna heel snel weg. Ik heb voornamelijk altijd in mogelijkheden gedacht.”
Melanie kan na de zomervakantie weer naar school. “Het eerste half jaar moet voor de schoolgaande kinderen surrealistisch geweest zijn. Hele klassen waren ontwricht. In de ene klas was iemand overleden, in de andere klas vochten klasgenoten nog altijd voor hun leven. Die periode ging gepaard met enorme onzekerheid.
Dat meerdere klasgenoten, na de zomervakantie, nog steeds dagelijks naar therapie moesten om te herstellen, was ‘gewoon’.”
Voor Melanie en de mensen om haar heen in Volendam, is het een lastige tijd. “Het was ontzettend intens. Voor iedereen was de situatie anders, de een moest naar een begrafenis, de ander was heel erg verbrand en de ander had er bijna niks aan overgehouden maar alles wél bewust meegekregen. Dat zorgde soms voor pittige confrontaties, ook in mijn vriendengroep. De een begreep de ander dan niet, omdat iedereen alles wat er gebeurde weer op een andere manier meemaakte.”
Ewout Genemans geraakt door opnames in Kinderbrandwondencentrum: ‘Gaan dan niet een beetje stoer zitten doen’
De vriendinnengroep waarmee Melanie naar ’t Hemeltje ging op 31 december 2000 is nog altijd hecht. “Één vriendin van mij is uiteindelijk overleden, heel erg verdrietig.”
Melanie praat – ondanks de hechte band die ze met haar vriendinnen heeft – nauwelijks over de brand. “Gek eigenlijk. We zouden eens met z’n allen om de tafel moeten zitten, maar ik heb vriendinnen die dat kistje liever gesloten houden. En dat respecteer ik ook. De meesten hebben een gezin en werk, je wilt niet dat je door het oprakelen van gebeurtenissen een tijd niet kunt werken.”
Melanie zelf heeft samen met haar partner twee kinderen. Ze praat openhartig met hen over de littekens die ze heeft. “Mijn kinderen waren heel jong al heel erg bewust bewust, ze wisten dat mama verbrand was. Mijn ene zoon geeft zelfs toe dat hij het niet mooi vindt. Daar kan ik wel om lachen. ‘Nee, ik vind ze ook niet mooi’, reageer ik dan. Mijn andere zoon is juist heel beschermend, die corrigeert z’n broer dan.”
“Zelf ben ik niet dagelijks bewust bezig met mijn littekens, al merk ik wel dat ik al snel mijn rechterhand in mijn broekzak steek wanneer er een foto wordt gemaakt. Het is niet zo dat ik het mijd, voor mij is het wat het is. Ik ga het ten volste aan.” Het XXL t-shirt dat Melanie koopt voor haar eerste vriendinnenvakantie na de brand, bergt ze daarom al snel op. “Tuurlijk voelde ik mij bekeken, maar ik voelde mij nóg meer bekeken met dat shirt aan. Ik besloot snel dat we dat niet gingen doen en daar heb ik nooit meer op teruggekeken.
Zelf ben ik er nu aan gewend geraakt dat mensen mij bekijken. Ik vind het vaak een stuk vervelender voor de mensen met wie ik ben. Bijvoorbeeld als ik uit eten ga met mijn vriend, dan vind ik het vervelend voor hem dat mensen naar ons kijken.”
Ondanks de heftige periode, kijkt Melanie zonder hele zware en belastende gevoelens terug op alles wat er gebeurd is. “Het is een levensveranderende ervaring geweest waardoor ik nog meer alles in het leven probeer te vieren.
sta positief in het leven en probeer heel erg in oplossingen te denken. Zo ben ik gedeeltelijk linkshandig geworden in plaats van rechtshandig, waardoor ik bijvoorbeeld nog kan badmintonnen.”
Melanie viert ook dit jaar weer de jaarwisseling. “Dat het dit jaar 25 jaar geleden is voel ik wel in mijn onderbuik. Overal zie je nu verhalen van toen voorbijkomen, je kunt er niet echt meer omheen. Met oudejaarsdag doen we dit jaar niks anders dan normaal, maar op Nieuwjaarsdag zullen wij aanwezig zijn bij de herdenking. Er zullen toespraken gehouden worden, en we zullen samen met onze twee zoons een kaarsje aansteken in de kerk.
Het is een hele heftige gebeurtenis die veel mensen raakt, dat voel je dit jaar nog meer. Al is die 25 jaar ook maar een getal, het is belangrijk dat we ons verhaal en ervaring blijven delen. Ook hierna. Zo kunnen we laten zien dat herstel en heling een voortdurend bewegen mag zijn zonder eindpunt.”
De foto van Melanie maakt deel uit van de tentoonstelling De Kracht van Volendam – 25 jaar later. Fotograaf Suzan van de Roemer volgt enkele getroffenen van de cafébrand, onder wie Melanie, al 22 jaar. Het slotstuk van een drieluik (2004, 2011 en nu) toont haar ontwikkeling van meisje naar vrouw naar moeder. De tentoonstelling is tot en met 4 januari te zien in Melkweg Expo in Amsterdam.
Het beste van LINDA. direct in je mail? Meld je aan voor onze nieuwsbrief.
Sandy (29) heeft heftige brandwonden door ontplofte kruik: 'Zag m'n vel op de grond liggen'
Julot is nieuwsverhalenredacteur bij LINDA.nl. Ze houdt zich bezig met verhalen over het laatste nieuws – van wetsvoorstellen en het duiden van (mis)informatie met experts tot de persoonlijke verhalen. Geen werkdag is voor haar hetzelfde en dat is precies wat zij zo leuk vindt.
