Daphne Wannée (54) begeleidt gezinnen in het kiezen van een gedenkteken voor hun overleden kind. Een prachtige baan vindt ze zelf, al is het niet altijd even makkelijk.
Ze komt bij veel verschillende mensen thuis. “Bij één gezin wilden de ouders hun overleden dochter niet meer zien.”
Daphne is regioleider bij Den Hollandsche, een organisatie die gedenktekens ontwerpt en verkoopt. Zo ook voor kinderen. Het vervaardigen van kindermonumenten vraagt om een andere aanpak dan bij volwassenen, vertelt ze. “Het is emotioneler. Zeker als er jongere broertjes of zusjes bij betrokken zijn: dan gaat het ook om hun wensen. Ook zij hebben een plekje nodig om naartoe te gaan.”
Gesprekken met de ouders vragen ook meer tijd. “Niet alle ouders willen openlijk alles vertellen over het overlijden van hun kind. Dan is het zoeken naar mogelijkheden om meer te weten te komen over het karakter van het kind. Het verhaal is van belang voor het ontwerp van het gedenkteken. Het helpt mij om de juiste materialen en kleuren te kiezen voor wat past bij het kind.”
De verhalen grijpen Daphne vooral aan als het om een ongeluk gaat. “Bijvoorbeeld door de onzorgvuldigheid van volwassen mensen. Je ziet dan een gebroken gezin, dat is zo verdrietig. Vaak komen ze pas drie maanden na het overlijden bij ons voor een ontwerp van het monument. Eerder lukt niet, dan zitten ze nog op slot.”
Daphne werkt tevens als uitvaartbegeleider. Ook dat heeft veel impact op haar. Ze werkt in Amsterdam, een stad met veel verschillende culturen en religies, en komt veel bij mensen thuis om hun wensen te bespreken. “Ik kwam eens bij een gezin waar helemaal geen meubilair was. Ik ben volstrekt niet veroordelend, maar ik verwonder me dan wel. Deze mensen hadden net hun kindje van een jaar verloren. Ze kwamen uit het buitenland en spraken geen Nederlands.
Hun dochter werd ziek en overleed kort daarna. Ik mocht wel naar binnen, maar de moeder deed afstandelijk. De ouders wilden het kindje niet meer zien. Dat was ziek, dus niet goed voor ze en moest weg. Het was te emotioneel. Ik kreeg nog wel wat kleren mee en een beertje. Toen ik wegging liet ik ze achter in een lege flat. Ik dacht: wat heb ik nu meegemaakt?”
Linda moest na jaren van geen contact de uitvaart van haar vader regelen: 'Er was geen budget'
Soms zijn er momenten dat de emoties erg binnenkomen. Dat gebeurde ook bij het overlijden van een kind van zes. “De moeder wilde per se haar eigen dochter naar de oven voor de crematie dragen, maar dat lukte niet. Het meisje lag in een klein kistje, het was een lange gang en veel te zwaar en te emotioneel.
Uiteindelijk heb ik de kist van haar overgenomen en naar de oven gedragen. Ik moest er wel voor waken dat ik van haar emoties niet de mijne zou maken. Terwijl ik de kist droeg, dacht ik: nu loop ik hier met een kind van zes. Die realisatie, dat ik dat deed omdat de moeder het niet kon, was niet te bevatten.”
Ook maakte Daphne mee dat een man zijn overleden kind in een plastic zak naar de uitvaartlocatie bracht. “De baby was onder de 24 weken geboren. Daar word je dan mee geconfronteerd.”
Bij de dood van een geliefde wordt in veel culturen op verschillende manieren stilgestaan. “In Nederland draaien we in 90 procent van de gevallen drie liedjes en daarna is het tijd voor koffie of tegenwoordig bier met bitterballen. In andere culturen is het feest, met muziek en dansen. En tegelijkertijd willen ze het lichaam zo snel mogelijk weg hebben. De mens is zo divers.”
Als uitlaatklep bespreekt Daphne haar ervaringen met collega’s of ze schrijft het van haar af. “En als ik in de auto zit, doe ik de muziek hard, ramen open en meezingen. Dat helpt ook. Thuis bespreek ik het niet. Prima voor een keer, maar niet altijd. Daar heeft niemand behoefte aan.”
Door haar werk beseft Daphne hoe betrekkelijk het leven is. “Als ik zie hoeveel mensen we wegbrengen die nog zo jong zijn en een heel leven voor zich hadden, realiseer ik me dat ik moet genieten van de allerkleinste dingen en dat de wereld niet zo groot hoeft te zijn met al zijn pracht en praal. Ik kijk vanuit nieuwsgierigheid naar mensen, daardoor weten ze me te verrassen. Soms wil je dat andere mensen dat ook kunnen inzien.”
Een keer heeft ze de wens van een nabestaande geweigerd. “Dat was een student van 17 die zijn moeder had verloren. Hij wilde de wereld voor haar: er moest een paard komen, we moesten door de stad rijden, de mooiste bloemen regelen – maar er was te weinig geld. Zijn vader was al overleden en hij zou zich enorm in de schulden werken om haar uitvaart te betalen.
Dat heb ik geweigerd. Ik moet als mens ook meedenken over hoe zo’n jongen zo’n uitvaart gaat betalen en dat hij zich niet in de schulden werkt. Ik zou geen goede uitvaartbegeleider zijn als ik dit zou accepteren.” Uiteindelijk kozen ze voor een kleinere uitvaart die hij zich wel kon permitteren. “Maanden daarna heb ik hem nog gesproken en was hij heel blij dat ik hem op die manier had begeleid. Dat is óók mijn taak.”
Stephanie maakt afscheids- en uitvaartfoto's: 'Ook die momenten moeten we vastleggen'
