In 2022 spreekt Elisah Pals (39) met LINDA.nl over consuminderen. In het interview vertelt ze dat ze al zeven jaar niets nieuws heeft gekocht. Behalve ondergoed, daar maakt ze een uitzondering voor. Nu, bijna een jaar later, schrijft ze op LinkedIn: ‘Ik loog tegen LINDA.’
‘Ineens schaamde ik me’, bekent de klimaatpsycholoog met een knipoog in het LinkedIn-bericht.
Vorig jaar spraken wij Elisah over haar streven naar een wereld zonder afval. Met haar initiatief, de Zero Waste-beweging, probeert ze anderen te inspireren en helpen met het creëren van een duurzamer leven. Zo vertelde Elisah eerder dat ze haar eten op de markt koopt in plaats van in de supermarkt, elektronica laat repareren in plaats van vervangt, en geen nieuwe spullen of kleding koopt. “Ondergoed is een uitzondering”, zei Elisah toen. Maar daar komt ze nu – gedeeltelijk – op terug.
Dokters moeten meer gaan letten op duurzaamheid: 4 procent van al het afval afkomstig uit de zorg
“Echt liegen heb ik niet gedaan”, zegt Elisah lachend. “Het klopt dat ik nieuw ondergoed koop, maar dat zijn voornamelijk broekjes. Mijn beha’s koop ik wél al heel lang tweedehands.” Waarom Elisah het gevoel had dat ze het de vorige keer niet kon delen? “Dat is eigenlijk niet eens heel bewust gegaan. Het klopt ook dat ik onderbroeken nieuw koop. De tweedehands beha’s heb ik gewoon niet benoemd, en ik voelde de behoefte ook niet om dat te delen. Als ik erop terugkijk, denk ik dat ik het deed om niet te veel van de norm af te wijken.”
Kopen bij de kringloop is nog niet iets wat de meerderheid van Nederland doet. “Het tweedehands kopen van sommige spullen, zoals beddengoed of ondergoed, vinden mensen al gauw vies. Als jij die spullen dan wel bij de kringloop haalt, wijk je al snel af van de norm”, zegt Elisah. “Ik wil juist laten zien dat er niets geks aan is.”
Daarnaast benoemt ze een stukje persoonlijke onzekerheid dat meespeelt. “Je vraagt je toch af wat andere mensen van je vinden. Het is ook niet alsof ik persoonlijke hygiëne niet belangrijk vind. Ik koop niets waar een geurtje aan zit. Ik vind het nog steeds belangrijk om er gewoon netjes en verzorgd uit te zien.”
Ze vervolgt: “Het vraagt best veel van je als individu om het anders te doen dan wat andere mensen mensen normaal vinden. Dat betekent dat als je je gedrag wilt aanpassen, je best dapper moet zijn. Zelfs na zoveel jaar met duurzaamheid bezig te zijn kan dat dus nog steeds lastig zijn. De behoefte om normaal gevonden te worden is bij ieder mens – en dus ook bij mij – heel groot.”
Elisah (38) koopt al zeven jaar niets nieuws: 'Eigenlijk is alleen ondergoed een uitzondering'
Afgelopen vrijdag liep Elisah door de kringloopwinkel, op zoek naar nieuwe beha’s, toen ze terugdacht aan haar interview met LINDA.nl van vorig jaar. “Het voelde alsof ik het ondergoed-verhaal recht moest zetten, juist omdat ik bezig ben met het verbreken van taboes. Door niet het hele verhaal te vertellen, houd ik de taboes juist zelf in stand. Dat vond ik grappig om te merken aan mezelf, maar ik vond ook dat ik beter kon.”
Daarom plaatst Elisah op 10 september een bericht op LinkedIn, getiteld: ‘Ik loog tegen Linda’. Al snel wordt de tekst tienduizenden keren gelezen. Wat Elisah met het bericht wil bereiken? “Meer aandacht aan tweedehands”, vertelt ze. “De situatie rondom klimaat en onze consumptiemaatschappij is niet meer houdbaar en dat betekent dat je het overal met elkaar over moet kunnen hebben.”
Elisah is blij verrast over de vele positieve reacties die haar bericht oproept. Zowel op LinkedIn als op Facebook wordt haar post goed gelezen. “Mensen willen lid worden van de Zero Waste-beweging en de Koop Niks Nieuws Challenge, en vragen hoe ik het doe met sportkleding of matrassen. Ook komen mensen met eigen tips. Iemand zei nog: ‘Geen beha dragen.’ Dát kan natuurlijk ook nog.”
Met haar post hoopt Elisah de normen van lezers een beetje op te rekken. “Veel mensen staan open voor een bezoekje aan de kringloopwinkel, maar vinden kleding en ondergoed nog spannend om te kopen. Ik wil taboes rondom duurzaam gedrag bespreekbaar maken. Als we dat doen met elkaar, kunnen we flinke stappen maken.”
Als Elisah nu terugkijkt op haar antwoord in het eerste interview, kijkt ze niet met spijt terug. “Ik ben best wel blij dat ik het niet in één keer goed doe. Als ik perfect zou zijn, dan ben ik niet meer echt”, vertelt ze. “Ik ben ook lerende en zoekende en wil ook af en toe terug kunnen komen op mijn eigen woorden en fouten. Ik wil ook kunnen verbeteren. Uiteindelijk zijn we allemaal mensen, en willen we allemaal stappen zetten om het beter te doen.”
Elisah benadrukt dat taboes rondom duurzaam leven kunnen worden doorbroken door ze te benoemen. “We moeten overal voor openstaan en geen taboes uit de weg gaan omdat de sociale norm iets anders zegt.”
Zelf probeert Elisah nog steeds zo duurzaam mogelijk te leven. “Maar als ik in de kringloop ben en ik zie mooie spullen, moet ik opletten dat ik niet te veel koop. Grappig om bij mezelf te merken. Ik leef niet in armoede en ik probeer een beetje minimalistisch te zijn, maar het blijft een uitdaging.” Elisah koopt zelf nog steeds geen nieuwe spullen. Behalve onderbroeken, dus.
Evi en Bobbine vermaken kleding van overledenen: 'Zoveel belandt in de kliko'
