Sanne Walvisch (43) verhuisde acht jaar geleden van Haarlem naar Wijk aan Zee. Ze woont aan het strand, maar ook op een steenworp afstand van de beruchte Tata Steel-fabriek.
Vanwege alle gezondheidsrisico’s deed ze aangifte. Inmiddels is bekend dat het Openbaar Ministerie een strafrechtelijk onderzoek instelt naar het opzettelijk schaden van de gezondheid.
In september 2020 sprak LINDA.nl al met Sanne over de problemen door Tata Steel. “Het is inmiddels een stuk serieuzer geworden”, vertelt ze. Zo zijn er meerdere onderzoeken gedaan naar gevaarlijke stoffen en de luchtkwaliteit in de omgeving. En de resultaten liegen er niet om. ‘De gemeten hoeveelheden metalen en PAK (Polycyclische Aromatische Koolwaterstoffen, red.) zijn (veel) hoger dan was verwacht op basis van berekeningen met data van de milieujaarverslagen, respectievelijk de Emissieregistratie’, schrijft het RIVM afgelopen januari.
In een ander rapport signaleerde de GGD dat inwoners van Beverwijk ruim een kwart vaker longkanker krijgen dan gemiddeld in Nederland. De oorzaak hiervoor werd niet duidelijk aangewezen, maar luchtvervuiling werd wel als een van de factoren genoemd.
In het stof dat in de omgeving neerdaalt zijn hoge concentraties lood en PAK’s gevonden. Dit is schadelijk voor de gezondheid, vooral bij kinderen. Een langdurige blootstelling aan lood kan schade aan de hersenen en zenuwen teweegbrengen en PAK’s zijn kankerverwekkend.
“Wonen in de IJmond is niet gezond vanwege de uitstoot van Tata Steel’, zegt Sanne. “Ook zijn er jaarlijks duizenden incidenten op het terrein. Kleine incidenten, die je niet opmerkt, maar waarbij wel schadelijke stoffen vrij kunnen komen. Maar ook grote incidenten. Zo was er een tijd geleden een enorme geuroverlast waar mensen onwel van werden. Niemand wist wat er aan de hand was.”
Dus besloot ze om, samen met een kleine groep mensen, aangifte te doen. Daarvoor richtte ze stichting Frissewind.nu op. “We hebben topadvocaat Bénédicte Ficq aangesteld. Zij heeft uiteindelijk in maart namens 800 personen aangifte gedaan. Daar kwamen er later nog eens 400 bij. Dat is een behoorlijk aantal, vooral als je nagaat dat het niet om een petitie op het internet gaat. Mensen moesten hun persoonlijke gegevens delen en belanghebbende zijn.”
Met succes: het Openbaar Ministerie stelt een strafrechtelijk onderzoek in naar de fabriek. “Dat zegt ons dat ze de feiten serieus nemen en er heel grondig en gedegen naar gekeken gaat worden.”
Ze zweeft naar eigen zeggen tussen vrees en hoop. “Als ik spreek met politici zakt de moed me in de schoenen. Er liggen plannen, er wordt hard gewerkt, maar er zitten te veel beperkingen aan de regelgeving.” Tata Steel doet ondertussen beloftes, maar daar rekent Sanne zich niet rijk mee. “Die zijn wat ons betreft gebaseerd op drijfzand.”
In haar ideale wereld sluit de Kooksfabriek per direct de deuren. “Deze fabriek is als een auto waarvan de apk is verlopen. Deze fabriek verwerkt steenkolen tot cokes en komt uit 1972. Oorspronkelijk zou deze maar 25 jaar blijven staan en hij wordt al sinds 2008 gerenoveerd. Iedereen weet dat de fabriek kankerverwekkende stoffen lekt. Vergelijkbare fabrieken in het buitenland zijn al lang gesloten, vanwege het risico voor de volksgezondheid. De meest optimistische prognose is nu dat deze fabriek in 2030 dichtgaat. Deze fabriek sluiten zou een grote eerste stap zijn. Daarnaast moet gekeken worden naar het veiliger, gezonder en duurzamer maken van de andere twaalf fabrieksonderdelen.”
“Op basis van de plannen van Tata Steel gaat dit allemaal veel te langzaam “, verzucht ze. In de tussentijd blijft Frissewind.nu actief. “We houden het debat actueel en zorgen dat er aandacht blijft. Als je de debatten volgt en rapporten leest vergeet je dat het om echte mensen en echte kinderen gaat. Wij willen dit probleem een gezicht geven.”
Sanne vecht tegen vervuilende staalgigant Tata Steel: 'Er staan mensenlevens op het spel'
