Te voorzichtig en te star

Niet alleen de koffielijst van de Kamer heeft moeite de politiek bij te benen. Een andere ambtenaar vertelt dat zijn kersverse minister bij de beveiliging van het eigen ministerie niet werd herkend. Zonder pasje kom je er nu eenmaal niet in, zelfs niet als je de baas bent van dat ministerie. Nieuwe gezichten, demissionaire titels, verschuivende meerderheden: zelfs insiders moeten twee keer knipperen om te zien wie waar de scepter zwaait.

Zo stroef als de systemen draaien, zo stroef begon ook de derde week van Foort van Oosten op Justitie en Veiligheid. Nog maar net beëdigd als minister kreeg hij direct een lakmoesproef: de rellen in Den Haag vorige week. Wat begon als een protest tegen asielbeleid, liep uit op knokpartijen met de politie, brand bij een partijkantoor, Hitlergroeten en leuzen waar je maag van omdraait.

De Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) drong er bij Van Oosten op aan dit geweld te benoemen voor wat het was: rechts-extremistisch. Maar Van Oosten hield zich aanvankelijk op de vlakte: hij sprak slechts over ‘rellen’ en ‘hooligans’. Pas later erkende hij dat hij daarmee tekort was geschoten. Hij zei te balen van zijn optreden, noemde zichzelf te voorzichtig en te star, en gaf aan dat hij zijn woorden diezelfde avond nog had rechtgezet om geen misverstand te laten bestaan.

Vlam in de pan

Het NCTV-advies dat hij eerst naast zich neerlegde, was glashelder: woorden doen ertoe. Politici hebben invloed, of ze dat nou willen of niet. Zelfs wie geweld afwijst, kan met toon en taal de vlam in de pan slaan, of juist blussen. Voor burgemeesters is dat geen abstracte les, maar dagelijkse werkelijkheid. Zij voeren de Spreidingswet uit, zoeken opvangplekken, staan tussen bezorgde bewoners en binnenstormende hooligans. Raadsleden worden bedreigd, wethouders krijgen beveiliging. Een burgemeester verzuchtte deze week: “Ik zit al dertig jaar in de lokale politiek, maar dit heb ik nog nooit meegemaakt.”

‘Ga weg met uw NCTV-boekje’

Ook de AIVD was duidelijk: dit was extremistisch geweld, en de politiek moest volgens directeur Erik Akerboom “in de spiegel kijken”. Maar in het Kamerdebat van donderdag duwden partijen vooral elkaar voor die spiegel. Iedereen veroordeelde het geweld, maar over de voedingsbodem ervan lagen de scheidslijnen meteen weer op tafel. Waar veel Kamerleden waarschuwden voor de gevaren van polarisatie, wuifde Wilders dat weg met het argument dat zijn taak bij de kiezer ligt, niet bij de NCTV. Of in zijn woorden: “Mijn verantwoordelijkheid is niet naar de NCTV maar naar de kiezer. Ga weg met uw NCTV-boekje.”

Gelukkig kon aan het einde tóch een meerderheid van de Kamer instemmen met moties om rechts-extremistische organisaties te verbieden en een strategie tegen extreemrechts op te stellen. Alsof men, ondanks alles, wist dat er grenzen zijn waar je niet omheen kunt.

Het beste van LINDA. direct in je mail? Meld je aan voor onze nieuwsbrief.

Van polderen naar polariseren: hoe Den Haag zichzelf terugvindtLees ook