Campagne voeren

Campagnevoeren is een intensieve periode, bevestigt ook SP-leider Jimmy Dijk. Gelukkig is hij zijn verkoudheid al kwijt, al was dat uitgerekend op de dag van zijn huwelijk. “Maar op de dag van je leven merk je daar niks van”, zegt hij lachend. Nu is hij blij dat het achter de rug is. “Dan heb ik dat in ieder geval gehad.”

Ook Rob Jetten had in de zomer al een kleine verkoudheid. Goed nieuws, vonden ze bij D66, want de campagne was toen nog niet begonnen. De vorige keer moest hij een debat in met een hoofd vol paracetamol. “Maar dan gaat het ook wel weer”, zegt hij nuchter.

Rob Jetten (D66) over veiligheid van vrouwen: 'Dit probleem is alleen op te lossen als mannen in actie komen'Lees ook

Bij de partijen worden kleine voorzorgsmaatregelen genomen: wie niest of hoest, blijft beter op afstand – dat is het devies bij meerdere campagneteams. Bij de VVD zijn ze daar minder strikt in: daar zaten ze afgelopen week nog met het hele team in één ruimte. Gezond zijn, veel sporten, mentaal weerbaar blijven en weten wanneer je even afstand moet nemen – dat houdt Yesilgöz fit.

Zieke partijleiders zijn zeldzaam. Rutte meldde zich in maart 2023 voor het eerst in dertien jaar premierschap één dag ziek, en dat was meteen nieuws. ‘Waarschijnlijk heb ik iets verkeerds gegeten’, twitterde hij toen.

Nooit ziek

Een partijleider die een verkiezingsdebat mist door griep komt bijna nooit voor. In 2015 meldde Geert Wilders zich één keer af met koorts, bij een debat tegen Alexander Pechtold voor de Provinciale Statenverkiezingen. Sindsdien is dat niet meer gebeurd. Tijdens de vorige campagne had Caroline van der Plas last van een kriebelhoest – vooral de angst om midden in een debat te moeten hoesten was vervelend. Jesse Klaver zwoer toen bij ijswater: dat stopt het hoesten, zei hij.

En dus hoort bij de meeste partijleiders tijdens de campagne: vroeg naar bed, veel fruit en blijven sporten. Adrenaline helpt, zegt ook CDA-campagneleider Henk Vermeer. “Eigenlijk zit je continu in een soort adrenalinestand tijdens de verkiezingen. Pas als het voorbij is, merk je hoe moe je bent.” Diezelfde adrenaline maakt het echter lastig om te slapen: wie tot laat in debat is geweest of aanschuift bij een latenighttalkshow, komt thuis nog vol energie. “Probeer dan maar eens in slaap te komen”, verzucht een partijleider.

Fitte leiders

Lodewijk Asscher had in 2017 geregeld last van kleine kwaaltjes en minder energie dan Rutte. Hij was vaak aan het snotteren. Zijn afscheid, een paar jaar later, deed hij vanuit huis – met corona. Stomme pech. Maar iedereen weet: een fitte leider is cruciaal. Campagneteams houden daar rekening mee. Er worden rustmomenten ingebouwd waar dat kan. Toch is het zelden genoeg; de vermoeidheid sluipt erin.

In 2017 moest Henk Krol van 50Plus halverwege zijn agenda laten opschonen, na een ziekenhuisbezoek en een paar ongelukkige versprekingetjes op tv. “Henk was gewoon te aardig”, zei toenmalig partijvoorzitter Jan Nagel. “Hij wilde iedereen te vriend houden.”

Bij Pauw & De Wit vroeg Jeroen Pauw deze week aan neurobioloog Branka Frank wat die eindeloze campagnedagen met partijleiders doen. “Het is eigenlijk wonderlijk dat ze overeind blijven”, zei Frank. “Ze moeten continu ‘aan’ staan, onder hoge spanning. Dat doet veel met je brein, het tast je geheugen aan.”

'Niet wachten tot na de verkiezingen': drie Kamerleden vechten samen tegen geweld achter de voordeurLees ook

Rob Jetten, die ook aan tafel zat, knikte instemmend. “Ze zeggen weleens: een Tour de France win je in bed – dat geldt ook tijdens verkiezingen. Je moet zorgen dat je goed slaapt”, zei hij. “Ik weet nog: twee jaar geleden, tijdens de campagne, waren in de laatste weken vier van de lijsttrekkers ziek. Oor- en oogontstekingen, iedereen aan de paracetamol, en dan zwoeg je echt naar de finish.”

Wallen

Dat de wallen van alle lijsttrekkers met de dag groter worden, hoort bij elke campagne. Maar de afgelopen 25 jaar – 2023 uitgezonderd – vonden verkiezingen nooit in het najaar plaats, maar altijd in de lente of zomer, en één keer in januari. In het voorjaar zijn campagnes vaak wat luchtiger: filmpjes in het zonlicht, bloemen op markten. Nu is het toch oppassen geblazen dat ‘verkiezingskoorts’ geen dubbele betekenis krijgt.

De verkiezingscampagne vraagt het uiterste van lichaam én geest. De dagen zijn lang, de weken tot 29 oktober kort. Vooral in de laatste fase stijgen de belangen – en daarmee de zenuwen. Dan moet je als partijleider fit in de ring staan. De campagne is een marathon, geen sprint. Dat weten de partijen maar al te goed.

Het beste van LINDA. direct in je mail? Meld je aan voor onze nieuwsbrief.

'De campagne van één man: hoe Wilders politiek veranderde in een kijkspel'Lees ook