onze-jongens-op-java-nederlands-indie-veteranen-zwijgen

'Onze jongens op Java' herinnert kijkers aan verzwegen oorlog van eigen vaders en opa's

Nieuws | Nieuws

22-11-2019 | Marissa Klaver

Veteranen die zeventig jaar geleden uitgezonden werden naar Nederlands-Indië, zwegen vaak een leven lang over wat ze hadden meegemaakt. In ‘Onze jongens op Java’ zijn ze verrassend open.

Kijkers zijn onder de indruk van deze heftige verhalen, maar denken vooral ook aan de vaders en opa’s die hun ervaringen wel voor zichzelf hielden.

Nederlands-Indië

In de vierdelige documentairereeks Onze jongens op Java (BNNVARA) interviewt Coen Verbraak veertien Indië-veteranen. Na de Tweede Wereldoorlog en vier jaar bezetting vertrok Japan uit Nederlands-Indië. Nederland wilde de kolonie weer opeisen, maar binnen twee dagen brak er een opstand uit. Tussen 1945 en 1949 zond Nederland daarom 120 duizend militairen om die ‘rebellie’ neer te slaan. Meer dan honderdduizend Indonesiërs en ruim zesduizend Nederlandse militairen stierven.

Gevaar

Het was een gruwelijke oorlog, waar veel veteranen nooit over wilden praten. Zeventig jaar later vertellen deze hoogbejaarde mannen nu toch hun verhaal. Voor vertrek hadden ze geen idee waar ze naartoe gingen of waaraan ze begonnen. “Voordat ik in dienst ging was ik nog nooit de provincie uit geweest”, vertelt veteraan Jan Bruijn. De jonge militairen – sommigen waren nog geen achttien – waren nauwelijks voorbereid. Toch zat de sfeer er in het begin goed in. “Je wist niet wat ging komen. Je wist niet wat gevaar was.”

Lees ook
Hier worden veteranen die de oorlog niet uit hun hoofd kunnen krijgen beschermd

Kinderen

De veteranen vonden Indië maar vreemd. Het rook er gek, het was bloedheet en het eten was pittig. Boven alles waren ze niet voorbereid op de onvoorspelbaarheid van een guerrillaoorlog. “Ik wist wat oorlog was, maar thuis had je een open vijand,” vertelt oud-militair Gerard Hensbergen. “Iemand die je kon zien.” Ook kinderen schoten op hen, vertelt veteraan Ton Kelders. “Dat was heel moeilijk. Al was het al een paar gebeurd, je denkt nooit dat je door kinderen beschoten gaat worden.” De Nederlanders schoten dan wel terug. “Maar nooit op dat kind.”

Bang

“Je bent de hele tijd bang”, zegt Kelders. “Maar je komt er niet voor uit.” Vol emotie vertellen de oud-militairen over de vele kameraden die verdwenen na een patrouille of donkere nacht. Vervolgens vonden ze die mannen volledig “verminkt” en “afgeslacht” terug. Als je een vriend zo ziet, komt er een “moordlust” in de mens naar boven, zegt oud-militair Pieter Paulusma. Veteraan Goos Blok bekent dat hij in Indië mensen gemarteld heeft. Hij dacht er niet bij na, en volgde zijn orders op. “Idioot,” zegt hij nu. “Je ziet je medemens niet als mens. Dat vind ik zo erg.”

Lees ook
Veteraan Roger wil een goede vader zijn, maar worstelt daarmee vanwege stressstoornis