Schrijver Onno Blom vertelt in Sophie & Jeroen over hoe de oorlog zijn familie teisterde. Zijn opa zat tijdens de Tweede Wereldoorlog in het verzet, terwijl de rest van de familie zich aansloot bij de NSB.
Het gaat om een lang verzwegen familiegeheim – totdat Blom en zijn vader in het oorlogsverleden van de familie duiken. Dat is onderdeel van de serie In de ban van Goed en Fout, die volgende week wordt uitgezonden.
Op een oude familiefoto wijst Blom aan dat zijn oudtantes en -ooms uniforms van de NSB dragen. Presentator Jeroen Pauw reageert: “Het lijkt mij best lastig om in je eigen familiegeschiedenis allerlei mensen tegen te komen waarvan we na de oorlog hebben afgesproken dat ze fout zijn.”
“Dat is het ook”, beaamt Blom. “Mijn vader en ik zijn samen op zoek gegaan naar onze familiegeschiedenis en deze foto hebben we in het Nationaal Archief gevonden. Omdat het beeld is, zie je ze ineens voor je: dit zijn mijn familieleden. Ontzettend confronterend.”
Pauw vraagt of er vroeger thuis over de oorlog gesproken werd. “In zekere zin wel. Maar er werd niet per se gesproken over wat er in de familie gebeurd was”, vertelt Blom. “Mijn vader heeft als historicus ontzettend veel onderzoek gedaan naar de oorlog, maar zijn eigen familie hoorde daar niet bij. Hij vond niet dat je met je eigen sores aan de gang kon. Mijn vader sprak ook nooit met zijn vader over de oorlog, ondanks het feit dat hij allerlei spannende dingen moet hebben meegemaakt in het verzet. In de familie is bijna 75 jaar lang over de oorlog gezwegen.”
Op tafel staat een kistje. “In dit kistje zitten spullen uit de oorlog van mijn grootvader: foto’s van soldaten, spullen uit het leger, de identiteitskaart van toen hij in de staf van prins Bernhard zat. Het verwonderlijkste vond ik het vervalste persoonsbewijs. Dat had hij nodig voor de verzetsgroep waar hij zich bij aan had gesloten.”
Een fragment laat zien hoe de auteur in gesprek gaat met zijn inmiddels overleden oudtantes. Blom: “Ik heb een oordeel over mijn oudtantes, maar ik veroordeel ze niet. Ik heb aan de ene kant begrepen waarom zij bij de NSB zijn gegaan, maar wat ik bijna onbegrijpelijk vind is dat ze niet hebben gezien wat voor verschrikkingen de vijand teweegbracht in het land. Dat laat me dus niet koud, zonder dat ik ze wil veroordelen.”
“Tante Map zei op haar sterfbed tegen mij: ‘Jij hebt makkelijk praten, want jouw opa was goed. Mijn tante Door zei de dag voor haar sterven dat ze zich verraden voelde door mijn vader en mij.’ Ook dat begrijp ik.”
De vierdelige serie In de ban van Goed en Fout start op dinsdag 30 april om 22.30 uur en is tot en met vrijdag 3 mei elke avond te zien bij BNNVARA op NPO 2.
Isa Hoes en Lev Levchenko vertellen in 'Oorlog is Erfelijk' over de impact van oorlog: 'Oorlog zit ook in mij'
