Wereldwijd lopen ruim vier miljoen meisjes jaarlijks het risico om besneden te worden. Schrijfster Saskia Noort en haar dochter en muzikante Julia Schellekens (Juliet) reisden naar Kenia om te zien hoe meisjes die vluchten voor besnijdenis of gedwongen huwelijken worden opgevangen.
Met LINDA. delen ze hun ervaringen en de impact van hun reis.
Volgens Unicef zijn wereldwijd meer dan 230 miljoen meisjes en vrouwen slachtoffer van meisjesbesnijdenis, en lopen naar schatting 68 miljoen meisjes het risico om vóór 2030 deze ingreep te ondergaan. Ook in Nederland is deze praktijk geen onbekend probleem: cijfers van het Nederlands Jeugdinstituut tonen aan dat ruim 41.000 in Nederland wonende vrouwen besneden zijn, terwijl 4.200 meisjes in de komende twintig jaar gevaar lopen.
De gevolgen van meisjesbesnijdenis zijn vaak levenslang en ingrijpend. Slachtoffers kampen met complicaties zoals chronische pijn, infecties, problemen bij zwangerschap en bevalling, psychisch trauma en seksuele problemen. Het is daarom begrijpelijk dat veel meisjes proberen te ontsnappen aan deze praktijk, zelfs als dat betekent dat ze hun hele leven achter zich moeten laten.
Saskia en Julia reisden naar Kenia in het kader van het Power to You(th)-programma, een initiatief dat jongeren leert op te komen voor hun rechten en eigen keuzes te maken. “Het programma geeft jongeren een stem in hun gemeenschap, of het nu gaat om maatschappelijke problemen, onderwijs of de strijd tegen vrouwenbesnijdenis”, vertelt Julia. Onder meer theater, dans en muziek worden ingezet om zware thema’s bespreekbaar te maken.
Julia herinnert zich een indrukwekkend toneelstuk van lokale jongeren over een Masai-gezin, waarin een meisje haar diploma laat zien aan haar vader. Zijn reactie was schokkend: “Hij zei dat ze geen onderwijs nodig had en kon trouwen. Het liet pijnlijk zien hoe diepgeworteld deze tradities zijn.” Ook een dansstuk over een ongeplande zwangerschap door seksueel geweld maakte veel indruk: “Het was krachtig om te zien hoe jongeren via kunst deze problemen durven aan te kaarten.”
Saskia en Julia bezochten ook A Nice Place, een opvanghuis voor meisjes die zijn gevlucht voor besnijdenis of een gedwongen huwelijk. Ze zijn daar niet alleen veilig maar krijgen ook lessen in ondernemerschap en leiderschap. Het huis is opgericht door Nice Leng’ete, die zelf op jonge leeftijd tweemaal ontsnapte aan besnijdenis. Nu is zij wereldwijd een voorvechter in de strijd tegen deze praktijk.
Saskia vertelt over de ontmoetingen met de meisjes: “Hun verhalen waren hartverscheurend. Sommigen stonden op het punt om besneden te worden, anderen vluchtten na al te zijn besneden. Ze moesten hun familie verlaten, vaak voorgoed. Hun moed is ongelooflijk.” Julia vult aan: “Het is bewonderenswaardig hoeveel kracht deze meisjes op jonge leeftijd tonen. Ze kiezen voor een betere toekomst, ondanks het grote offer dat dat met zich meebrengt.”
Volgen maar: deze tien inspirerende vrouwen wil je in de gaten houden
Wat Saskia en Julia vooral inspireerde, is hoe de verandering van binnenuit komt. Julia: “Amref Flying Doctors, de organisatie achter dit project, werkt lokaal met gemeenschappen. Ze praten in de taal van de mensen, zoals de Masai, en leggen uit waarom verandering goed is voor iedereen. Het is geen westers perspectief dat wordt opgelegd, maar een gezamenlijke inspanning.”
Ook keren de gevluchte meisjes regelmatig terug naar hun eigen gemeenschap. “Juist daardoor zorgen ze voor verandering binnen hun eigen community“, zegt Julia. “Daarnaast leren ze niet alleen om zichzelf te redden, maar ook om hun ambities waar te maken”, zegt Saskia. “De meisjes willen advocaat of president worden, of zelf een opvanghuis oprichten. Dat soort zelfvertrouwen zouden we overal aan jonge meisjes moeten meegeven.”
Saskia en Julia ontmoetten ook Masai-mannen en vrouwen. Julia herinnert zich hoe open het gesprek met de mannen was: “Het waren mannen die al beïnvloed waren door Nice Leng’ete en een breder perspectief hadden.” Ook de vrouwencirkel maakte indruk. Saskia: “Het was herkenbaar hoe vrouwen onder elkaar grapten en klaagden, bijvoorbeeld over zieke mannen. Er was een gevoel van verbondenheid.” Julia voegt toe: “Vroeger werd contact tussen vrouwen ontmoedigd, uit angst voor wat zij samen konden bereiken. Nu zie je juist hoeveel kracht er is als vrouwen samenkomen.”
Toch is de strijd nog lang niet gestreden. Saskia benadrukt dat meisjesbesnijdenis in Kenia strafbaar is, maar dat de praktijk toeneemt. Door klimaatverandering en aanhoudende droogte raken families in armoede. Het uithuwelijken van dochters, vaak na besnijdenis, wordt dan gezien als economische noodzaak. “Deze reis was een wake-up call hoe urgent de problematiek is”, zegt Saskia.
Ondanks de zware verhalen zagen Saskia en Julia ook hoop. In het opvanghuis konden de meisjes even kind zijn. “Ze waren fanatiek tijdens spelletjes en hadden plezier met elkaar”, vertelt Julia. “Het liet zien hoe belangrijk die veilige omgeving is.” Saskia: “Wat deze meisjes doormaken, is onvoorstelbaar zwaar. Maar hun strijdlust en dromen voor de toekomst zijn inspirerend. Ze laten zien dat verandering mogelijk is.”
Met hun bezoek hopen Saskia en Julia meer bewustzijn te creëren voor de strijd tegen meisjesbesnijdenis. “Het is bewonderenswaardig wat Nice Leng’ete en organisaties als Amref bereiken. Hun werk verandert levens”, zegt Saskia. “Dat geeft hoop voor een betere toekomst.”
Bekijk de video van de gesprekken met de meisjes in A Nice Place hierboven.
Nice (32) vluchtte voor haar eigen besnijdenis en redde daarna 21.000 andere meisjes
