We maken ons er állemaal schuldig aan: een leugentje op de werkvloer. Wat blijkt? We liegen veel vaker dan we zelf denken. In een gesprekje van tien minuten vertellen we gemiddeld maar liefst twee leugens.
Sophie van der Zee, universitair docent toegepaste economie aan de Erasmus School of Economics, en haar masterstudent Lisa Vreeken deden onderzoek naar leugens op de werkvloer.
Zelf denken werknemers dat zij gemiddeld twee keer per dag liegen. Dat aantal is te rooskleurig. Uit experimenteel onderzoek blijkt dat mensen gemiddeld twee keer per gesprek van tien minuten liegen.
Wat verstaan de onderzoekers precies onder liegen? Van der Zee: “Je brengt bewust een verkeerd beeld op iemand over. Dus het kan zijn dat je iets zegt wat niet klopt, iets verzint, overdrijft, iets kleiner maakt dan het is, of expres informatie achterhoudt.” Vooral het achterhouden van informatie is een grijs gebied. “Pas als je iets expres niet vertelt, omdat je wil dat de ander een verkeerd beeld heeft, dan is het een leugen”, legt Van der Zee uit.
Een van de proefpersonen schat zelf in dat hij zo’n 105 keer per dag liegt. Een opvallend aantal, vindt Van der Zee. “Deze jongen bleek als ober in de horeca te werken. Tijdens zijn werk staat hij iedere keer enthousiast aan tafel en vertelt leugentjes om de sfeer goed te houden.”
Dat brengt Van der Zee tot het inzicht dat een leugentje in sommige banen noodzakelijk is voor je functioneren en inkomen. Een opgewekte ober sleept immers meer fooi binnen dan iemand die er geen zin in heeft. Dat inzicht deed Van der Zee besluiten leugens op de werkvloer in een tweede onderzoek verder te bestuderen.
Tijdens dat tweede onderzoek bestudeerde Van der Zee onder andere de invloed van relaties en hiërarchie op leugens. “Of je nou praat met je baas of iemand onder je, uit onderzoek blijkt dat het voor de mate van liegen niet uitmaakt tegen wie je praat.” En ook de manier waarop collega’s communiceren heeft geen invloed. “Het maakt geen verschil of je via een appje, mailtje of face to face communiceert.”
Wat dan wel? De meest eerlijke werknemers zijn integere mensen die openstaan voor nieuwe ervaringen. En ook hardwerkende werknemers blijken eerlijk te zijn. Emotioneel instabielere werknemers zijn meer geneigd te liegen. Verder ziet Van der Zee dat oudere mensen eerlijker zijn dan jongere mensen. Vooral studenten rond de 20 jaar blijken regelmatig een leugentje te verkondigen. En uit dit onderzoek blijkt ook, dat vrouwen over het algemeen eerlijker zijn dan mannen.
Lees ook11 x de lachwekkendste leugentjes die ouders hun kinderen vertellen
Uit het onderzoek blijkt ook dat mensen in bepaalde scenario’s meer liegen dan in andere. Een van de scenario’s tijdens het onderzoek was een belangrijke meeting aan het einde van de dag. De proefpersoon was zo slecht voorbereid, dat die meeting moest worden verplaatst. Wat bleek? Om de meeting af te zeggen verzonnen de proefpersonen het ene na het andere smoesje. Mensen waren dus oneerlijk over de reden van de verschuiving.
In een ander scenario waren mensen juist eerlijk. Een collega had een Excel-bestand naar een proefpersoon bestuurd. De proefpersoon had hierin gewerkt en het vervolgens doorgestuurd naar de baas. Die reageerde enthousiast en vroeg de proefpersoon: heb je dit zelf gemaakt? Waarop de proefpersoon meestal eerlijk antwoordde en de credits aan zijn collega gaf.
Op de werkvloer liegen mensen om verschillende redenen. Van der Zee: “Het vaakst liegen mensen omdat ze een fout hebben gemaakt en die proberen te verbergen. Of om aardig te zijn tegen iemand. Ten derde willen zij een positief beeld van zichzelf scheppen. Dus zichzelf eigenlijk beter voordoen dan ze zijn.”
In het onderzoek is ook gekeken naar de redenen waarom mensen bewust niet liegen. Dat heeft vooral met de langere termijn te maken. “Mensen zijn bang om het vertrouwen kwijt te raken en dat kan een negatief effect hebben voor de band met hun collega.” Andere redenen kunnen zijn dat ze liegen slecht en egoïstisch vinden.
Liegen op de werkvloer is dus iets wat vaak voorkomt. Volgens de universitair docent is het voor een werkgever belangrijk openheid en eerlijkheid te stimuleren. “Dit kan bijvoorbeeld door het aanpassen van de verlichting in de kamer of door het benadrukken van de wens naar eerlijkheid.”
Lees ook8 x Twitteraars over wat hun ouders ze als kind allemaal wijsmaakten
