Meer kwaad dan goed

De gesloten jeugdzorg ontvangt veel kritiek, die als grondslag heeft dat de zorg jongeren meer kwaad dan goed doet. Jongeren kunnen bijvoorbeeld (extra) trauma’s overhouden aan isoleercellen of fixaties.

Stichting Het Vergeten Kind begon eerder dit jaar een campagne tegen de gesloten jeugdzorg, waarin jongeren zelf hun verhaal vertellen. Ook Van Ooijen ziet dat “sommige jongeren die eerder agressief waren door de vrijheidsbeperkingen, rustiger zijn als je ze meer vrijheid biedt.”

Het aantal jongeren in de gesloten jeugdzorg is al aan het dalen. Tussen 2015 en 2019 ging het om ongeveer 2.500 jongeren per jaar, in 2020 was het nog geen 2.100 en in 2021 ging het om net iets meer dan 1.800 jongeren met complexe mentale problemen. Zij komen op zo’n plek terecht na uitspraak van een kinderrechter, vaak omdat zij zichzelf of anderen in gevaar brengen.

Gesloten jeugdzorg afbouwen

De isoleercellen in jeugdzorginstellingen moeten dit jaar nog worden verwijderd; het aantal is de afgelopen tijd al afgenomen. Van Ooijen wil in 2025 van de grootschalige gesloten jeugdzorg af zijn. Alle grote instellingen moeten dan dicht zijn, of veranderd in kleinere of open instellingen.

In 2030 zou geen enkele jongere nog gesloten in de jeugdzorg moeten zitten, zegt de staatssecretaris. “Al zou het kunnen dat voor een kleine groep een gesloten setting nodig blijft: bijvoorbeeld als jongeren ernstig suïcidaal zijn, heel agressief zijn of in handen dreigen te vallen van een loverboy.” Hij wil de wet die gesloten zorg mogelijk maakt daarom niet aanpassen, maar zulke noodmaatregelen juist binnen open instellingen mogelijk maken.

Open en kleinschalig

De gesloten jeugdzorg moet worden vervangen door open en kleinschaligere woonvoorzieningen voor jongeren met complexe problemen, zegt Van Ooijen. Een groot deel hiervan moet nog worden opgezet.

Idealiter zouden deze locaties zich bevinden in woonwijken in plaats van op afgelegen plekken, maar de staatssecretaris heeft hier wel twijfels over. “Grootschalige gesloten jeugdzorglocaties zijn niet het beste voor het kind, maar ze zijn wel veilig voor de samenleving. Bij kleinschalige woonvormen waar het kind centraal staat, is de deur ’s nachts open en gaat het kind gewoon naar een school in de buurt. Dat zou overlast kunnen geven, daarover moet ik eerlijk zijn.”

Maddy (27) zat zelf in jeugdzorg en raakte haar dochter kwijt: 'Mijn grootste angst'Lees ook